text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
«Улуус Мунньаҕа» анал балаһаҕа дорооболоруҥ! Уһуну-киэҥи суруйа, дойҕохтуу барбакка, бүгүҥҥү анал балаһа ыалдьыттара Бүлүү улууһун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Гаврил Корякин уонна дьокутаат Василий Мандаров буолаллар. Салгыы кинилэри кытта кэпсэтиибитин ааҕыҥ.
— Сэбиэт саҥа састааба талыллан үлэлээбитэ икки сылтан орто. Ити кэмҥэ туох үлэни үмүрүттүгүт?
— 2018 сыллаахха буолбут быыбарга саҥа талыллыбыт састаап үлэлээн бүгүҥҥү күҥҥэ диэри 14 сиэссийэни ыытан, онно 87 боппуруоһу көрдүбүт. Улууспут нэһилиэнньэтэ туруорсар социальнай хабааннаах соруктарыгар олоҕуран, онон салайтаран үлэлиибит. Нэһилиэнньэ олоҕо-дьаһаҕа туруктаах буоларын туһугар сүрүн болҕомтону уурабыт. Үлэҕэ, олоххо-дьаһахха сыһыаннаах сокуоннарга уларытыылары уонна эбиилэри киллэрэбит.
Былырыын тапталлаах Бүлүүбүт куората тэриллибитэ 385 сыла уонна киэн туттар бэлитиичэскэй диэйэтэлбит Степан Максимович Аржаков төрөөбүтэ 120 сааһа буолан ааспыта. Ити бэлиэ күннэргэ улуус мунньаҕын сэбиэтэ күүскэ үлэлээн, Бүлүү бөлөх улуустарга Бүлүү уездын Сэбиэтэ тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйэ өрөспүүбүлүкэтээҕи былааҥҥа киирэн үрдүк таһымнаахтык тэриллибитэ. Ол курдук, 5 улуус бэрэстэбиитэллээх уорганнара кыттыһан, «100 лет Совету депутатов Вилюйского уезда. Хроника событий (1918-2018 гг.)» уонна «100 лет Совету депутатов Вилюйского уезда» диэн кинигэлэри бэчээттэтэн таһаарбыппыт.
Бүлүү уеһын Сэбиэтэ тэриллибитэ 100 сыллаах үбүлүөйүгэр аналлаах улахан тэрээһин былырыын ахсынньы 13-14 күннэригэр Бүлүү куоратыгар буолан ааспыта. Ол чэрчитинэн ахсынньы 14 күнүгэр «Роль представительных органов МСУ в развитии территорий в ракурсе национальных проектов и стратегических задач” диэн сэминээр-практикум өрөспүүбүлүкэҕэ аан бастакытын «Дьокуускай — Бүлүү» быһа сибээс көмөтүнэн видео-кэнпэриэнсийэ ыытыллыбыта. Итини таһынан, эмиэ былырыын кулун тутарга бастакытын научнай-практическай кэнпэриэнсийэлээх уопсастыбаннай экологическай форум ыыппыппыт. Бу форум “Консолидация гражданского общества Республики Саха (Якутия) в реализации национальной идеи экологического благополучия в Вилюйском регионе” диэн тиэмэлээҕэ уонна, саамай сүрүнэ, өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр-көстөр уопсастыбаннай таһымнаах экологтар кыттан, санааларын, туруорсууларын этиммиттэрэ.
Улуус бүддьүөтүн аттарыыга уонна ону хонтуруоллааһыҥҥа оройуон дьокутааттарын Сэбиэтин өттүттэн сөптөөх үлэ ыытыллар. Ол курдук, суол өрөмүөнүгэр уонна тутууга хамыыһыйалар күүскэ үлэлээтилэр.
— Хас дьокутаат баарый? Хас бастайааннай хамыыһыйа баарый?
— Улуус мунньаҕа уопсайа 50 дьокутааттаах, онтон 25-һэ биир мандааттаах уокуруктартан, уоннааҕылар баартыйалар испииһэктэринэн талыллыбыттара. Улуус дьокутааттарын төрдүс ыҥырыылаах мунньаҕын састаабын баартыйаларынан испииһэгэ үс баартыйаттан турар. Ол курдук, «Биир ньыгыл Арассыыйа», «Аграрнай баартыйа» уонна «КПРФ» баартыйалар. Улуус олоҕун-дьаһаҕын, үлэтин-хамнаһын былааннарыгар олоҕуран, дьокутааттар куорпустара 10 бастайааннай хамыыһыйалаах.
— Ааспыт сылга хаста сиэссийэлээтигит, сүрүннээн ханнык боппуруостары көрдүгүт?
— Ааспыт сылга 8-та сиэссийэлээн мунньахтаабыппыт. Онно нуормалыыр-быраап 49 аактатын бастайааннай хамыыһыйаларга көрөн, пленарнай мунньахтарбытыгар бигэргэттибит. Ол курдук, үп-харчы боппуруостарыгар 15, социальнай эйгэҕэ 7 уонна тыа хаһаайыстыбатыгар, олохтоох бэйэни салайыныыга 14 анал быһаарыылары ылынан олоробут. Улуус мунньаҕын сэбиэтин Президиума 2019 сыл устата 14-тэ мунньахтаабыта. Арассыыйа Федерациятын, Саха Өрөспүүбүлүкэтин сокуоннара уларыйыыларыгар сөп түбэһиннэрэн муниципальнай тэриллии Устаабыгар сөптөөх быһаарыы ылыллан, эбиилэри, көннөрүүлэри киллэрдибит. Сүрүннээн үп-харчы, социальнай эйгэ уонна олохтоох бэйэни салайыныы боппуруостарын көрөбүт. Буоларын курдук, публичнай истиилэр, ырытыылар ыытыллаллар.
«Бүлүү улууһун ытыктабыллаах киһитэ» диэн улууспут наҕараадатын сыл устата балаһыанньа быһыытынан 3 киһиэхэ туттарабыт, ол курдук 3 киһиэхэ бэриллибитэ. Былырыын улуус мунньаҕынан Бороҕон орто оскуолатыгар Саха сирин норуодунай учуутала Николай Иванович Афанасьев аата иҥэриллибитэ. Сыл устата улуус мунньаҕын дьокутааттара олохтоох нэһилиэнньэни кытта атах тэпсэн олорон, араас хайысхалаах боппуруостарга, кинилэргэ баар кыһалҕаларынан ирэ-хоро кэпсэтэн билсэбит уонна олору туоратыыга, быһаарыыга, туох кыалларынан көмөлөһөбүт, сүбэ-ама биэрэбит.
— Нэһилиэктэргит дьокутааттарын таһымнарын үрдэтиигэ туох үлэни тэрийэҕит?
— Нэһилиэктэрбит дьокутааттарыгар, төһө кыалларынан, бүддьүөт туһунан, хонтуруоллуур-суоттуур уорган үлэтин, бэрэстэбиитэллээх уорган тугу үлэлиэхтээҕин, туох боломуочуйалаахтарын, дьокутаат туох бырааптааҕын тустарынан быһаарыы үлэтин ыытабыт, кинилэр ыйытыыларыгар хоруйдуубут. Инникитин маннык хабааннаах сэминээрдэри салгыы ыытар былааннаахпыт.
Ону таһынан, улуус сэбиэтин дьокутааттарын көҕүлээһиннэринэн, нэһилиэк дьокутааттарын икки ардыларыгар сылын аайы спартакиада тэрийэрбит үтүө үгэскэ кубулуйда. Быйыл 10-с спортивнай спартакиаданы ыытаары сылдьабыт. Маннык тэрээһин көдьүүһэ улахан, бастакы уочарат дьокутааттары түмэр, сомоҕолуур. Билигин улуус уонна нэһилиэк дьокутааттарын икки ардыларыгар «Бастыҥ муниципальнай дьокутаат” күрэҕи тэрийээри ону бэлэмнии сылдьабыт.
— Бу сотору кулун тутарга ыытыллыахтаах бэрэстэбиитэллээх уорганнар II сийиэстэригэр ханнык боппуруостары туруорсар санаалааххыт?
— Сүрүннэрин билиһиннэрэр буоллахха, нэһилиэк дьокутааттарын анаан-минээн үөрэттэрэр туһунан этиилээхпит. Үгүс дьокутаат туох боломуочуйалаахтарыттан саҕалаан сокуоннарга уларытыылары киллэриигэ тиийэ үөрэнэллэрэ буоллар диэн баҕа санаалаахпыт. Иккиһинэн, үчүгэй үлэлээх муниципальнай сэбиэти кытта уопуту атастаһыы быраактыкаҕа туһаныллара буоллар быдан көдьүүстээх буолуох этэ. Сүнньүнэн итинник.
Сийиэскэ Бүлүү улууһуттан анал дэлигээссийэ кыттыаҕа. Итиннэ анаан нэһилиэнньэттэн уонна дьокутааттартан этиилэри хомуйан саҕалаатыбыт.
Иккитэ метанол тохтубутун болҕомтоҕо ылбатахтара
Василий Мандаров, Бүлүү улууһугар Халбаакы нэһилиэгиттэн оройуон Мунньаҕын сэбиэтин дьокутаата, улуустааҕы «Олох суола» хаһыат дириэктэрэ-эрэдээктэрэ:
— Улуус бүддьүөтүттэн уонна «АЛРОСА» АК дивиденыттан үс сыл устата үп көрдөрөн, Халбаакы нэһилиэгэр чааһынай дьиэлэргэ хочуолунайтан киин ититэр ситими тартыбыт уонна уотунан ититиини киллэрдибит. Билигин 20-чэ эрэ ыал киирпиччэ оһоҕун оттунан олорор. Кэлэр өттүгэр ити хаалбыт ыаллар дьиэлэригэр киин ититэр ситими тиэрдиэхпит.
2021 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ үһүс улахан сопхуос тэриллибитэ 60 сылын туолар. «Мастаах” сопхуос Халбаакыга кииннэнэн өрүс уҥуор сытар бары нэһилиэктэргэ отделение аһан үлэлэппитэ. Үбүлүөйү көрсө диэн хас биирдии отделение, сопхуос үлэтин устуоруйатын көрдөрөр анал кинигэ тахсарыгар үлэлэһэ сылдьабыт. Халбаакыга быйыл ыһыахтыыр сирбитин-уоппутун саҥардан оҥоруохтаахпыт.
Экология боппуруостарыгар хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ буоларым быһыытынан итиннэ болҕомтобун күүскэ уурабын. Биллэрин курдук, сир баайын хостуур, туһанар хас биирдии хампаанньа айылҕаҕа хорумньу таһаарарын иһин анал төлөбүр төлүүр. Билигин хампаанньалар ол анал төлөбүрү Мииринэй оруойунугар Чернышевскайдааҕы балык собуотугар төлүү олороллор. Собуот балыгы үөскэтэн баран, Бүлүү ГЭС-ин муоратыгар ыытар. Судургутук толкуйдаатахха, хоромньу оҥоһуллубут сирдэригэр-уоттарыгар балык ыамалара ыытыллыахтаахтар буоллаҕа. Билигин ону туруорса, ирдэһэ сатыы сылдьабыт.
Хамыыһыйа тэринэн күөллэртэн уу боруобатын ыытан анаалыска ыытабыт. Былырыын Кыһыл Сыырга иккитэ метанол тохтубутун булбуппут эрээри, хомойуох иһин, ону улахан болҕомтоҕо ылбатахтара.
|
oscar
|
Аар-силик айылҕабыт толору симэнэр кэмигэр Үтүө дьыалабыт Кубога хоту улуустарынан эргиирин түмүктээн, Томпо – Таатта – Чурапчы хайысханан ыалдьыттаата.
Кириэс Халдьаайы 1985 сыллааҕы выпускниктара манна, дойдуларыгар, оҕо оонньуур балаһааккатыгар харчы хомуйан, инбэлиит үөлээннээхтэригэр дьиэлэрин өрөмүөннээн, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн бара турар хамсааһыҥҥа бэйэлэрин дьоһун кылааттарын киллэрдилэр.
Ити үтүө бачыымы таатталар салҕаатылар. Бу күннэрдээҕи бириэмэ быраабылатын тутуһан туран, бэйэлэрин илиилэринэн, сүрэхтэрин баҕатынан туппут сценаларыгар Вера Канаева иилээн-саҕалаан, дьоҕус церемония оҥордулар. Маныаха биһиги, Маргарита Степанова уонна Лилиана Антонова, куораттан тиийбит дэлэгээссийэ аатыттан Кубок сыллааҕы үлэтин туһунан сырдатыыны оҥордубут.
Ол курдук, Ытык Күөлгэ Хадаайы музейыгар көрүөхтэн тупсаҕай бырайыактаах сцена тутулунна. Манна уопсайа 120 оҕо кыттыыны ылла. Ол курдук, матырыйаалы уолаттар хайыттаран, тиэйэн аҕаллылар. Тутуу сүрүн консультана – Андрей Яковлев, Уус Алдан. Тутууга туһааннааҕынан Софрон Винокуров, Павел Данилов, Роман Протодьяконов, Архип Марков, Афанасий Жулляров, Эдуард Мосоркин, Александр Никифоров, Андрей Семенов, Иван Бабанов, Иван Толстяков, Гаврил Малышев, Иван Ефремов, Игорь Павлов уонна «Выпуск-85» өрөспүүбүлүкэтээҕи түмсүү бэрэссэдээтэлэ, Таатта уола Алексей Васильев үлэлээтилэр. Аны туран, Харбалаах, Чычымах, Чымынаайы оҕолоро иитиллибит оскуолаларыгар махталларын бэлиэтин бэс ыйын 22 күнүгэр Үтэ Көлүйэ диэн сиргэ "Үс Амма аартыга" диэн ааттаах өйдөбүнньүк бэлиэни туруорбуттар. Бэлиэбитин выпуск биир талааннаах уола Степан Корякин айан, Гаврил Малышев, Данил Софронов ис дууһаларын ууран, үйэлээх гына тимиртэн иһэрдэн, хараҥаҕа да фара уотугар сандааран көһүннүн диэн светоотражающай кырааскалаан оҥорбуттар. Манна биһиги көлүөнэ оҕолор күндүтүк саныыр үс мас бүтэй күрүөбүт, үөрэх-билии бэлиэтэ кинигэ уонна Амма өрүс үрдүгэр турар үс нэһилиэк каартата 1985-2020 сыллар икки ардыларыгар көстөр. Үтэ Көлүйэ – Амма-Таатта быысаһар сирэ, былыргы симиэбийэ турбут, аттаах, оҕустаах дьон тохтоон, хонон ааһар сирдэрэ Ытык Күөлтэн 30 км тэйиччи турар эбит. Бэлиэни туруоруу ытык сиэригэр-туомугар Дьокуускайтан, Ытык Күөлтэн, Чымынаайыттан, Харбалаахтан, Чычымахтан 21 үөлээннээхпит мустан, алҕаан туруорда.
Маны сэргэ Харбалаахха Ытык Күөл орто оскуолатын выпускнига Софрон Винокуров уонна Орто Халыма оскуолатын выпускнига, билигин Чөркөөх баһылыга Андрей Семенов фонтан туттулар. Оттон Вера Канаева ыҥырыытынан, Кыайыы 75 сылынан бэтэрээннэргэ олбох тигэн бэлэхтиир аахсыйа ситиһиилээхтик түмүктэннэ. Баайаҕа орто оскуолатын бүтэрбиттэр Мандар Уус 75 сааһын көрсө Моҕол Ураһа тутуутугар харчынан, субуотунньуктаан да кыттыыны ыла тураллар. Ытык Күөл орто оскуолатын 1985 сыллааҕы 10 «Б» кылааһын выпускниктара Дьокуускайтан Михаил Винокуров, Төҥүлүттэн Спиридон Большаков, Ытык Күөлтэн Павел Данилов, Роман Протодьяконов бииргэ үөрэммит кыыстарыгар Вера Канаеваҕа дьиэ тутуутун саҕалаатылар.
Ити курдук Кубокпыт өрөгөйүн Чурапчы 85-тэрэ тутар күннэрэ тиийэн кэллэ. Кубок айанын туһунан Чурапчы лидерэ Марианна Макарова сырдатар:
- “Биһигини, чурапчылары, Үтүө дьыала Кубогын тула бу хамсааһыны өйдөтөн-тэрийсэн саҕалаабыт Светлана Антонова көмөтүнэн сомоҕолостубут. Ол курдук, Сылаҥ орто оскуолатын 1985 сылга бүтэрбиттэр бу олохтон, ыарахан ыарыыттан туораабыт Василий Дьяконов уолугар Родион Дьяконовка харчынан көмө оҥордулар. Билигин уонна инникитин учууталларын Егор Дмитриевич Макаров үлэтин үйэтитиигэ архыып матырыйаалларын электроннай көрүҥҥэ түһэриигэ күүскэ үлэлииллэрин биллэрдилэр. Мугудай орто оскуолатын оҕолоро нэһилиэктэригэр чөл олох, маассабай спорт уонна физкултуура сайдыытыгар көмүс кылааттарын киллэрдилэр. Дириҥ орто оскуолатын 1985 сыллаахха оройуон Одьулуун, Хадаар, Хайахсыт, Чакыр, Мугудай, Болтоҥо, Арыылаах нэһилиэктэриттэн 43 буолан бүтэрбиттэр. Үбүлүөйдээх сылларбытын үтүө дьыаланан бэлиэтиир үтүө үгэс биһиэхэ уруккуттан баар буолан, холобура, 30 сылбытыгар Дириҥҥэ спорт балаһааккатын тутуутугар көмө оҥорбуппут, быйыл 1950 сыллаахха тутуллубут сэриигэ охтубут буойуттарга анаммыт пааматынньыгы сөргүтүүнү саҕалаатыбыт. С.А. Новгородов аатынан Чурапчытааҕы өрөспүүбүлүкэ таһымнаах спортивнай интернат-оскуоланы Үөһээ Дьааҥыттан, Булуҥтан, Халыматтан, Абыйтан, Амматтан, Өлүөхүмэттэн, Өлөөнтөн, Мииринэйтэн, Тааттаттан, Аллайыахаттан, Муоматтан, оройуон нэһилиэктэриттэн 54 буолан бүтэрбиттэр. Кинилэртэн тустууга ССРС спордун маастардара Сергей Сивцев, ох саанан ытыыга маастарга кандидат Уля Стручкова, о.д.а. разрядтаах оҕолордоохпутунан, дойдубутун ааттата сылдьалларынан киэн туттабыт. Манна даҕатан эттэххэ, былырыын балаҕан ыйыгар куоракка, атын улуустарга олохсуйбут оҕолорбут кыттыһан, Чурапчыга киириигэ биир кэрэ тутуу турбута. Дойдубут дьоно сынньанан ааһалларыгар аналлаах сахалыы балаҕаны үөлээннээхтэрбит 100 тыһыынчанан кыттыһан туран аҕыйах күн иһигэр туппуттара. Ону таһынан 42 тыһыынча суумаҕа көмө аахсыйа оҥордубут, үс улахан субуотунньугу тэрийдибит.
Итиннэ барытыгар үөрэппит-такайбыт учууталларбытыгар барҕа махталы тиэрдэбит уонна бары үөлээннээхтэрбитигэр уйгу-быйаҥ олоҕу, кэрэ-мааны кэскили баҕаран туран, үөрүүлээх үбүлүөйбүтүнэн эҕэрдэ тылларын эттэхпит буолуохтун!»
Кубокпыт ырыа буолан ыллаата
Үтүө дьыала Кубогын Чурапчы улууһугар аҕалбыт дэлэгээссийэни Чурапчы орто оскуолатын 1985 сыллааҕы выпускницата Елена Брызгалова төрөөбүт тиэргэнигэр үөрэ-көтө көрүстэ. Күөл үрдүгэр турар сахалыы балаҕанынан, өссө ураһанан сиппит-хоппут уһаайба ыраахтан кэлбит ыалдьыттары ураты тыынынан угуттаата.
- Лена, куораттан кэлбит дьону уу сахалыы тыыннаах тэлгэһэҕэ үктэннэрдиҥ дии. Бу тутуулар историяларын кэпсии түһүөҥ буолаарай?
- Төрөппүттэрим иккиэн 84 саастаах кырдьаҕастар. Эһиил бриллиант сыбаайбалара. Бииргэ төрөөбүттэр төрдүөбүт. Бука бары төрөөбүт улууспутуттан тэйбэккэ, бэйэбит эбээ, эһээ буолбут дьоммут. Онон бу тутууларга бука барыбыт илиибит сылааһа тиийбит буолан, билигин уруунан мустар киин сирбит. Аҕабыт 1991 сыллаахха саха балаҕанын туппута. Манна улууска кэлбит ыалдьыттары көрсөр этилэр. Биир күндү ыалдьыппытынан Егор Гайдар буолар.
- Биһиги бүгүн бэрт элбэх бэлиэ сиргэ сырыттыбыт. Аҕаҥ бу Чурапчыга баар пааматынньыктарга быһаччы сыһыаннаах эбит.
- Аҕам Дьячковскай Василий Николаевич Чурапчыга, Сылаҥҥа пааматынньыктары үйэтитиигэ элбэх үлэни ыыппыт кырдьаҕас коммунист. Саамай баараҕай үлэтэ – Чурапчы көһөрүллүүтүгэр аналлаах пааматынньык. Кыайыы скверигэр Албан аат аллеятын, офицердарга аналлаах стеланы оҥорторбута.
- Дьэ, бүгүн ураты күн. 1985 сыллаахха оскуоланы бүтэрбиттэр Үтүө дьыалабыт Кубогын биир төгүрүк сыллаах үлэтэ түмүктэнэн эрэр. Бу сүҥкэн суолталаах хамсааһыны үйэтитэр бэлиэ түгэн – Кубокпыт туһунан ырыаны сүрэхтээһин эһиги ураһаҕытыгар буолла.
- Бииргэ үөрэммит кыыспыт Марианна Макарова матыыбыгар, Уус Алдан выпускнига Виктор Литвинцев тылларыгар "Үтүө дьыала Кубога" ырыа, кырдьык да, куйаарга бастаан көтүүтэ наһаа үөрүүлээх, долгутуулаах. Төрөппүттэрим бастакы истээччи буолан, сүрдээҕин үөрдүлэр, астыннылар, сыл устата өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн оҥоһуллубут үтүө дьыалалары көҕүлээбит Кубокка илиилэрин сылааһын иҥэрдилэр. Ону таһынан маны барытын киэҥ эйгэҕэ таһаара турар "Киин куорат" хаһыаттан үөрүүлэрэ үрдээтэ.
- Лена, эйиэхэ тус бэйэҕэр эмиэ улахан махтал. Тэлгэһэҕит өрүү оҕо чаҕаарар саҥатынан туоллун, ыалдьыт барҕа махталын анаатын, төрөппүттэриҥ чэгиэн буоллуннар!
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
1,5 кг хаппыыста, 2 устуука моркуоп, 2 устуука сүбүөкүлэ, чеснок аҕыйах өлүүскэтэ, 2-3 устуука аһыы биэрэс (бэйэҕит сөбүлүүргүтүнэн).
Хаппыыста быһыллар, моркуобу, сүбүөкүлэни улахан теркаҕа анньабыт. 3 л бааҥкаҕа эбэтэр таас иһиккэ араҥанан ууруллар, үрдүгэр заливката кутуллар. 2-3 күн сылаас сиргэ туруоран баран таһаараҕыт.
Заливката: 1 лиитэрэ уу, 2 остолобуой ньуоска туус, 1 ыстакаан саахар, 0,5 ыстакаан мас арыыта, 1 ыстакаан 9 бырыһыаннаах уксуус. Барытын ууга кутан оргутаҕыт, кыратык сойута түһэн баран кутуллар.
Моркуоптан салаат
1 кг моркуоп, 1 устуука эриэппэ луук, 1 устуука чеснок, хара-кыһыл биэрэһи сөбүлүүргүтүнэн кутаҕыт, туус.
4 остолобуой ньуоска мас арыыта, 1 остолобуой ньуоска 9 бырыһыаннаах уксус. Маннык састаабынан сүбүөкүлэ салаатын эмиэ оҥостон тутатына сиэххитин сөп.
Оҕурсуттан салаат
3 кг оҕурсу, 1 кг минньигэс биэрэс, 1 кг эриэппэ луук.
Маринада: 1 л ууга 100 г 6 % уксуус. 2 ост. нь. саахар, 1 ост. нь. туус.
Оҕурсуну кырбаан баран бааҥкаҕа дьапталҕалаан уураҕыт. Хара биэрэс 3-4 устуука туорааҕын, укуруобу, сельдерейи, петрушканы табыгынатаҕыт, 2 остолобуой ньуоска мас арыытын кутаҕыт. Итии маринады кутаҕыт уонна 10-15 мүнүүтэ стерилизациялыыгыт. Оҕурсуну, минньигэс биэрэһи, эриэппэ луугу барытын кырбаан баран, бааҥкаларга сойутан кутаҕыт.
Хабархай хаппыыста
2 кг хаппыыста, 2-3 устуука улахан моркуоп, 1 устуука сүбүөкүлэ, 1 төбө чеснок.
Моркуоп, сүбүөкүлэ теркаланар. Хаппыыста быһыллар, чеснок кыра гына кырбанар. Барытын булкуйан баран ороһуол кутуллар. Сарсыарда бааҥкаларга кутан холодильникка эбэтэр таһырдьа ууруллар. Ороһуола: 1 л ууга 1 ыстакаан мас арыыта, ыстакаан 2/3-гэр 9 %-наах уксуус, 2 остолобуой ньуоска туус, 0,5 ыстакаан саахар.
Чесноктаах патиссон
650 г патиссон, 10 г укуруоп, 6 г сельдерей сэбирдэҕэ, 6 г хрен сэбирдэҕэ, 5 г петрушка, 2,5 чеснок өлүүскэтэ, 5 төгүрүк биэрэс, 1 лавровай лиис, 350 г уу.
Патиссону сууйан, хахтаан, 1-2 мүнүүтэ оргуйа турар ууга угаҕыт. Ити кэннэ тымныы ууга сойутаҕыт, бааҥкаҕа угуоххутугар диэри итинник турар. Бааҥка түгэҕэр бытарыйбыт укуруобу, чесногу, уохтаах биэрэһи, лавровай лииһи, үрдүгэр патиссону угуталыыгыт. Итии уунан саба кутаҕыт (940 мл уу, 50 г туус, 10 мл уксуус).
Томаттаах кабачок
0,5 л бааҥкаҕа 225 г ыһаарыламмыт кабачок, 200 г сибиэһэй томат, 1-2 чеснок, 5 г туус, 20 г бурдук, 50 г ынах арыыта туттуллар.
Кабачоктаргытын сууйуҥ, бысталааҥ. Туустаах бурдукка булкуйан ылыҥ, икки өттүн ынах арыытыгар ыһаарылааҥ.
Ити кэмҥэ чесногу хахтаан сууйуҥ, илдьиритиҥ. Кыһыл томаттары сууйан кырбааҥ.
Кабачогу, томаты уонна чесногу бааҥкаҕа сааһылаан угаҕыт, 1 ч. нь. туус (0,5 кг бааҥкаҕа) хаппахтаан баран 35 мүнүүтэ (100 кыраадыска) стерилизациялыыгыт. Онтон сойутаҕыт.
Күөх (буһа илик) помидортан салаат
3 кг помидор, 1,5 кг моркуоп уонна эриэппэ луук, 300 г мас арыыта, 300 г 9 % уксуус, 300 г саахар, 5-6 устуука горох биэрэс уонна аҕыйах устуука лавровай лиис сэбирдэҕэ.
Помидордары орто соҕус гына кырбыыгыт, моркуопкутун улахан соҕус гына теркалыыгыт, лууккутун төгүрүктүү кырбаан баран, миискэҕэ 10-12 чаас туруораҕыт. 100 г тууһу кутуохха сөп. Маринад оҥороҕут: 300 г арыы, уксуус, саахар, биэрэс, лавровай сэбирдэх. Барытын холбоон, бытаан уокка оргуйа түспүтүн кэннэ, салааккытын кутан дэлби булкуйа түһэн баран, эмиэ 30 мүнүүтэ курдук оргутан ылаҕыт. Бу кэнниттэн итиилии ыраас, сууллубут бааҥкаларга кутаталаан кэбиһэҕит. Сылаастыы сиэххэ сөп эрээри, сойбутун кэннэ эмиэ минньигэс буолар.
Тыкваттан хомпуот
1 кг тыква, 1,5 кг саахар, бороһуок утах.
Тыква хаҕын уонна сиэмэтин ыраастыыгыт. Бөдөҥ соҕус түөрт муннуктуу кырбыыгыт. 1,5 кг саахардаах ууга оргутаҕыт. Сиидэлиигит. Сироп оҥороҕут: 600 г саахар уонна 400 г уу. Сиропкутун бэлэмнээн баран, тыква үрдүгэр кутан эмиэ оргута түһэҕит. Бу кэнниттэн бороһуок утаҕы кутан амтан биэрэҕит. Ананас утаҕа буоллаҕына, ананас хомпуотун курдук амтаннана түһэр. Онон арааһыттан кутан биэрэн, араас амтаны барытын таһаарыахха сөп.
Моркуоп барыанньата
400 гр моркуоп, 200 г саахар. Моркуобу бытархай гына кырбаан, сымныар диэри буһараҕыт. Саахартан сироп оҥороҕут. Моркуобу саахар сиробугар буһараҕыт. Олус битэмииннээх, минньигэс барыанньа буолар.
Көөнньөрүллүбүт дөлүһүөн
Биир ыстакаан дөлүһүөҥҥэ үс лиитэрэ итии оргуйбут ууну уонна биир ыстакаан саахары кутан үчүгэйдик ытыйыллар. Дьиэ бэйэтин сылааһыгар биир суукка туруоруллар. Сарсыныгар гаас тахсар буоллаҕына, ол аата утахпыт көөнньөн эрэр.
Аҥаарын туспа иһиккэ кутан ылан иһэҕит. Оттон аҥаара салгыы аһытыы буолар. Хаалбыт аҥаарга сойбут ууну кытта биэс остолобуой ньуоска саахары уонна өссө эбии иккилии остолобуой ньуоска дөлүһүөнү кутан ытыйан иһиллэр. Оччотугар хас да төгүл суурайан иһиэххэ сөп.
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Авг 2, 2022 sakha, yakut, yakutia, yakutsk, амга, амма, зерно, саха, сельское, хозяйство, якут, якутия, якутск, サハ
Бурдуктаах буолактардаах “Амма” АУО генеральнай дириэктэрэ Роман Спасьев билиһиннэрбитинэн, бэйэ бурдугун үүннэрэн, онтон сиэмэтин ылан, хаһаайыстыба тастан сиэмэ атыыласпакка, 9 мөл. солк курдугу кэмчилээбит
“Биһиги хаһаайыстыбабыт быйылгы сыллаах ыһыыта барыта бэйэбит сиэмэбит. Ол курдук 1000 тонна бурдук сиэмэтин ыраастаан ылан бэйэбитигэр уонна улууспут хаһаайыстыбаларыгар атыылаабыппыт. Тастан атыыласпатыбыт. Барыта оройуоннаммыт бэйэбит сиэмэбит. Онон да быйылгы үүнүүнү долгуйа күүтэбит. Бааһыналары көрдөххө, тахсыы куһаҕана суох. Төһө да саас уһаан, хойутаан ыстарбыт, бэйэбит усулуобуйабытыгар сөп түбэһэр сиэмэлэр буолан, кылгас сайыммытыгар ситэллэр. Урут Тюменьскай уобаластан, биһиэхэ сөп түбэһэр климаттаах диэн онтон ылар этибит. Онно биллэн туран үп-харчы ороскуоттанара. Уопсайа 300 тонна сиэмэ бурдук атыылаһыытыгар диэн 9 мөл. солк. ороскуоттанара. Биир киилэтин 40-тан тахса солкуобайга атыылаһар этибит. Онтон билигин бэйэбит улууспут хаһаайыстыбалара биһигиттэн 20-тэн тахса солкуобайга атыыластылар. Көрөргүт курдук икки төгүл чэпчэки. Онон мантан ыла барыта этэҥҥэ буоллаҕына, бэйэбитин эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ атын бурдугу үүннэрэр хаһаайыстыбаларыгар атыылаан, сиэмэ бурдугу үүннэрэр, анал хаһаайыстыба буолуохпутун баҕарабыт.
Онно усулуобуйа барыта баар.
Аны маны сэргэ комбикорманы тастан ылбат буолбуппут иккис сыла буолла. Ол курдук бэйэбитигэр үүммүт сэлиэһинэйи уонна нэчимиэни булкуйан, онно араас битэмииннээх уоҕурдуулары эбэн, комбикорма оҥорон таһаарабыт, чэпчэки сыанаҕа хаһаайыстыбалар, чааһынай да сүөһүлээх дьон ылаллар. Бу билиҥҥи экономическэй санкциялар кэмнэригэр олус суолталаах.
Инникитин ынахха эрэ буолбакка, кууруссаҕа, сибиинньэҕэ эмиэ барсар гына оҥорон таһаараары гынабыт. Бу икки сыл устатыгар комбикорма оҥоһуутугар көрүллэр субсидия олус көмөлөөх буолбута. Инникитин бу көмө салгыы баар буолара наада.
Атахпытыгар тирэхтээхтик турарбытыгар өйөбүл-тирэх буолуо этэ. Билигин биһигиттэн ирдэнэр сорук диэн ыһыыбыт иэнин өссө кэҥэтэн, урукку сылларбытыгар тиийиэхтээхпит. Холобура ааспыт үйэ 80-90 сылларыгар манна баар бааһыналартан эрэ 5000 тонна бурдук хомуллара. Билигин биһиги онтон аҥаарын, 2500 тоннаны хомуйабыт. Онон баар бааһыналарбытын туһанан, технологиялары тупсаран, үрдүк үүнүүлэри ыларга улахан соруктаахпыт”, — диэн Роман Сергеевич санаатын үллэһиннэ.
Кылаабынай агроном Назар Черкашины кытта оройуоннаммыт “Приленская-19” уонна “Туймаада” диэн сортаах сэлиэһинэй бурдук бааһынатын көрдүлэр. Онно бэлиэтээбиттэринэн, быйылгы курдук кураан сайыҥҥа тахсыы куһаҕана суох. Онтон бурдук үүннүүтэ үчүгэй буолан, сиэмэ бурдук ылыллан, комбинированнай аһылык оҥоһуллан, сүөһүттэн ылыллар бородууксуйа үрдүөхтээх. Этэргэ диэри
“сүөһү аһа — тылыгар”. Ол эбэтэр тотоойутук аһыыр сүөһү биэрэр аһа-үөлэ, этэ да хаачыстыбалаах буолар. Онон маннык бэйэ бородууксуйатын оҥорууга ыллыктаахтык ылсыбыт хаһаайыстыбаҕа өрөспүүбүлүкэттэн көмө көрүллэрэ буоллар, кини биэрэр көдьүүһэ өссө үрдүк буолуо.
Амма олоҕо: https://ulus.media/article/66692
Навигация по записям
Остался без работы и занялся фермерством: житель Амгинского района с нуля создал свиноферму
Видео овощных рядов Крестьянского рынка Якутска 3 августа 2022 г.
от adminNB
Похожая запись
Республика Саха (Якутия)
В Якутии подвели итоги сельскохозяйственной микропереписи
Дек 9, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Дек 7, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия) Сад и огород
Зимние огородные хлопоты!
Дек 6, 2022 adminNB
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Поиск
Свежие записи
В Якутии подвели итоги сельскохозяйственной микропереписи
Хангаласские аграрии отчитались за полученные гранты
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Зимние огородные хлопоты!
ШКОЛА НАЧИНАЮЩЕГО ФЕРМЕРА СОБРАЛА ПОРЯДКА 60 СЛУШАТЕЛЕЙ
Свежие комментарии
adminNB к записи В Якутии принят государственный бюджет республики на 2023 год
adminNB к записи Моменты ярмарки «Рыба Якутии — 2022»!
adminNB к записи В Якутии сбор картофеля, зерну и овощей составляет всего треть от плана – власти винят погоду
adminNB к записи Помощь фермерам на сенокосе и уборке урожая!
adminNB к записи Фермер Розалия Петрова: «Первый урожай молодого картофеля поступит в продажу уже в начале августа»
|
oscar
|
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: ostyoryja_2019@mail.ru. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
СӨ норуотун маастара Акулина Ильинична Ноговицына 100 сылыгар аналлаах тэрээһин ыам ыйын 20 күнүгэр буолан ааста. Тэрээһин туһунан устууну салҕыы видеоҕа көрүөххүтүн сөп.
Новости
Дьоһун бэлэхтэр
Май 24, 2022 Администратор
Аан дойдутаа5ы музей күнүн чэрчитинэн сылын аайы ыытыллар «Дар музею» акция буолан ааста. Биһиги түмэлбитигэр, үйэтитии үлэтин сыаналааччылар, бар дьонум туһа диэн үлэлээн-хамнаан кэлбит, күн бүгүн кыһаллан туран сүбэлиир-амалалыыр ытык дьоммут, дьоһун бэлэх туттардылар.
Бэйэбит ветеран үлэһиппит, СССР, СР культуратын туйгуна, РФ суруналыыстарын чилиэнэ Пинигина Валентина Дмитриевна 16 үйэтээҕи туой чороон реконструкциятын туттарда.
СР үөрэхтээһинин Бочуоттаах ветерана, үлэ, тыыл ветерана, Чурапчы улууһун “Норуотун маастара”Санникова Аграфена Игнатьевна бэйэтин сылаас илиитинэн оҥорбут «Бэйбэрикээн» түмсүү туһунан альбому бэлэх уунна. Аграфена Игнатьевна бу түмсүүнү уонча сыл салайбыт.
Новости
В.И.Ленин аатынан Бүтүн сойуустааҕы пионердар хамсааһыннара тэриллибитэ 100 сыла
Май 23, 2022 Администратор
🚩🥁🎺 🚩🥁🎺 🚩🥁🎺 🚩🥁🎺
🚩🥁🎺 🚩🥁🎺 🚩🥁🎺 🚩🥁🎺
Ыам ыйын 19 күнүгэр Пионерия күнэ бэлиэтэнэр
Бу күн сэбиэскэй кэминээҕи оҕолорго ураты күн. Күн-дьыл төһө да илим хотоҕоһунуу устан аастар, билигин 50-чалаах уонна онтон аҕа саастаах дьоннорго оскуолатааҕы пионерскай оҕо сыллара – олохторун биир саамай чаҕылхай, умнуллубат кэрэ кэмнэрэ. Оччотооҕу оҕолор кыһыл хаалтыс баанан, пионердар кэккэлэригэр киирбит долгутуулаах күннэрэ өйдөрүгэр-сүрэхтэригэр өрүү сырдык өйдөбүл буолан хааллаҕа…
🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩🚩
В.И.Ленин аатынан Бүтүн сойуустааҕы пионердар хамсааһыннара тэриллибитэ 100 сылынан истиҥник эҕэрдэлиибит!
📷 Хаартыска5а
🔴 Ыам ыйын 15 күнүгэр 1936 сыллаахха оҕо-ыччат республикатааҕы хаһыата “Бэлэм буол” бастакы нүөмэрэ тахсыбыта. Тирааһа 980 экземпляр эбит;
🔴 Сивцева А.И. – Чурапчы улууһун бастакы пионер баһаатайа;
🔴 Атырдьах ыйын 16 күнүгэр 1930 сыллаахха Дьокуускай куоракка бастакы пионерскай слет тэриллэр. Онно 12 улуустан 52 делегат кыттыыны ылар;
🔴 Сима Сергеев аатынан о5о тэрилтэтин пионердара (С.Д.Флегонтов аатынан Хадаар орто оскуолата)
(Хаартыскалар А.А.Саввин аатынан Чурапчытааҕы түмэл фондатыттан)
Новости
Маастар кылаас
Май 23, 2022 Администратор
🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿
Күндү Чурапчы улууһун кэрэ аҥардара!
🌿Ыам ыйын 20 күнүгэр А.А. Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография түмэлигэр ыһыахха кэтиллэр сахалыы таҥас тигиитигэр маастар кылааска ыҥырабыт!
🌿Маастар кылааһы ыытыаҕа норуот маастара Надежда Прокопьевна Ахматова
🌿 Маастар кылаас төлөбүрэ: 2️⃣5️⃣0️⃣ солк. Бэйэҕитин кытта калька, ручка, харандаас, сантиметровка илдьэ кэлэҕит.
🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿🌿
Кэлэн кэрэни кэрэхсээн, сатабылла ылынан күүтүүлээх ыһыахха маанымсыйыҥ!
Новости
Аан дойдутааҕы музей күнүн чэрчитинэн ыытыллар “Дьоһун бэлэх” акцияҕа кыттарга ыҥырабыт!
Май 23, 2022 Администратор
Аан дойдутааҕы музей күнүн чэрчитинэн ыытыллар “Дьоһун бэлэх” акцияҕа кыттарга ыҥырабыт. Өскөтүн эһиэхэ былыргы эбэтэр дириҥ историялаах маллаах эбит буоллаххытына үйэтитиэххитин, дьон-сэргэ көрүүтүгэр таһаарыаххытын сөп. Сыллата А.А.Саввин аатынан түмэлгэ бэйэлэрин баҕа санааларынан, бар дьонум туһа диэн дьоһун бэлэх оҥорбут дьоммутугар өссө төгүл махталбытын биллэрэбит. Үтүөҕүт үйэлэргэ умнуллубатын!
Новости
Чурапчы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, СР норуотун маастара Ноговицына Акулина Ильинична төрөөбүтэ 100 сылыгар аналлаах, Аан дойдутааҕы музей күнүн чэрчитинэн ыытыллар “Далбар Хотун” тэрээһин программата
Май 23, 2022 Администратор
Чурапчы нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, СР норуотун маастара Ноговицына Акулина Ильинична төрөөбүтэ 100 сылыгар аналлаах, Аан дойдутааҕы музей күнүн чэрчитинэн ыытыллар “Далбар Хотун” тэрээһин программата
🔺🔺🔺Тэрийээччилэр: Чурапчы улууһун культураҕа салалтата, А.А. Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография түмэлэ, «Ай» норуот талааннарын түмэр студия
🔺🔺🔺Буолар сирэ: А.А. Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография түмэлэ
🔺🔺🔺Буолар кэмэ: ыам ыйын 20 күнэ, күнүс 3 чаастан
🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣🟣
• Ноговицына Акулина Ильинична олоҕун, айар үлэтин ахтыы;
• Саха таҥаһын уларыйыытын туһунан сырдатыы;
• «Ыһыаҕым маанылаах таҥаһа» быыстапка;
• Халадаай уонна хаһыаччык тигиитигэр норуот маастара Ахматова Надежда Прокопьевна маастар кылааһа, сүүтүк сүбэлэрэ;
• “Дьоһун бэлэх” акция (дьонтон музейга бэлэх тутуу).
P.s. Кэлэн кэрэни кэрэхсээн, сатабылла ылынан күүтүүлээх ыһыахха маанымсыйыҥ🤗
Новости
Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар аналлаах «Чурапчыбыт сайдыытын 100 сыллаах былаана” оҕолорго айар үлэ күрэҕин түмүгэ
Май 13, 2022 Администратор
🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴🔴
Саха Автономиятын туруулаһааччы, саха сэбиэскэй литературатын төрүттээччи, биллиилээх судаарыстыбаннай, политическай уонна уопсастыбаннай деятель Былатыан Ойуунускай 1927 сыллаахха «Сүүс сыллаах Улуу былаан» диэн айымньытыттан сиэттэрэн «Чурапчыбыт сайдыытын 100 сыллаах былаана» улуустааҕы куонкурус оҕо айар, суруйар дьоҕурун сайыннарар сыалтан ыытыллыбыта. Уопсайа 11 үлэ киирдэ, сүрүннээн улахан кылаас оҕолорун үлэлэрэ.
🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍🌍
Түмүккэ,
🥇 С.А. Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ Романова Лидия, салайааччыта Попова Л.Е.;
🥈 С.А. Новгородов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Борисова Лидия, салайааччыта Попова Л.Е.;
🥉 Р.И. Константинов аатынан Амма орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Егорова Анна, салайааччыта Васильева А.Н.;
🔴 “Кыайыыга дьулуур” биһирэбил аат туттарыллар И.М. Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитигэр Тимофеев Робертка, салайааччыта Ефимова С.Н.
🔴 Оҕолор айар үлэлэрин көрдөххө үгүстэрэ Чурапчы куорат буолан килбэйиэ диэн бэлиэтииллэр. Төрүт үгэспитин сыспай сиэллээх, хороҕор муостаах өрүү баар буолуо диэн суруйаллар. “Чурапчыбыт спорт өттүгэр улуустары ситимниир сыантыр буолан элбэх спортсменнары таһаарыаҕа” дииллэр. Экология тематын сытыытык арыйан суруйбуттарыттан олус үөрдүбүт.
🔴 Биһирэммит үлэлэр электроннай кинигэ буолан Оҕо көмүскэлин күнүгэр тахсыаҕа.
Кыттааччыларбытыгар баҕарабыт өссө да ситиһиини, дойдугутар туһалаах, үтүө дьон буола улаатаргытыгар.
Новости
Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылын чэрчитинэн ыытыллыбыт «Чурапчым инникитэ мин харахпынан» оҕолорго улуустааҕы уруһуй күрэҕин түмүгэ
Май 12, 2022 Администратор
🔴Күрэх оҕо анааран көрөр, уруһуйдуур, сырдыкка-кэрэҕэ талаһар дьоҕурдарын сайыннарар сыаллаах-соруктаах ыытыллыбыта. Оҕолор аны 100 сылынан тапталлаах Чурапчыбыт үүнүүтүн-сайдыытын хайдах көрөллөрүн, бэйэлэрин баҕа санааларын уруһуйдаабыттара.
🔴И.Е.Федосеев-Доосо аатынан Дириҥ, В.С.Яковлев-Далан аатынан Кытаанах, Р.И.Константинов аатынан Амма, С.С. Яковлев-Эрилик Эристиин аатынан Чакыр, И.М.Павлов аатынан Чурапчы, Одьулуун, Төлөй орто оскуолаларын, С.К.Макаров аатынан Чурапчытааҕы гимназия, А.П.Гоголев аатынан Чурапчытааҕы искусство оскуолатын үөрэнээччилэрэ көхтөөх кыттыыны ыллылар. Уопсайа: кыра кылаастарга – 37 үлэ, улахаттарга – 40 үлэ киирдэ.
🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨
1-4 кылааска диэри саастаах оҕолорго:
🥇 И.М. Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ Собакина Каролина, салайааччыта Собакина А.В.;
🥈А.П.Гоголев аатынан Чурапчытааҕы искусство оскуолатын үөрэнээччитэ Дорогунова Чэмэлиинэ, салайааччыта Екечьямов П.А.;
🥉 Р.И. Константинов аатынан Амма орто оскуолатын 4 кылааһын үөрэнээччитэ Саввина Надя, салайааччыта Луковцева Арина Ильинична
🎨🎨🎨 🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨🎨
5-8 кылаас:
🥇В.С. Яковлев-Далан аатынан Кытаанах орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэ Борисова Сайаана, салайааччыта Борисова Александра Григорьевна;
🥈 И.М. Павлов аатынан Чурапчы орто оскуолатын 6 «б» кылааһын үөрэнээччитэ Билюкина Саина, салайааччыта Собакина А.В.;
🥉 Одьулуун орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ Малышева Таня, салайааччыта Колесова А.Т.
🔴 Оҕолор уруһуйдарын көрдөххө үгүстэрэ зоопарка, сынньалаҥ паркалар баар буолуо диэн баҕараллар эбит. Чурапчыга атыы-эргиэн киинэ, араас саҥа ураты көлөлөрүнэн сылдьарбытын үгүстүк ойуулаабыттар. Уруһуйдарга барыларын кэриэтэ сахалыы символ бэлиэлэр, Чурапчы улууһун гербэтэ биир дьоһун миэстэни ылаллар. Оҕолор төһө да аныгы, сайдыылаах кэми ойуулаабыттарын иһин, үгэстэр, культурнай памятниктар үйэлэргэ баар буоларын, саха омуга кэскиллээҕин бэлиэтээбиттэриттэн олус үөрдүбүт. Кэнчээри ыччаппыт дойдутун таптыыра, Чурапчытын сайдарыгар баҕата бу уруһуйдар нөҥүө тириэрдилиннилэр.
🔴 Биһирэммит үлэлэр электроннай кинигэ буолан Оҕо көмүскэлин күнүгэр тахсыаҕа.
Кыттааччыларбытыгар баҕарабыт өссө да ситиһиини, дойдугутар туһалаах, үтүө дьон буола улаатаргытыгар.
Новости
Киэн туттабыт, махтанабыт, эҕэрдэлиибит!
Май 8, 2022 Администратор
Петр Терентьевич Карсанаев – Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Россия художниктарын союһун чилиэнэ, Аҕа дойду сэриитин I степеннээх ордена, “Бойобуой үтүөлэрин иһин”, “Германияны кыайыы иһин” мэтээллэр кавалера, “Гражданскай доблеск” знак хаһаайына, Саха Республикатын культуратын туйгуна, Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Арыылаах нэһилиэгин “Ытык киһи” бэлиэ хаһаайына. Петр Терентьевич-бу күҥҥэ Аҕа дойду сэриитигэр кыттыбыт Чурапчы буойуннарыттан соҕотох бэтэрээн.
Улуу Кыайыыны аҕалсыбыт буойуммутун Чурапчытын дьоно-сэргэтэ Кыайыы бырааһынньыгынан махтанан, киэн туттан туран эҕэрдэлиибит! Ытык киһибитигэр баҕарабыт чэгиэн сылдьаргар, ыллыктаах санааларгынан тулуур-дьулуур холобура буола тураргар.
Уоттаах сэриигэ 5 бииргэ төрөөбүт Карсанаевтар кыттыбыттара. Филипп, Серафим сэрии толоонуттан эргиллибэтэхтэрэ, Никита, Афанасий, Петр этэҥҥэ эргиллэн кэлбиттэрэ. Ини-бии Карсанаевтар туһунан видеоны салҕыы көрүҥ.
Новости
“Барыта Кыайыы туһугар!”
Май 8, 2022 Администратор
Ыам ыйын 9 күнэ – Улуу Кыайыы күнэ! Бу күн хас биирдиибитигэр улахан суолталаах. Бу күн, бүтэһик тыыннарыгар диэри хара көлөһүннэрин, олохторун толук уурбуттары уонна киһи кыайбатын кыайан, олох туһугар туруулаһан тыыннаах хаалбыт сэрии кэминээҕи дьоммутугар махтанар күммүт. Хас биирдиибит төрүччүтүгэр, биһиги кэскилбит туһугар аччыктыыры, утуйары умнан “Барыта кыайыы туһугар” диэн девизтээх көннөрү киһи өйүгэр баппат героизмнарын көрдөрөн Улуу Кыайыыны аҕалсыбыт эбээлэрдээхпит-эһээлэрдээхпит!
Чурапчы үлэһит дьоно сэрии кэмигэр үлэлэрин туһунан видеону салҕыы көрүҥ
Официальный сайт "Чурапчинского музея и истории этнографии им.А.А.Саввина"
Найти:
О нас
Адрес учреждения:
678670, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Чурапча,
ул. Горького, 16
Телефон: +7(41151)41551
Email: churmuseum@yandex.ru
Мы в социальных сетях:
Хатылынский филиал “МУЗЕЙ ПЕРЕСЕЛЕНЦЕВ”
Адрес учреждения:
678685, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Харбала 1,
ул. Партизанская, 17
Свежие записи
Дьыссаакка олоҥхоҕо уһуйар ииттээччилэр семинар-быыстапкалара буолла
“Чурапчылар сахалартан бастакынан” экспозицияны оҥоруу
LED экраны туруоруу түгэннэриттэн
#маастаркылаас
“Оҕо олоҥхо киэҥ киэлитигэр” оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолору олоҥхоҕо уһуйааччыларга аналлаах семинар-быыстапка
|
oscar
|
* [[Ахсынньы 7]] — [[Саха Өрөспүүбүлүкэтэ|Саха Өрөспүүбүлүкэтин]] Бэрэсидьиэнэ [[Михаил Николаев]] бэйэтин Ыйааҕынан РФ уонна СӨ бырабыыталыстыбаларын ыккардыларынааҕы "О разграничении и передаче осуществления полномочий в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов" диэн сөбүлэҥин бигэргэппит.
* [[Ахсынньы 11]] — [[Арассыыйа]] бэрэсидьиэнэ [[Борис Ельцин]] [[Чечня|Чэчиэн Өрөспүүбүлүкэтигэр]] аармыйа киллэрэргэ дьаһайбыт, ''Бастакы чэчиэн сэриитэ'' саҕаламмыт.
* [[Ахсынньы 31]] — [[Чечня сэриитэ|Бастакы чэчиэн сэриитин]] кэмигэр [[Арассыыйа]] аармыйата [[Чечня]] киин куоратын [[Грознай]]ы штурмалаан саҕалаабыт.
|
oscar
|
Эпидермофития — киһи ыарыыта. Ыалдьыбат дьон бэйэлэрэ да билбэттэринэн грибоктары тарҕаталлар. Кинилэр тилэхтэрин тириилэригэр уонна тыҥырахтарыгар сыста сылдьар ыарыыны көбутэр сиэрэ суох элбэх микробтары таһаараллар.
Ис хоһооно
1 Эпидермофитиянан хайдах сысталларый уонна бу ыарыы тарҕаныыта
2 Эпидермофитияттан харыстаныы
3 Эпидермофития ыарыы туохтан көбөрүй
4 Эпидермофития бэлиэлэрэ
5 Эпидермофитияттан сэрэнии дьаһаллара
6 Общественнай харыстаныы
7 Тус бэйэ сэрэниитэ
8 Туһаныллыбыт литература
9 Өссө маны көр
Эпидермофитиянан хайдах сысталларый уонна бу ыарыы тарҕаныыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эпидермофития грибоктара ханнык баҕарар куһаҕан усулуобуйаны тулуйугастар, онон киэҥник тарҕаналлар. Ол да иһин грибковай ыарыы киһиттэн киһиэхэ кэбэҕэстик сыстыан сөп. Эпидермофития киһиэхэ үксүн быһаччы, грибогынан сутуллубут тилэҕин тириитэ хоҥутталанан түспүт предметтэриттэн, сыстар. Ыалдьыбыт киһи баанньыкка, бааннаҕа, душка суунар кэмигэр тилэҕин тириититтэн грибоктар дөбөҥнүк арахсан, атахха уурунар тэлгэхтэргэ, эрэһээҥкилэргэ, таастарга, ыскамыайкаларга түһэллэр, сууммут уу түһэр сирэ бүөлэннэҕинэ уу мунньуллан хаалааччы, оччоҕо грибоктар онно сылдьаннар доруобай дьон тириилэригэр дөбөҥнүк сысталлар. Ыалдьааччы уллуҥаҕыттан грибок наскыга, чулкуга, онтон да атын атах таҥаһыгар сыстар уонна тула баар предметтэргэ: дьыбааннарга, көбүөрдэргэ, дорожкаларга, муостаҕа тарҕанар.
Ыалдьааччы иллдьэ сылдьыбыт малларын (атаҕын таҥаһын, наскытын, онтон да атыны) тутуннахха уонна кини суунар губкатын, мачаалкатын туһаннахха, киһи бу ыарыыга сыстыан сөп.
Илии уонна атах тыҥырахтарын ыраастыыр, киэргэтэр (маникюр уонна педикюр) инструменнары уонна ордук дьиэ кэргэҥҥэ тыҥыраҕы кырыйарга уопсай биир кыптыыйы дезинфекциялаабахха эрэ туттууттан бу ыарыынан эмиэ сыстыахха сөп.
Дьиэҕэ ордук бааннаттан, атахха уурунар губчатай тэлгэхтэртэн сыстыахха сөп, итилэргэ грибоктар, сииктээх буолан, түргэнник ууһууллар, өр тыыннаах сылдьаллар.
Промышленнай тэрилэтэлэргэ: душтары сыыһа оҥорууттан, онтон сылтаан ыраастык туттуу нуорматын тутуспат буолууттан, холобура, кырааскаламматах мас эрэһээҥкилэр, хас рабочай аайы суунар кэмҥэ туһунан атах таҥаһа, атахха уурунар тэлгэх суоҕуттан, сууммут мыылалаах уу сүүрүгүрбэккэ халыйан туруутуттан, эпидермофитиянан ыалдьыахха сөп. Үлэ кэмигэр таҥнар таҥаһы, атах таҥаһын, ордук эрэһиинэ уонна түүттэн оҥоһуллубут атах таҥаһын хас да киһи уларса сылдьан туттуута эпидермофития тарҕаныытыгар тириэрдэр.
Дьиэҕэ уонна үлэҕэ эрэ буолбакка, атын сиргэ эмиэ эпидермофитияҕа сыстыахха сөп. Баанньыкка уонна душка сылдьааччылар ортолоругар ыалдьар уонна грибогу илдьэ сылдьааччылар баар буолуохтарын сөп, кинилэр ыскамыайкаларга уонна муостаҕа грибоктары түһэрэннэр өлүөр дьону сутуйаллар.
Киһи суунар тэрилтэлэрин куһаҕаннык хомуйар, дэҥ эмэ дезинфекциялыыр буоллахха уонна туттуллубут уу аанньа сүүрүгүрбэт буоллаҕына, ыарыы тарҕанарыгар сөптөөх усулуобуйа үөскүүр. Бэйэни ыраастык туттумматахха, спортивнай саалаҕа сылдьан атын атах таҥаһын дезинфекциялаабакка эрэ кэтииттэн бу ыарыыга киһи дөбөҥнүк сыстыан сөп.
Эпидермофитияттан харыстаныы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Айылҕаҕа сиэрэ суох элбэх микроорганизмнар бааллар. Олорго грибоктар эмиэ киирсэллэр. Сорох грибоктар киһиэхэ туһалаахтар, промышленноска уонна медицинаҕа киэҥник туттуллаллар. Ол курдук доруоһа грибоктара килиэби буһарыыга, пиибэни, кефири, кыбааһы бэлэмнээһиҥҥэ туттуллаллар. Пенициллин, стрептомицин курдук эмтэр, онтон да атын антибиотиктар эмиэ араас грибоктар көмөлөрунэн оҥоһуллаллар.
Ол эрээри киһини уонна сүөһүнү ыарытыннарар паразит-грибоктар эмиэ бааллар. Итинник грибоктартан үөдүйэр ыарыылары грибковай ыарыылар диэн ааттыыллар. Саамай киэҥник тарҕаммыт грибковай ыарыылартан биирдэстэринэн эпидермофития буолар.
Эпидермофития ыарыыны көбүтээччи - эпидермофитон диэн грибок тириигэ уонна тыҥырахха өтөн киирэн, ыарыыны үөскэтэр. Бу грибоктар баттахха, түүгэ куттала суохтар. Эпидермофитоннар ордук сииктээх мачаалкаҕа, дыгдаҥнас, көпсөркөй тэлгэхтэргэ, мас эрэһээҥкилэргэ, онтон да атыттарга хас да ый устата өлбөккө сылдьыахтарын сөп.
Эпидермофитон куһаҕан да усулуобуйаны бэркэ тулуйар. Ол курдук 25° тымныыны үчүгэйдик уйар, оттон -40-50° тымныыга икки хонугунан эрэ өлөр, 80° тымныыны 30 мүнүүтэ устата тулуйар. Ол эрээри грибоктар мыылалаах итии ууттан, 5% бырыһыаннаах сөҥөрдүллүбүт хлорнай испиэскэ суурадаһыныттан, 10% бырыһыаннаах формалин суурадаһыныттан тута өлөллөр.
Эпидермофития олус тарҕаммыт ыарыы, аан дойдуга бүтүннүүтүгэр кэриэтэ баар.
Ол курдук Бу ыарыынан улахан да дьон, оҕолор да ыалдьаллар. Ол эрээри оҕолор сэдэхтик ыалдьаччылар. Советскай ученайдар үөрэтэн көрүүлэринэн бу ыарыынан биһиги дойдубутугар ордук харбыыһыттар, баанньык, душ үлэһиттэрэ, итии сыахтар рабочайдара ыалдьаллар.
Эпидермофития ыарыы туохтан көбөрүй[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Киһи грибоктарынан сыһынна да ыалдьан барбат. Итини таһынан грибок сороҕор бэрт кыратык, ардыгар улаханнык ыарытыннарар. Ити киһи ис организмыттан уонна тас эйгэттэн тутулуктаах. Доруобай киһи эпидермофитиянан ыалдьан биэрбэт, организма бу ыарыыга үчүгэйдик утарылаһар.
Нервнэй система, куттах-оһоҕос ыарыылара, арыгылааһын, онтон да ыарыылар киһи организмын кэбирэтэллэр, онон организм эпидермофитияны утары охсуһар дьоҕурун мөлтөтөллөр, ыарыы тэнийэригэр, улаатарыгар тиэрдэллэр.
Эпидермофития тарҕаныытыгар олохтоох усулуобуйа эмиэ сабыдыаллыыр. Доруобай, бүтүн тирии грибоктары киллэрбэт. Наһаа тиритэртэн, көлөһүннүрэртэн тирии сахсайар, быһыта барар, онон грибоктар сысталларыгар уонна ууһуулларыгар сөптөөх усулуобуйа үөскүүр. Ол иһин даҕаны сайынын, киөи үгүстүк тиритэр кэмигэр эпидермофитиянан элбэхтик ыалдьаллар.
Хаптаҕай уллуҥахха, сүгэһэрдээх тарбахха эпидермофития ыарыы ордук дөбөҥнүк сыстар.
Сөбө суох атах таҥаһын кэтииттэн, өр хамыыттан киһи уллуҥаҕа кытарар, бааһырар, онон эпидермофития ыарыы сыстарыгар уонна бэргииригэр табыгастаах усулуобуйа үөскүүр.
Тус бэйэ ыраастык туттубатыттан: атаҕы дэҥ кэриэтэ суунартан, кэмиттэн кэмигэр наскыны, уктаһы уларыппаттан, үчүгэйдик сууйбаттан, дезинфекциялаабаттан, атах таҥаһын куурдубаттан ыарыы дөбөҥнүк ылыан сөп.
Бүтэй, эрэһиинэ атах таҥаһыттан киһи атаҕа ууланар, ол эмиэ ыарыы үөдүйэригэр тиэрдиэн сөп.
Эпидермофития бэлиэлэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эпидермофития киһи атаҕын уллуҥаҕар, тыҥырахтарыгар уонна дэҥ кэриэтэ быттыгар үөскүүр.
Эпидермофития эҥин араастык саҕаланар.
Ыарыы 3-с -4-с, 4-с -5-с тарбахтар икки ардыларынааҕы ыыраахтар мыччыстаҕастарыгар, улуҥах хотоҕоругар уонна кырыыларыгар таптаан олохсуйар. Ыарыы чэпчэкитик киирдэҕинэ, киһи тириитэ биллэ-биллибэттик хаҕыланан түһэр уонна биллэр-биллибэт быһыта барбыттардаах буолар. Ыалдьааччы үксүн дьыалайдаабакка, врачка көрдөрө барбат, онон ыарыыны көҥүл тарҕата сылдьар.
Эпидермофития атах ыырааҕар олохсуйдаҕына, быдьына курудук ымынах тахсар, тарбах ойоҕосторугар сороҕор быычыкаайык хабахтар үөскүүллэр, тирии кытарар, хайыта барар уонна киһи тулуйбат гына кыһыйар.
Сороҕор бу ыарыы наар хабылыттан тахсар. Дьэҥкирдиҥи хабахтар уллуҥах хотоҕоругар, кырыыларыгар уонна тарбахтарга тахсаллар. Ол хабахтар сиэрэ суох кыһыйаллар, онтон киһи улаханнык эрэйдэнэр.
Эпидермофития ыарахан көрүҥэ искэҥнэнэр, уу чалҕарыйар.Өр эмтэппэтэххэ, киһи атын этигэр кыһыл быдьына буолан тарҕанан барар. Эмтэппэтэххэ эбэтэр дьалҕайдык эмтэтэр буоллахха, эпидермофития тиһэҕэр тиийэн экземаҕа кубулуйуон сөп.
Эпидермофитиялаах тыҥырахтар өлбөөркөй көрүҥнэнэллэр, халыҥыыллар уонна кырыы өттүттэн тоҕуттан түһэ сылдьар буолаллар.
Эпидермофития тыҥырах муоһун кэбирэтэн, алдьатан, микробтар киириилэригэр көмөлөьөр, онон ыарыы уһаан-кэҥээн лимфангентаҕа, лимфоаденикка, рожаҕа кубулуйар.
Эпидермофитияттан сэрэнии дьаһаллара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эпидермофитияттан общественнай миэрэлэринэн уонна тус бэйэ сэрэниитинэн харыстаныллар.
Общественнай харыстаныы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эпидермофитиялаах киһи бэйэтэ да билбэтинэн атаҕын уллуҥаҕыттан грибоктар баанньыкка, душка, сөтүөлүүр ууларга түһэллэрин өйдөөн туран, ити сирдэргэ санитарнай-гигиеническэй быраабылалары кытаанахтык тутуһуохтаах.
Ол курдук куруук дезинфекция оҥоһуллуохтаах, дьиэни, баанньыкка туттар тэриллэри кичэйэн сууйуллуохтаах. Атахха уурар тэлгэхтэри, муостаны, ыскамыайкалары, эрэһээҥкилэри маҥнай итии уунан саба ыстарыллар, онтон 5 бырыһыаннаах хлорамин эбэтэр 5 бырыһыаннаах хлорнай испиэскэ сөҥөрдүллүбүт суурадаһынан дезинфекция оҥоһуллар. Баанньык үлэһиттэрэ киһи сууммут уутун көрөн сылдьан түһэрэн иһиэхтээхтэр.
Эпидермофития тарҕамматын туһугар спортивнай саалалары син биир баанньыгы хомуйар, ыраастыыр курдук ыраастык тутуллуохтаах. Спортсменнар биирдии бэйэлэрэ туспа атах таҥастаах буолуохтаахтар, ол суох буоллаҕына дезинфекцияламмыт эрэ атах таҥаһын кэтиэхтээхтэр.
Тус бэйэ сэрэниитэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эпидермофития киэҥник тарҕамматын туһугар уллуҥах тириитэ хаҕыланара, хабахтар үөскүүллэрэ билиннэр эрэ врачка көрдөрө охсуллуохтаах. Бу ыарыы олус сыстыганнааҕын өйдүөххэ наада.
Ыраастык тутта үөрэннэххэ уонна атаҕы киртиппэккэ куруук көрө-истэ сырыттахха эпидермофитиянан ыалдьыа суохха сөп.
Атах таҥаһа: наскы, чулку, уктас, утуйар таҥас, соттор, хайаан да киһи аайы тус-туһунан буолуохтаах. Наскыны, чулкуну оргутан баран сууйуллуохтаах уонна итии өтүүгүнэн өтүүктэниллиэхтээх. Ордук атахтара уулаах дьоннор ыраастык туттунуу быраабылаларын кичэйэн тутуһуохтаахтар. Атаҕы күн аайы, ол эрээри оччо элбэҕэ суохтук сымнаҕас мачаалканан сууйуллуохтаах уонна кубус-кураанах гына сотуллуохтаах.
Атаҕа ууланар киһи куурдар бороһуогу туттуохтаах, формидон диэн убаҕас эминэн соттуохтаах. Атах таҥаһа үчүгэйдик куурдуллуохтаах, салгылатыллыахтаах. Атаҕы быһа астарбат, аалларбат туһугар атах таҥаһын сөптөөх эрэ размерын талан ылыллыахтаах.
Төһө кыалларынан бүтэй атах таҥаһын (саппыкыны, бачыыҥканы) мэлдьи кэтиллиэ суохтаах: сайынын сандалеты, босоножканы кэтэр ордук. Уулаах атахтаах дьон эрэһиинэ атах таҥаһын, капрон наскыны, чулкуну кэтэллэрэ табыллыбат.
Урут кэтиллэ сылдьыбыт атах таҥаһын ыллахха, үчүгэйдик дезинфекцияланыахтаах: 40 бырыһыаннаах формалин суурадаһыныгар хаһыат кумааҕытын илитэллэр уонна түүппүлэ иһигэр уган баран, түүппүлэлэри тус-туһунан халыҥ кумааҕыга суулууллар уонна 48 чаас устата ыксары сабан дьааһык иһигэр уган сытыараллар. Ити курдук уксууһунан оҥорон, 8-12 чаас устата тутан эмиэ туһаныахха сөп.
Баанньыкка, душка сылдьар кэмҥэ тус бэйэ ыарыыттан сэрэниитин тутуһуохха наада: ыскаамыйаны, тааһы итии уунан саба ыһыллыахтаах, туспа мачаалкалаах буолуллуохтаах.
Баанньыкка уу кыайан түспэккэ, халыйбыт сиригэр туруллуо суохтаах. Баанньыктанан баран атаҕы аналлаах сотторунан кубус-кураанах гына сотуллуохтаах, ол кэнниттэн одьукулуонунан, 1-2 бырыһыаннаах салициловай испииринэн, 2 бырыһыаннаах дьуотунан, аһылыкка туттуллар уксуус суурадаһынынан сотуллуохтаах.
Эпидермофитиянан ыалдьа сылдьыбыт дьоннор бу ыарыыга иккистээн дөбөҥнүк хаптарыахтарын сөп, онон кинилэр бу этиллибит быраабылалары ордук кичэйэн туран тутуһуохтаахтар.
Онон эпидермофитияттан сэрэнии нэһилиэнньэттэн бэйэтиттэн улахан тутулуктаах.
Туһаныллыбыт литература[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Дунаевская М.И., Саха сиринээҕи кинигэ издательствовата. Дьокуускай 1966 сыл.
Өссө маны көр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Модьуун (сүөһү ыарыыта)
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Эпидермофития&oldid=390676»
Категория:
Сыстыганнаах ыарыылар
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
العربية
Bikol Central
বাংলা
Català
Čeština
Dagbanli
Deutsch
Thuɔŋjäŋ
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Français
Gaeilge
Hausa
עברית
हिन्दी
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Íslenska
Italiano
日本語
ಕನ್ನಡ
한국어
Кыргызча
Македонски
Bahasa Melayu
Nederlands
ଓଡ଼ିଆ
Polski
Português
Русский
Simple English
Slovenščina
తెలుగు
ไทย
Tagalog
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
Walon
中文
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 21:03 12 Сэтинньи 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сирин бүттүүнүгэр ыксаллаах быһыы-майгы эрэсиимэ киллэрилиннэ. Ойууру авиациянан харабыллыыр сулууспа зондировщик-сөмөлүөттэр көмөлөрүнэн ардаҕы түһэрэргэ бэлэм.
Бэс ыйын 23 күнүгэр Саха сирин баһылыга Айсен Николаев региоҥҥа ойуур баһаардарыынан сибээстээн ыксаллаах быһыы-майгы эрэсиимин киллэрэр туһунан ыйаахха илии баттаата. Ол туһунан социальнай ситим быһа эфиригэр Госкомобеспечение бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Лепчиков иһитиннэрдэ.
«Бүгүн өрөспүүбүлүкэ баһылыга региоҥҥа ыксаллаах быһыы-майгы эрэсиимэ киллэрэр туһунан ыйаахха илии баттаата. Итинэн сибээстээн өрөспүүбүлүкэ салайар уорганнарыгар эмиэ быһыы-майгы эрэсиимэ киирдэ», - диэтэ Дмитрий Лепчиков.
Кини бүгүҥҥү күҥҥэ ураты болҕомто бүлүү бөлөх улуустарыгар уурулларын эттэ.
«Ньурба улууһун территориятыгар 11 679 га уопсай иэннээх сиргэ түөрт ойуур баһаара баар, онтон биирэ бохсулунна. Баһаары умуруорууга федеральнай резервэттэн уонна олохтоох нэһилиэнньэттэн 160 тахса киһи, 26 тиэхиньикэ үлэлээтэ», - диэн кэпсээтэ Госкомобеспечение бэрэссэдээтэлэ.
Итини сэргэ Дмитрий Лепчиков Арассыыйаҕа билиҥҥи кэмҥэ ардаҕы түһэрэр араас технология баарын, ойуур хаһаайыстыбатын анал федеральнай агентствота үлэлиирин, онон зондировщик-сөмөлүөт көмөтүнэн туһаныахха сөп диэн эттэ. Ити сөмөлүөт былыттарга анал састаабы ыстардаҕына ардах түһэр эбит.
«Ойууру авиациянан харабыллыыр сулууспа уонна айылҕа харыстабылын министиэристибэтэ ити боппуруоһу хонтуруолга ылан сылдьаллар, ити салгын суудуната Иркутскай уобаласка баазалаах. Бүгүҥҥү күҥҥэ ойуур баһаардарын үрдүнэн ардах былыта суох, былыт кэллэ да көмөҕө кэлэргэ бэлэмнэр», - диэн бэлиэтээтэ кини.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ходуһам сирин өртүүбүн диэн дьыалаҕа түбэһэ сыстым. Оттуур сирдээхпин, сааскы халаан уута ылар сиригэр. Онон өртүүргэ туох да куттал суох, арай кусчуттар “сири хараардаҕын, куһу тэйитэҕин, кус аастаҕына бэйэбит өртүөхпүт” дииллэр.
Ол эрээри былырыын өртөөбөтөх этилэр. Уонна халаан оту-маһы мунньан, сыһыым курааннаан дуоннаах оту ылбатаҕым, дьонтон от атыылаһан дьылы туоруур буоллум. Ол иһин быйыл оту-маһы хомуйан өртөөтүм. Салгыҥҥа-чэбдиккэ тахсыбычча кулуһун оттон чэй өрүннүм. Өртөөбүт сирбин көрө-көрө чэй иһэ олордум. Ол олордохпуна “Уазик” тирилээн кэлэн аттыбар тохтоото, икки эдэр киһи бөтөҥкөлөһөн тахсан: “Тоҕо уоту ыытаҕын, аах суруйуохпут, көҥүлэ суох сокуону кэһэн”, – дииллэр.
Бэйэлээх бэйэм ходуһабар оттуур сирбин бэйэм бас билбэт үһүбүн. “Уот да барбат тула күөл, сиикээннэр, 1-2 гааны ыраастыа уонна умуллуо”, – диибин. Ол оннук быһаарса турдахпытына “дьэ мин да тохтуом, сир сииктээх” диэбиттии уотум умуллан киирэн барда. Ону көрөн син тохтоотулар, аны атын сиргэ өртөөмө диэтилэр.
Урут советскай былаас эрдэҕинэ саас-күһүн бириэмэтин көрөн совхозтар өртөөһүнү тэрийэллэрэ. Сайынын от бөҕөтүн оттоон куоталаһыы, күрэхтэһии, техника сылдьыбат сиригэр көлө-илии звенолара, моой отчуттар ходуһаҕа салаа да оту хаалларбакка хотуулаахтык үлэлииллэрэ.
Оттон билигин тугуй? Техника дэлэйэн кырдал эрэ сирдэри оттоон ылаллар, бокобуой кыраабыл буору-сыыһы өрүкүтэн кыараҕас эргиирдэргэ охсуллубут оту хаалларан, пресс-подборщик оту сахсыйан рулоннаан, рулону баайарыгар от сыатын илдьи сынньан сиргэ тоҕоллор. Ол курдук биир рулону түһэрэр сирдэриттэн биир куул от сыатын күрдьэҕинэн баһан ылбытым. Дьэ онон суоттаан көрүҥ, төһө эбитий? Бу от сыата сүөһүгэ эбии аһылыкка, көөнньөрбө оҥорорго төһөлөөх иҥэмтиэлээх ас буоларын. Сыл аайы саас-күһүн өртөөһүнү тэрээһиннээхтик ыытыахха эрэ наада.
Аны дьоллоох Дьокуускай куораппыт иһин-таһын көрүөҕүҥ! Пааркабыт, сквердэрбит, уулуссабыт кытыыта кур лаҥханан көрөн тураллар. Маны билигин хаар бара илигинэ тэрээһиннээх субботниктары тэрийэн өртөөһүнү ыытыаҕыҥ, аар айылҕабыт ону кэтэһэн, хаарын уулларбакка сытыарар, усулуобуйа оҥорор. Оннооҕор улуу Ленин эһэбит төрөөбүт күнүгэр туох да тэрээһин ыытыллыбата. Быыбар кэнниттэн мээрийэ үлэһиттэрэ уһуктаах тимир күрдьэхтээх тахсан хаары ыраастаабыта буоллулар, ону айылҕа бэйэтэ көрөн хаарынан бүрүйдэ.
Ыарыынан сибээстээн бобуу-хаайыы бөҕө, дьон санаатын алдьаталлар. Уон биэстэн ордук мунньустумаҥ дэһэллэр, ирэ-хоро көрсөн кэпсэтээри гыннахха үрүө-тараа үүрэллэр. Онон хантан кэлэн сомоҕолоһуу буолуой, уопсай дьыаланы бары бииргэ ылсыһан үлэлээтэхпитинэ эрэ туругуруохпут.
Эһигини барыгытын Кыайыы бырааһынньыгынан истиҥник эҕэрдэлиибин! Доруобай, чөл олохтоох, олоххо тардыһыылаах, дьоллоох олохтонуҥ диэн алҕыыбын.
Буттуруй,
тыа оҕонньоро.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Салат «Мальдивы», ему нет равных
20 Ноя 2022 tuymaada
Борис ПОПОВ: “Миигин Егор Борисов сойуоласпыта”
10 Окт 2020 tuymaada
Макар ЯКОВЛЕВ: “Турууласпат омугу сэнииллэр”
4 Дек 2020 tuymaada
Навигация по записям
Быраҕыллыбыт аартыкка
ЕС на год продлил санкции за киберпреступления
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Салат «Мальдивы», ему нет равных
20 Ноя 2022
Карельская отшельница о будущем России. Какой совет она дала всем россиянам?
19 Ноя 2022
Как за минуты в СССР исчез с лица земли целый город
18 Ноя 2022
Социальный налоговый вычет за взносы в НПФ могут отменить
17 Ноя 2022
При обстреле Шебекино в Белгородской области погибли два человека
16 Ноя 2022
СМИ: Польша национализирует долю «Газпрома» в своей части газопровода «Ямал — Европа»
15 Ноя 2022
Шольц выразил сожаление из-за решения Путина не ехать на саммит G20
14 Ноя 2022
Бэбиэскэ
13 Ноя 2022
Судаарыстыбаннай өйөбүл методиката
12 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Уйгуур хаҕаната, Уйгуур-Орхон хаҕаната (ол эбэтэр Тоҕус-Оҕус илэ) — VIII–IX үйэлэргэ Илиҥҥи Түүр хаҕанатын оннугар үөскүү сылдьыбыт былыргы уйгуурдар дойдулара. Ираан былыргы историга Ибн Хордадбэһ Уйгуур хаҕанатын туһунан маннык суруйбут: «кинилэр дойдулара түүр дойдуларыттан саамай улахан, кинилэр Кытайы, Тибиэти уонна карлуктары кытта ыаллыы олороллор»[1].
Былыргы уйгуурдар Уйгуур хаҕанатын тэрийиэхтэрин иннинэ хас да дойдулана сылдьыбыттара:
323 с. Хаҥгай хайаларыгар тэриллибит маҥнайгы хаҕанат; бу дойду 200-чэ сыл уһаабыта;
523 с. иккис Уйгуур хаҕаната тэриллибитэ; бу дойдуну 603 с. былыргы түүр хаҕаннара сэриилээн ылбыттара.
140 сылынан урукку Илиҥҥи Түүр хаҕанатын сиригэр үһүс Уйгуур хаҕаната үөскээбитэ. 840 с. бу дойду сүүрбэ сыллаах кыргыс сэриитин кэнниттэн суох буолбута. Уйгуурдар кыргыстартан үтүрүллэн Илиҥҥи Түркистаҥҥа көһөспүттэрэ. Ол кэннэ уйгуурдар Ганьсуга уонна Турфаҥҥа бэйэлэрин дойдуларын тэрийбиттэр (Уйгуур Турфан дойдута диэни көр).
Онно эбии 500 кэриҥэ уйгуур киһитэ Амуурга олорор шивэй уонна татаб (хи) биистэригэр куоталлар[2], ол да буоллар 847 с. кыргыстар шивэйдэргэ саспып уйгуурдарга сэриинэн бараллар, ону тэҥэ кытайдар татаб (хи) бииһин утары сэриилэһэллэр. Ол кэннэ Амуурга саспыт уйгуурдар эмиэ Илиҥҥи Түркистаҥҥа куоппуттара[3].
Ис хоһооно
1 История
1.1 Бастакы ахтыылар
1.2 Былыргы түүрдэри кытта сэрии
1.3 Кытай былааһа
1.4 Уйгуурдар муҥутуур күүстэригэр тиийбит кэмнэрэ
1.5 Кэхтии
2 Үһүс Уйгуур хаҕанатын хаҕаннара
3 Эбии көр
4 Быһаарыылар
5 Кинигэлэр
6 Сигэлэр
История[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бастакы ахтыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Уйгуурдар (былыргы кыт.: 回鶻, аныгы кыт.: 回鹘, пиньинь: huihu) аан маҥнай Хотугу Вэй (354–386 сыллар) суруктарыгар ахтыллаллар уонна хуннартан төрүттээхтэрэ этиллэр. Кинилэр Гаоцзюй (кыт. 高車, пиньинь: gaoju), ол аата «үрдүк тэлиэгэлэр» диэн эмиэ ааттаналлара. Уйгуурдар Чилэй (кыт.: 敕勒; пиньинь: chilei) диэн ааттаах биистэр холбоһуктарыгар киирсэллэрэ. Сорохтор саныылларынан сөптөөх аат Чилэй буолбакка Тэлэ (кыт.: 鐵勒; пиньинь: tiele) диэн буолуохтаах (көр: телеуттар, тэлэҥиттэр). Суй кэмигэр уйгуурдар Уху (烏護), Ухэ (烏紇), Вейхэ (韋紇) диэн ааттаммыттар. Ол саҕана кинилэр Дьуҥҕаар сиригэр олорбуттар уонна 15 биискэ арахсар эбиттэр (онно эбии басмал уонна карлук доҕордуу биистэрэ):
1. Юаньхэ (袁紇).
2. Сюеяньто (сороҕор Сеяньто, сир дэнэллэр) (薛延陀).
3. Циюй (契羽 эбэтэр 契亦, киби) Харашартан хотугулуу арҕаа диэки олорбуттара.
4. Дубо-Тывалар (都播, 都波) Сяохай күөл (小海, Хубсугул буолуон сөп) диэки олорбуттар; арҕаа диэкиттэн хакастары уонна соҕуруу диэкиттэн уйгуурдары кытта ыаллаһар этилэр. Үс аймахха арахсаллар, хас биирдии аймах бэйэтэ баһылыктаах этэ.
5. Гулигань-Курыканнар (骨利幹) Байҕал күөлтэн (瀚海) хоту диэки олорбуттар. Улахан уонна күүстээх сылгылары иитэллэтэ, сэриилэрэ 5000 кэриҥэ киһилээх этэ. Кытайдар саныылларынан курыканнар сирдэрэ хотугу муораҕа диэри тиийэр уонна кылгас түүннээх, уһун күннэх сир буолар.
6. Доланьгэ-Тэлэҥиттэр (多覽葛) эбэтэр Долань (多濫) сюеяньтоттан илин диэки, Тунло (同羅水) өрүһүнэн олорбуттар. Сэриилэрин ахсаана 10 000 киһи кэриҥэ этэ.
7. Пугу эбэтэр Бугу (仆骨, 仆固) доланьгэттэн илин диэки олорбуттар, уйгуур биистэриттэн саамай хотугу биис этилэр. 30 000 сурттаах (юрталаах) уонна 10 000 киһилээх сэриилээх этилэр. Аан маҥнай Түүр хаҕанатыгар холбоспуттара, онтон сюеяньтоҕа бас бэриммиттэрэ.
8. Баегу-Байырку (拔野古, 拔野固, 拔曳固), Гобиттэн арҕаа, пугулартан илин уонна мохэттэн арҕаа диэки олорбуттар. 60 000 сурттаах уонна 10 000 киһилээх сэриилээх этилэр. Тимири уһанар биис.
Уйгуур хаҕаната (751 с.)
9. Тунло-Тоҥра (同羅) сюеяньтоттан хоту уонна доланьгэттэн илин диэки олорбуттар. 30 000 киһилээх сэриилээх этилэр. 728 с. Кытайга илдьити ыыппыттара.
10. Хунь (渾) саамай соҕуруу олорбут биис.
11. Адэ-Эдиз (阿跌) эбэтэр Хэде (訶咥). 629 сыллаахха атын биистэри кытта Кытайга илдьит ыыппыттара. 713 уонна 741 сыллар ыккардыларыгар түүрдэргэ бас бэринэртэн аккаастанан Кытай былааһын ылыммыттара.
12. Байси (白霫) аан маҥнай Тунло уонна Пугу икки ардыларыгар олорбуттар, онтон сюеньтоттан куотан Аочжи өрүс (奧支水) уонна Лэнсин хайатын (冷陘山) диэки көспүттэр. Соҕуруу диэкиттэн киданнары кытта ыаллаһа олорбуттара. 10 000 киһилээх сэриилээхтэрэ.
13. Гэлолу (葛邏祿, Карлуктар) Алтаай хайаларыттан арҕаа диэки, Пугучжэнь өрүһүнэн (仆固振水, Тарбагатай өрүс буолуон сөп) олорбуттар. Кинилэри кытта ыалыы Чеби (車鼻) биис олорбут. Гэлолу үс аҕа ууска арахсар этэ: Моулуо (謀落) эбэтэр Моуцы (謀刺), Чисы (熾俟) эбэтэр Пофу (婆匐), Ташили (踏實力).
14. Басими (拔悉蜜, Басмаллар) 649 сыллаахха Тан Кытайыгар илдьиттэрин ыыппыттара. 742 сыллаахха басими уонна уйгуурдар холбоһон Озмыш-тыгын-хааны өлөрбүттэрэ.
15. Хусюэ (斛薛) Доланьгэттэн хоту диэки олорбуттара. 10 000 кэриҥэ киһилээх сэриилээх этилэр.
16. Сыцзе (思結) урукку сюеяньто сирдэригэр олорбуттара.
17. Сицзе (奚結) Тунлоттан хоту диэки олорбуттар. Сыцзе кытта 20 000 киһилээх сэриилээх этилэр.
Былыргы түүрдэри кытта сэрии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Түүрдэр 606 сыллаахха хас да сүүс уйгуур аҕа баһылыгын өлөрбүттэрэ, онтон сылтаан уйгуурдар Түүр хаҕанатыттан тахсан Яологэ (藥羅葛) тула түмсүбүттэр[4]. Ордуулара Селенга өрүс диэки баар этэ. Уйгуурдар 50 000 сэрииһиттээх, 100 000 ыаллаах этилэр. Хой иитээһининэн дьарыктаналлара.
800 с. Азия
Бастакы хаан Шыгянь Сыгин буолар, кини өлбүтүн кэннэ Яоша Пуса былааска тиийэр. 628 с. Кат Ил-хаан Баҕадур-шад уйгуурдары утары Толис-хаан Шибоби баһылыктаах 100 000 киһи ахсааннаах сэриини ыытар. Мацзуншань хайатын аттыгар 100 000 киһилээх түүр уонна 5 000 киһилээх уйгуур сэриитин кыргыһыыта буолар. Ол кэннэ Яоша Пуса Дуло өрүс диэки көһөр. 629 с. уйгуурдар Кытайга бэлэхтэрдээх илдьит ыытар.
629 с. уйгуур хаана Хулу Сылифа Тумиду буолар. Кини Кытайга илдьит ыытан кытайдар былаастарын билинэр.
Кытай былааһа[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Тай-цзун Ли Шимин быһаарыытынан уйгуурдар Ханьхай (瀚海) улууһугар киирэллэр. Бу улууһу аҕа баһылыктар салайбыттара. Кинилэр сололоро: дуду (都督), цыши (刺史), чжанши (長史), сыма (司馬). Хотугу сирдэри Яньжань Духуфу (燕然都護府) салайбыта. Хулу Сылифа Тумиду хаан буолан хаалбыта. Кини быраата Угэ Тумидуну өлөрөн баран Ильчур Күбэ-хааҥҥа холбоһорго сананар. Угэ убайын өлөрөр, ол эрээри саҥа хаан буолаары Кытай ыраахтааҕытыгар барар уонна онно өлөн хаалар. Саҥа хаан Тумиду уола Пожунь буолар
Ол кэннэ уйгуурдар Халлыг Ышбара-Дьагбу хаҕаны (Ашина Хэлу) кытта сэриилэһэллэр. Пожунь үчүгэй сэрииһит буолан Кытай ыраахтааҕыта кинини Кэриэй сирин утары сэриигэ ыытар.
Пужань кэннэ кини уола Дуцзечжи (獨解支) хаан буолар. Капаҕан хаҕан былыргы түүрдэр сирдэрин төнүннэрэн саҕалыыр. Сорох уйгуурдар Ордос диэки көһөллөр.
Дуцзечжи кэнниттэн Фудифу (伏帝匐) хаан буолар. Уйгуурдар түүрдэри кытта сэриилэһэ сылдьан Ордоско көһүүлэрин салгыыллар. Фудифу кэннэ кини уола Чэньцзун (承宗) хаан буолар.
Уйгуурдар муҥутуур күүстэригэр тиийбит кэмнэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
755 сыллаахха Ань Лушань Кытайы утары өрө турууну саҕалаабыт. 756 сыллаахха Су-цзун ыраахтааҕы Моян-чур хаҕантан көмө көрдүүр. Уйгуурдар түүрдэри утары сэриигэ көмөлөһөллөр уонна Чанъан икки Лоян куораты баһылыыллар. Ону таһынан Моян-чур хаҕан Кытайдааҕы Нинго хотуну кэргэн ылар, Кытай принцэ буоллаҕына уйгуур хотунун кытта ыал буолар[5]. Кэлин Моян-чур хаҕан кыыһа Пидьий (公公主) Ли Чэнцай (李李) диэн Кытай принцигэр кэргэн тахсар.
758 сыллаахха уйгуурдар Енисей кыргыстарын кытта сэриилэһэллэр[6]. 759 сыллаахха Моян-чур хаҕан өлөр, кини уола Идигэн саҥа хаҕан буолар уонна Кутлуг Тархан сэнгүн диэҥҥэ аатын уларытар[6].
779 сыллаахха Дуньмага диэн ааттаах Идигэн убайа хаҕаны өлөрөр уонна бэйэтэ Алп Кутлуп Билгэ диэн ааттаай хаҕан буолар[7].
795 сыллаахха Кутлуг Билгэ хаҕан өлөр уонна Яглакар аҕа ууһа тиһэҕэр тиийэр. Ол кэннэ Кутлуг диэн ааттаах сэрии баһылыга саҥа хаҕан буолар уонна Ай Тэҥридэ Улуг Болмиш Алп Кутлук Күлүг Билгэ Хаҕан ааты ылынар[8]. 803 сыллаахха уйгуурдар Хочо сирин сэриилээн ылаллар[9]. 808 с. Кутлуг өлөр, кини уола Бо-и-хаан былааска кэлэр[10].
821 сыллаахха Бо-и-хаан кэннэ саҥа хаан Чин-дэ буолар. Чин-дэ Гүн Тэҥридэ Улуг Болмиш Күчлүг Билгэ Хаҕан диэн ааттанар. Кини бүтэһик улуу уйгуур хаҕана этэ. 824 сыллаахха Чин-дэ өлөр, саҥа хаҕан кини быраата Чжаоли буолар. 832 с. Чжаоли-хааны өлөрөллөр уонна саҥа хаан Чин-дэ уола Күлүг-бэг-хаан буолар.
Кэхтии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
839 сыллаахха Күлүг-Бэг-хаан өлөр. Былааһы Күлүг-бэк диэн миниистир былдьыыр. Ол сыл аччыктааһын, дьаҥ, тыйыс кыһын буолан сүөһү бөҕөтө өлөр[11].
840 сыллаахха Күлүг-бэг өстөөҕө Күлүг-баҕа Енисей кыргыстарыгар куотар уонна хотуттан уйгуурдары сэриилииллэрин сүбэлиир. Ол сыл 80 000 кыргыс аттаах сэрииһитэ уйгуурдар киин куораттарын Ордуубалыгы сэриилээн ылар.
843 сыллаахха Кытай уйгуурдары сэриилиир[12][13].
Үһүс Уйгуур хаҕанатын хаҕаннара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Аата
Салайбыт сыллара
Олобоххо олорбут кытайдыы аата
Кытайдыы тус аата
Кытайыы солотун аата
Түүрдүү аата
745—795 сс. салайбыт Яглакар аҕа ууһа
Чэн-цзун Хошу
Бастакы Кутлуг Билгэ Пэйло 744 — 747 怀仁可汗 (huarenkehan) 骨力裴罗 (gulupeiluo) 骨咄禄毗伽阙可汗 (gudulupigaquekehan) QutluğBilgä Kül Qağan
Мойан-чур 747 — 759 英武可汗 (yingwukehan) 磨延啜立 (moyanchuo) 葛勒可汗 (geleikehan) Bilgä Kül Qağan
Идигэн 759 — 780 牟羽可汗 (moyukehan) 移地健 (yidijian) суох Tängri Qağan
Дуньмаҕа 780 — 789 长寿天亲可汗 (changshoutianqingkehan) 移地健 (dunmohedagan) суох Alp Qutluğ Bilgä Qağan
Паньгуань 789 — 790 泮官特勒 (panguantelei) 多邏斯 (duoluosi) суох Külüg Bilgä Qağan
Ачжо-хан 790 — 795 奉诚可汗 (fengchengkehan) 阿啜 (achuo) суох Qutluğ Bilgä Qağan
795—840 сс. салайбыт Эдиз аҕа ууһа
Иккис Кутлуг 795 — 805 懷信可汗 (huaixinkehan) 骨咄禄 (guduolu) 爱腾里逻羽录没密施合禄胡毗伽可汗 (aitengliluoyulumeimishiheluhupigakehan) Ay Tängridä Ülüg Bulmıš Alp Qutluğ Uluğ Bilgä Qağan
Күлүг-Билгэ-хаан 805 — 808 滕里可汗 (tenglikehan) 俱錄毗伽 (julupiga) 滕裏野合俱錄毗伽可汗 (Тэнлиехэцзюйлупигакэхань) Ay Tängridä Qut Bulmıš Külüg Bilgä Qağan
Бо-и-хаан 808 — 821 保義可汗 (baoyikehan) 李孝誠 (li xiao cheng) 爱登里罗汩密施合毗伽可汗 (aidengliluogumishihepigakehan) Ay Tängri-dä Qut Bulmıš Alp Bilgä Qağan
Чин-дэ-хаан 821 — 824 崇德可汗 (chongdekehan) биллибэт 登啰羽錄沒蜜施句主毗伽崇德可汗 (dengluoyumeimishijuzhupigachongdekehan) Kün Tängridä Ülüg Bulmıš Alp Küčlüg Bilgä Qağan
Чжаоли-хаан 824 — 832 昭禮可汗 (zhaolikehan) 曷薩特勒 (Хэса Тэлэй) 愛登裏羅汨沒密施合毗伽昭禮可 (aidengliluomimeimishihepigazhaolikehan) Ay Tängridä Qut Bulmıš Alp Bilgä Qağan
Күлүг-бэг-хаан 832 — 839 彰信可汗 (zhangxinkehan) 胡特勒 (Ху Тэлэй) 為愛登裏羅汨沒蜜施合句錄毗伽彰信可汗 (aidengliluomimeimishihejulupigazhangxinkehan) Ay Tängridä Qut Bulmıš Alp Külüg Bilgä Qağan
Кут-тыгын 839 — 840 суох суох суох суох
840—847 сс. Яглакар аҕа ууһа
Уге-хаан 840 — 846 乌介可汗 (wujiekehan) 乌介 (wujie) суох Öge
Энянь дэлэ-хаан 846 — 848 遏捻可汗 (eniankehan) 遏捻特勒 (enian telei) суох биллибэт
Эбии көр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Былыргы түүрдэр
Былыргы уйгуурдар
Уйгуур Турфан дойдута
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
↑ Кляшторный С.Г. Государства и народы Евразийских степей. — 2009. — С. 139.
↑ П. П. Азбелев. Древние кыргызы. Очерки истории и археологии.. Глава V. Эпоха, которой не было:
↑ История Хакасии: с древнейших времен до 1917 года. Раздел II. Хакасия в эпоху феодализма. (VI — первая половина XIX в.). Глава 3. Древнехакасское государство (VI—XIII вв.). Политическая история. 4. Древнехакасское государство в IX—XII вв. — Москва : Издательская фирма «Восточная литература», 1993. — С. 68.
↑ Hamilton. Les Ouighours a l’epoque des cing dynasties, pp. 3-4. О названии родов см.: Pulleblank. Same remarks an the Toqur-oghur problem.
↑ Barfield, 1989, p. 151
↑ 6,0 6,1 Barfield, 1989, p. 152
↑ Asimov, 1998, p. 194
↑ Sinor, 1990, p. 317–342
↑ Bregel, 2003, p. 20
↑ Rong, 2013, p. 184
↑ chapter 217 part 2 // New Book of Tang = zh:新唐書.. — «"方歲饑，遂疫，又大雪，羊、馬多死"».
↑ Drompp, 2005
↑ John W. Dardess Governing China: 150–1850. — Hackett Publishing Company, 2010. — С. 32—. — ISBN 978-1-60384-447-5
Кинигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Гумилёв Л. Н. Древние тюрки. — СПб.: СЗКЭО, Издательский Дом «Кристалл», 2002. — С. 576. — ISBN 5-9503-0031-9.
Asimov, M.S. History of civilizations of Central Asia Volume IV The age of achievement: A.D. 750 to the end of the fifteenth century Part One The historical, social and economic setting. — UNESCO Publishing, 1998.
Barfield, Thomas. The Perilous Frontier: Nomadic Empires and China. — Basil Blackwell, 1989.
Bosworth, Clifford Edmund. The Age of Achievement: A.D. 750 to the End of the Fifteenth Century - Vol. 4, Part II : The Achievements (History of Civilizations of Central Asia). — UNESCO Publishing, 2000.
Bregel, Yuri. An Historical Atlas of Central Asia. — Brill, 2003.
Sinor, Denis. The Cambridge History of Early Inner Asia. — Cambridge University Press, 1990. — ISBN 0-521-24304-9.
Haywood, John. Historical Atlas of the Medieval World, AD 600–1492. — Barnes & Noble, 1998.
Drompp, Michael Robert. Tang China And The Collapse Of The Uighur Empire: A Documentary History. — Brill, 2005.
Rong, Xinjiang. Eighteen Lectures on Dunhuang. — Brill, 2013.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Уйгуур историята
Уйгуур хаҕаната
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Уйгуур_хаҕаната&oldid=355969»
Категориялар:
Түүрдэр
Түүр омуктар
Кистэммит категория:
ISBN сигэлээх сирэйдэр
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Aragonés
العربية
Asturianu
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Български
Català
Čeština
Чӑвашла
Deutsch
English
Español
Euskara
فارسی
Suomi
Français
עברית
हिन्दी
Magyar
Bahasa Indonesia
Italiano
日本語
Қазақша
한국어
Кыргызча
Lietuvių
Монгол
Bahasa Melayu
Nederlands
Norsk bokmål
Polski
پنجابی
Português
Русский
Srpskohrvatski / српскохрватски
Slovenčina
Српски / srpski
தமிழ்
Türkçe
Тыва дыл
ئۇيغۇرچە / Uyghurche
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
吴语
中文
文言
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 12:53 24 Бэс ыйын 2020 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Оҕо биир утуйар кэмэ суох буоллаҕына доруобуйатыгар даҕаны, күннээҕи олоҕор даҕаны сүүйтэриитэ элбиир. Ону бэркэ билэр эрээри куруук кыайтарыылаах хаалар төрөппүккэ маннык кэккэ сүбэлэр бааллар эбит. Сабина Досани уонна Питер Кросс диэн ааптардар «52 легких способа общаться с ребенком.Как?» диэн кинигэҕэ суруйаллар: хас киэһэ аайы салгыбакка маны хатылаатаххытына элбэх проблеманы туоратыаххыт. Туһата суох диэн киэр анньыах иннинэ саатар биир нэдиэлэ сорунан туран толорорго сүбэлииллэр.
1. Утуйар кэм чугаһаабытын туһунан кыһаллыбатах куоласкынан санат. Бастаан биир чаас иннинэ, онтон чаас аҥарын иннинэ. Куоласкыт ити түгэҥҥэ куттуур да, дьаһайар да буолбакка мээнэ этэрдии интонациялаах буолуохтаах.
2. Хоско будильникта холбоо, утуйарга эн оннугар будильник ыҥырдын.
3. Наһаа мэниктээбит оҕо тута уоскуйан утуйара ыараханын учуоттаан, чаас инниттэн дьиэҕэ чуумпутук оонньуулларын тэрий.
4. Утуйуон чаас аҥарын инниттэн бэлэмнэннин: оонньуурдарын хомуйдун, тииһин, сирэйин сууннун, оронун бэлэмнээтин.
5. Күн аайы ааҕыы, ырыа оҕону уоскутарын умнума. Маны оҕо оронун булбутун кэннэ оҥорор ордук.
6. Суорҕанын кичэйэн сап. Хоонньоһор оонньуурдаах буоллаҕына аттыгар уур.
7. Минньигэс түүлү баҕаран, сырылаччы сыллаан баран уоту умулларан тахсан бар.
Түүн ытаан уһуктар буоллаҕына… Оҕо түүн ытыырыгар кыһаллыбат, ахсарбат олох сыыһа. Тута кэлэн туох буолбутун быһаарсар ордук. Ол гынан баран, ытаата эрэ диэн бэйэн ороҥҥор ыларга тиэтэйимэ, аттыгар да наһаа наҕылыйан олорума. Сорох төрөппүт, хас ытаатаҕын аайы туран истэхпинэ, оннук албаһыран, болҕомто тарда сатыа диэн куттанар. Күнүс сөптөөх болҕомтону ылар оҕо оннукка тиийиэ суоҕа дииллэр кинигэ ааптардара. Утуйуон иннинэ — бүгүн бэртээхэй күн ааспытын, кини маладьыаһын- этэн утутар буоллахха болҕомто тардаары ытыа суоҕа.
Түүн турар буоллаҕына… Түүн ортото тиийэн кэллэҕинэ төттөрү оронугар илдьэн утутар биллэн турар ыарахан. Араас биричиинэлээх турааччылар: аһаары, уу иһээри, «буукаттан» куттанан… Наһаа өр кэпсэтэр, куустуһан олорор буоллаххытына кырачаан албынчык «туран манна кэлбитим үчүгэй да эбит» дии саныаҕа. Онон киирэн биэрбэт гына оҕо тугу эрэ сөпкө оҥорбутун хайҕаа. Холобур, бэйэтэ хоһугар (оронугар) төннөн эрэрин. Куруук уһуктан кэлэр буоллаҕына, утуйуон иннинэ сыллыыргар, түүн уһугуннаҕына даҕаны оронугар турбакка сытыахтааҕын санатар ордук.
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Уус Алдан кыргыттара волейболга бастаатылар! - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Успуорт
Уус Алдан кыргыттара волейболга бастаатылар!
Сүрүн Успуорт
Уус Алдан кыргыттара волейболга бастаатылар!
14:20 09.07.2022 14:18 09.07.2022
Егор Карпов
Бүгүн Мындаабаҕа Дьокуускай хамаандата Уус Алдан кыргыттарын кытта волейболга кыһыл көмүс мэтээли былдьаһар улахан оонньуулара түмүктэннэ.
Маҥнайгы түһүмэххэ олохтоох кыргыттар бэрт эрэллээхтик кыайдылар. Ол эрээри, иккис түһүмэҕи ылан, дьокуускайдар кыайыыны чэпчэкитик биэрэр санаалара суоҕун көрдөрдүлэр. Үһүс түһүмэх эмиэ куорат кыргыттарыгар очукуо аҕалла. Төрдүс түһүмэх тэҥ соҕус кыахтаахтык барда. Ол эрээри, түмүгэр дойдулаахтар инники таҕыстылар, ахсаан 19:25 Уус Алдан хамаандатын туһатыгар!
Саала иһэ сарсыарда эрдэттэн туолан, көрөөччүлэр үксүлэрэ тиэргэҥҥэ баар улахан экранынан көрөн олорон «ыалдьааччы» буоллулар.
15 очукуоҕа диэри оонньонор бэһис түһүмэххэ хамаандалар тэбис тэҥ оонньууну көрдөрдүлэр. Бастыыр очукуо хамаандаттан хамаандаҕа көһө сырытта. Тиһэх буолуохтаах 15 очукуону дьокуускайдар ылбыттара эрээри, уус алданнар 14 очукуолаах буоланнар, оонньуу салҕаммыта, икки очукуонан куоһарыыны ситиһии саҕаланна. Ыалдьааччылар тохтообот хаһыылара доҕуһуоллаах Уус Алдан кыргыттара 18:16 ахсааннаах бэһис түһүмэҕи ылан, дьокуускайдартан кыайыыны туура туттуллар!
Уус Алдан кыргыттарын хамаандатын тириэньэрэ Максим Николаевич Аммосов хамаандатын быйылгы таһымын астынар:
— Оонньуулар тухары бары күөн көрсүһээччилэрбитин 3:0 кыайан кэллибит. Арай, маҥнайгы оонньуубутугар Мэҥэ Хаҥалас хамаандатыгар бастакы түһүмэҕи биэрэн туран 3:1 кыайбыппыт. Куорат кыргыттарын кытта былырыын көрсөн 3:2 кыайан турардаахпыт. Биллэн турар, олус күүстээх хамаанда. Ол эрээри, дойдубутугар хайдах даҕаны кыаттарар сатаммат этэ. Ыалдьыбыт, өйөөбүт бар дьоммутугар барҕа махтал!
Мария Васильева, Егор Карпов хаартыскалара
0
0
Навигация по записям
Саҥа ипподромҥа тыҥааһыннаах киирсиилэр
“Туймаада” норуоттар икки ардыларынааҕы олимпиада түмүгэ таҕыста
Маны ааҕыҥ
Тротуардар ыһыллыбыттар, фонтан үлэлээбэт… Тоҕо?
Племенной үлэни күүһүрдүү соруга сытыытык турар
“Сэргэй Баһылайап көмүс күһүнэ”
Саха сирин норуоттарын спортивнай оонньууларын былааҕа Ньурбаҕа айаннаата
Уруй-айхал буоллун, спортсменнарга!
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Тыллары сайыннарар сэргэх бырайыактар
Сонуннар
Бүгүн — инбэлииттэр күннэрэ
Уопсастыба
Нам улууһа: тупсарыы эйгэтигэр биир кэлим ситим
Сонуннар
Хат дьахталларга, оҕоҕо босуобуйа үрдүөҕэ
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тохсунньу 10 — ХНТ Генеральнай Ассамблейатын бастакы мунньаҕа Лондон куоракка буолбут, онно 51 судаарыстыба кыттыбыт.
Тохсунньу 17 — ХНТ Куттал суох буолуутун сүбэтин бастакы мунньаҕа буолбут.
Тохсунньу 24 — Дьокуускайга Ойуулуур-дьүһүннүүр ускуустуба түмэлэ аһыллыбыт.
ОлунньуПравить
Олунньу — Гражданскай авиация Саха Сиринээҕи дьаһалтата тэриллибит.
Олунньу 1
Трюгве Ли ХНТ бастакы генеральнай сэкиритээрэ буолбут.
Венгрия өрөспүүбүлүкэ буолбут.
Олунньу 2 — Соҕуруу Сахалин уонна Курил арыылара ССРС састаабыгар киирэллэрин туһунан ыйаахха илии баттаммыт.
Олунньу 14 — Америкаҕа Пенсильвания университетыгар бастакы электроннай көмпүүтэр ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) көрдөрүллүбүт.
Олунньу 18 — Бомбей хомотугар Хоруол Ииндийэтээҕи флотун моряктара өрө турбуттар. Сотору кэминэн өрө туруу Британия Ииндийэтин атын сирдэринэн тарҕаммыта.
Олунньу 22 — Сэрии кэмигэр хоту көһөрүллүбүт Чурапчы олохтоохторун дойдуларыгар төнүннэрэргэ диэн быһаарыы ылыллыбыт.
Олунньу 22 — Саха АССР Совнаркома сэрии кэмигэр хоту көһөрүллүбүт Чурапчы олохтоохторун Эдьигээнтэн дойдуларыгар төнүннэрэргэ диэн уураах ылыммыт.
Олунньу 22 — Америка микробиолога Зельман Ваксман стрептомицин диэн антибиотигы арыйбыт. Бу пенициллин кэнниттэн арыллыбыт иккис антибиотик сэллиги (туберкулёз) уонна чуманы эмтииргэ туһалаах буолбут. Зельман Ваксман стрептомицини арыйбытын иһин 1952 сыллааҕы физиологияҕа уонна мэдиссиинэҕэ Нобель бириэмийэтин ылбыта.
Муус устарПравить
Муус устар 18 — Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэрэ олохтоммутунан Наассыйалар лиигэлэрэ үлэтин тохтоппут.
Атырдьах ыйын 15 — ССКП Киин кэмитиэтин пленумугар Андрей Жданов «Арҕаа дойдуларга сүгүрүйүүнү» утары охсуһууну саҕалаабыт.
АлтынньыПравить
Алтынньы 2 — АХШ-га «Ыраах томтор» диэн бастакы «мыыла операта» жанрдаах сериал премьерата буолбут.
Алтынньы 22 — Германияҕа Сэбиэскэй Сойуус оккупациялыыр зонатыгар «Осоавиахим» диэн операция ыытыллыбыт. Хас эмэ тыһыынча техничэскэй специалист ССРС-ка үлэҕэ ыытыллыбыттар. Ити саҕана АХШ уонна Улуу Британия эмиэ ньиэмэс специалистарын бэйэлэригэр көһөрөн ылаллар этэ.
Алтынньы 24 — АХШ-ка Фау-2 ракета 105 км үрдүккэ күөрэйэн тахсыытыгар ракетаҕа олордуллубут фотокамера бастакынан Сири космостан хаартыскаҕа түһэрбит.
СэтинньиПравить
Сэтинньи 3 — Дьоппуон императора Сёва (Хирохито) саҥа көнүстүүссүйэҕэ илии батаабыт. Дойду иһигэр толору былаас импэрээтэртэн норуокка көспүт, оттон импэрээтэр "ил уонна норуот биир ньыгылын им бэлиэтэ" эрэ буолан хаалбыт. Ону кытары көнүстүүссүйэҕэ Дьоппуон сэбилэниилээх күүстэри тэриниэ уонна сэрии ыытыа суохтааҕа этиллибит.
Сэтинньи 4 — Париж куоракка ЮНЕСКО төрүттэммит — Холбоһуктаах наассыйалар үөрэххэ, билимҥэ уонна култуураҕа тэрилтэлэрэ.
Сэтинньи 19 — Афганистаан, Исландия уонна Швеция Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэригэр киирбиттэр.
Сэтинньи 28 — Ньурбаҕа нефтебазаны тэрийэргэ диэн быһаарыы ылыллыбыт.
АхсынньыПравить
Ахсынньы 11 — ХНТ Оҕо пуондата эбэтэр ЮНИСЕФ — ыксаллаах быһыыга оҕо-аймаҕы көмүскүүр ХНТ анал тэрилтэтэ баар буолбут.
Ахсынньы 19 — Франция урукку колониятын Индокитайы бэйэтин былааһыгар төннөрөр сыаллаах сэрии саҕалаабыт. Аҕыс сыллаах босхолонуу сэриитин Хо Ши Мин баһылыктаах Вьетнам хомуньуустара уонна националистара ("Вьетминь" хамсааһын) кыайбыттара.
Ахсынньы 25 — ССРС-ка И. В. Курчатов салалтатынан Европаҕа бастакы ядернай реактор үлэтин саҕалаабыт.
ТөрөөбүттэрПравить
Тохсунньу 2 — Готовцев Михаил Николаевич (төр. 1946) — Российскай Федерация Үлэтин Геройа (2014), Үлэ Албан аатын уордьанын толору кавалера, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ.
Тохсунньу 5 — Надежда Николаева — учуонай, музыковед, хандьыдаакка диссертацията олоҥхоҕо уонна саха оператын олоҕуруутугар анаммыта.
Олунньу 7 — Баһылай Босяк — бэйиэт, 1991 с. Саха Өрөспүүбүлүкэтин суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх учуутала.
Олунньу 13 — Гавриил Адамов (Сайдам), учуутал, суруйааччы, түмэт дьайыксыт, СӨ үөрэҕин туйгуна[1].
Кулун тутар 8 — Кашин Виталий Александрович (1946—2010) — история билимнэрин кандидата.
Кулун тутар 12 — Баишев Геннадий Семенович, РФ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, СӨ үтүөлээх артыыһа.
Муус устар 12 — Посельская Наталья Семёновна (1946—2011), балерина, педагог, хореограф, педагогика билимнэрин кандидата.
От ыйын 7 — Алексеев Анатолий Николаевич, СГУ ректора, история билимнэрин доктора, профессор.
От ыйын 12 — Михайлов Виктор Данилович, философия билимнэрин доктора, профессор.
Балаҕан ыйын 8 — Илларионов Василий Васильевич, олоҥхону үөрэтээччи, фольклорист, тыл үөрэҕин доктора, профессор.
Алтынньы 6 — Наумов Дмитрий Федосеевич, суруйааччы, Ил Түмэн депутата, уруккута Амма улууһун баһылыга.
Алтынньы 25 — Бородин Павел Павлович, Дьокуускай куорат бастакы мэра.
Ахсынньы 18 — Стивен Спилберг — Америка киинэ режиссера уонна продюсера, үс төгүллээх «Оскар» бириэмийэ лауреата.
Ахсынньы 28 — Скрябин Михаил Архипович (1946—2011), театр уонна киинэ артыыһа.
ӨлбүттэрПравить
Муус устар 21 — Дьон Мейнард Кейнс, Британия экономиhа.
Алтынньы 21 — Ефим Курашов — Саха сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа, кыһыл хамандыыр.
Сэтинньи 11 — Николай Бурденко (1876 төр.), хирург, сэбиэскэй нейрохирургияны төрүттээччи, ССРС Мэдиссиинэ билимнэрин акадьыамыйатын бастакы бэрэсидьиэнэ (1944—1946).
↑ Гавриил Иннокентьевич Адамов-Сайдам // Чурапчы – уран тыл биһигэ : антология / хомуйан оҥордо М. Н. Кузьмина. – Чурапчы, 2019 (Дьокуускай). – С. 35-38.
|
oscar
|
Дыгын Оонньууларын биэс төгүллээх, өрөспүүлүкэтээҕи күрэхтэһиилэр хас да төгүллээх кыайыылаахтара Егор Филипповка «Хаҥалас Бочуоттаах гражданина» аат иҥэрилиннэ.
Ол туһунан спортсмены үөрүүлээх быһыыга-майгыга чиэстээһиҥҥэ оройуон баһылыга Олег Иринеев иһитиннэрдэ.
«Биһиги Егор Анатольевич Филипповы оройуон киэн туттуутунан уонна спорт, чөл олох пропагандиһынан ааҕабыт. Егор Филиппов араас күрэхтэһиилэргэ элбэхтик Хаҥалас улууһун чиэһин көмүскээбитэ. Хаҥаластарга биир дойдулаахпытын бэһис төгүлүн Дыгын Оонньууларын үрдүк чыпчаалыгар көрөр улахан дуоһуйууну аҕалла», - диир Олег Иринеев.
Егор Филиппов – Саха сирин ыччакка политикатын туйгуна, «Саха сирин физкултууратын уонна спордун сайдыытыгар кылаатын иһин», «Хаҥалас улууһун социальнай-экономическэй сайдыытыгар кылаатын иһин» бэлиэлэр хаһаайыннара, итини таһынан киниэхэ «Синскэй сэлиэнньэтин Бочуоттаах олохтооҕо» уонна «Почетный потомок государевых ямщиков Якутии» ааттар иҥэриллибиттэрэ.
Итини сэргэ чулуу спортсмеҥҥа оройуон уонна нэһилиэктэр баһылыктарын ааттарыттан «Лада Гранта» массыына күлүүһүн туттардылар.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Сэһэн сирэ» (25.11.21) биэриигэ Олоҥхо тыйаатырын салайааччыта Мария Турантаева ыалдьыттаата. Олоҥхо күнүнэн уонна тыйаатыр инники былаанын тула кэпсэтии
|
oscar
|
Маппыйдаах Халыматтан көһөн бу дьиэҕэ олохсуйбуттара оруобуна уон сыла буолла. Эттэххэ дөбөҥүн иһин, син балачча кэм ааспыт. Көр, маҥнай кэлбиттэригэр, аймахтара быһа хаайан, дьиэ малааһынын тэрийтэрбиттэрэ ээ. Ол хаартыскалара Халыматтан илдьэ кэлбит ыскааптарыгар бу кыбытыллан турар. Оо, онно баттаҕа букатын да хап-хара эбит дии! Бу дойдуга, өссө төрөөбүт сиригэр кэлэн баран, дьэ туох ааттаах туртайбытай?!
Дьэ, Саҥа дьыл ыы муннуларыгар бу анньан кэллэ. Тоҕо да түргэнэй?! Ити курдук олохпут бүттэр-бүтэн, устунан кырдьан-бохтон иһэбит. Маппый былырыын биэнсийэҕэ тахсыбыта эрээри, «биэнсийэлээх оҕонньор» диэтэххэ, өһүргэнэн өттүгүн үлтү түһүөҕэ. «Кырыйдым» диэн санааҕа төрүт бэриммэт. Көр, 80-нун туолаары сылдьар Ньукулай Дьөгүөрэбис 55 сааһы «пахай, ити диэн саас буолуо дуо – оҕо оҥорор, сиэкистиир кэм саамай оройо» диэбиттээх. Ол кэннэ тугу диэҥий?! Кырдьык, эдэригэр Маппый да кыргыттарга сирдэрбэт уола-хаан этэ, билигин аҕырымныы быһыытыйбытын иһин. Хата, ол оннугар Сөдүөрэтэ, уонтан тахса сыл балыс да буоллар, орон дьыалатыгар «сөрүүдүйбүт». Кэнникинэн наар «айака, сүгүн утут» диэн эһиэлэнэр үгэстэннэ.
Маппый, бүгүн үлэтиттэн арыый эрдэ кэлэн, аан кэннигэр турар кууллаах хортуоскатыттан ыраастыы сылдьан арааһы бары санаан аһарда. Сөдүөрэтэ туох ааттаах хойутаата? Ээ, арба, бүгүн оптуорунньук этэ дуу: «амбейдар» түмсэр, мунньахтыыр күннэрэ эбит. Дьэ, омук хапыталыыстара сатыыллар: «табаарбытын төһөнөн элбэхтик атыылыыгыт да, оччо-бачча кэрдиискэ тахсыаххыт, ый аайы сөҕүмэр элбэх харчыланыаххыт» диэн мончууктууллар. Ол аайы түһүн да түһүн. 90-с сылларга «Үп пирамидата» диэн сүүлүктүүр ньыма баара, онуоха наһаа маарынныыр. Ол гынан баран, хас да билэр дьоно бэлиэр ый аайы 60-ча тыһыынча солкуобайы биэнсийэ курдук ыла сыталлар. Бу дьонуҥ онон уонтан тахса тыһыынча хамнастаах үлэлэриттэн уурайбыттара ыраатта. Дьарыктара, саныыр санаалара – АМБЕЙ.
Араас санаа ситимигэр сөрөнө сылдьан, Маппый Сөдүөрэтэ киирбитин билбэккэ да хаалла.
– Дьэ, доҕоор, Маппый, Саҥа дьылга саҥа күтүөппүт кэлиэхтээх дии. Ону баара, көрбөккүн дуо, куукунабыт хайдах курдук ньүдьүрээн турарын?
– Онон? – Маппый кэргэнэ эмиэ туох эрэ «идиэйэлээх» кэлбитин тута сэрэйэн, куһаахан буолла.
– «Онон» эҥин диэмэ, өрөмүөннүөхпүт. Мин Тайыыса диэн түөтэни кытта хайыы-сахха кэпсэтэн кэллим. Түөрт тыһыынчаҕа оҥоруох буолла. Чэ, эн онно төрүт санаарҕаама, бэйэм оҥорсуом. Эн ону-маны сыҕарытарга, сүгэргэ-көтөҕөргө эрэ көмөлөһүөҥ, онон бүтэр.
Оо, дьэ! Туох эрэ буолуохтааҕа ол иһин даҕаны сэрэйиллэр этэ. Сөдүөрэтэ сөп буола-буола «абааһы уйаламматын» диэн, булгуччу ыскаап, дьыбаан эҥин турар миэстэлэрин уларыттаҕына эрэ уоскуйааччы. Ол киэлитэ киирбит.
* * *
Тайыыса, түөрт уончалаах, кыра уҥуохтаах, сытыы-хотуу сирэйдээх дьахтар, болдьоспут кэмигэр субу баар буола түстэ. Үөрүйэх киһи быһыытынан таҥаһын уларытта охсон үлэлээбитинэн барда. Сөдүөрэ илии-атах буолар, ол быыһыгар Маппыйы ыҥыраллар. Дьахтар быһыта-орута саҥаран, дьэ хамаандалыах барахсан. Маппый «маннык дьахтарга түбэспит киһи сору көрүүһү» диэн санаталаан ылла.
Киэһээҥҥи чаайдарыгар үчүгэйдик билистилэр. Устудьуон кыыстаах, эриттэн арахсыбыт үһү. Кирэдьиитин төлүүр инниттэн түгэн эрэ көһүннэр, араас үлэни эбии булар мөккүөннээх. Ол быыһыгар оронтон турбат буолбут ыарыһахтары кытта харайсар. Күнүгэр 6 мөһөөҕү туттаран ыыталлар эбит, аһаппыттарын таһынан. Оттон өрөмүөн – саамай сөбүлүүр үлэтэ. Тайыыса саалаҕа кум гынан ыла-ыла сарсыардааҥҥа диэри үлэлиэх буолла. Тыаһа-ууһа суох үлэлиир, кими да мэһэйдээбэт үһү.
Эмискэччи төлөпүөн тырылаата. Кэргэнэ хааман талырдаан тиийэн туруупканы ылла. Маппый иһиттэҕинэ, Сөдүөрэтин куолаһа уларыйбыт, чахчы, туох эрэ буолбут чинчилээх.
– Дьэ, сатамматыбыт. Балтым балыыһаҕа киирбит. Оҕолоро бэйэлэринэн хаалбыттар. Онно тиийэн хонсор буоллум, – Сөдүөрэ сыыра-саары хомунан таксинан сус гыннаран хаалла.
* * *
– Кирилиэскит үрдүгэ бэрт. Түһэргэ-тахсарга эрэйдээх баҕайы. Матвей, миигин кыайарыҥ дуу, ити түннүк холуодатыгар көтөҕөн илдьэриҥ буоллар, онтон кирилиэскин эмиэ итиннэ сыҕарыт, – диэн Тайыыса көрдөстө.
Маппый дьахтары атаҕыттан бүтүннүү кууһан ылбытыгар, туох эрэ дьикти иэйии билиннэ. Үчүгэйиин!
– Хайа, итинник туруоҥ дуо, – үөһэттэн саҥа иһиллибитигэр, дьэ өйдөннө. Тэтиннэ. Маппый, үлэлиэх-хамсыах, элбэҕи кэпсэтиэх санаата киирбитин билбэккэ да хаалла. Тайыыса да хаалсыбат. Сэһэннэрэ-тэппэннэрэ ыраатта. Маппый киһилии маннык тэнийэн кэпсэппэтэҕэ ырааппыт да эбит! Олус да чэпчээтэ. Баччааҥҥа диэри муунтуйан сылдьыбытыан! Ол ыккардыгар испиэскэлээн бүппүттэр. Хата, хобдох баҕайы курдук буолла.
– Чэ, Матвей, бүгүҥҥү үлэбит бүттэ. Сарсын үлэм кэнниттэн кэлиэҕим, билигин суунан-соттон баран дьиэлиэм, – диэт Тайыыса бааннайга киирдэ.
Маппый, эмиэ урукку киэлитигэр киирэн, били тэттибитэ күүгэн курдук уостан хаалла, унньу-санньы туттан хоһун диэки налбыҥнаан истэҕинэ: «Матвей, баһаалыста, устуулга турар суумкабын уун эрэ», – диэн саҥа иһилиннэ.
Маппый өс киирбэх маллаах эргэ суумканы туппутунан бааннаҕа киирдэ. Оо, бу тугуй! Илиитин сууна турара буолуо диэбитэ – дьахтара бааннаҕа кус сыгынньах турар эбит. Эр киһи хараҕа дьахтар аллараа өттүгэр – куп-кугас будьурхай түүгэ, ол аннынан суон харандааһынан соппут курдук туруору сурааһыҥҥа хатанна. Бөтө бэрдэрдэ, сирэйэ итийбэхтээтэ.
– Сыгынньах дьахтары, дьэ көрөҕүн дуо, кыбыстыма, хата, иккиэн тэҥҥэ суунуох, – Тайыыса хамаандалаан барда. Маппый гипнозтаммыт киһи курдук дуҥ-даҥ буолла, хап-сабар сыгынньахтана охсоот дьахтары ыга кууста. Өрөмүөн эрэ, туох эрэ – барыта умнулунна. Сылаас баанна, күлүгүрбүт сиэркилэ хаһан да уостубат таптал уйата буолла. Олох диэн үчүгэй даҕаныы!
Таптал иһин - үс солкуобай
Кирииһэ ол кэми – отуттан тахса сыллааҕыны – хаһан да умнубат. Кини, оччолорго сүүрбэччэлээх уол, аан бастаан атын киһи ойоҕун, саастаах дьахтары кытта утуйан турбуттаах. Билигин сааһыран, хас эмэ сиэннэнэн да баран, ол кэмнээҕи «мүччүргэннээх» сырыыларыттан санаан кэллэҕинэ, адьас «кыым» буола түһэр. Бэл, Даарыйата «бу оҕонньор тугу сиэн итиччэ дьүһүлэнэр муҥай» диэн бэркэ абаланар. Бэйэтэ солуобатыгар, киэр хайыһан сытан биэрэр уонна оҕонньоро бүттэҕинэ, сиргэммит курдук, туран суунан баран биирдэ сытар. Эмээхсинэ итиннигиттэн Кирииһэ бэйэтэ да киҥэ холлор. Хата, түргэнник утуйа охсон, түүлбэр урукку көссүүлэрбин кытары таптаһарым буоллар диэн санаалаах сытар идэлэммитэ балай эмэ буолла.
Бэйи эрэ, ол Светлана Леонидовнаны саныахха эрэ, хайдах-хайдах этэй?!
...Кирииһэ ИДьМ үс ыйдаах кууруһугар үөрэнэрэ. Онно син биир аармыйаҕа курдук нэрээт, дьуһуурустуба диэн баара. Биирдэ кини субуотаҕа дьуһуурунайдыыр буолла. Туох да уустуга суох: төлөпүөн тыаһаатаҕына, эппиэттиигин, тастан киирэр дьону бэрэбиэркэлиигин. Арай түүн үөһэ төлөпүөн тыаһаата. Кирииһэ «бачча түүннэри хайалара бэһирдэҕэй» диэн, утуктуу олорон туруупканы ылбыта, хата, минньигэс баҕайы куоластаах кыыс саҥарар, күлэн лыҥкынатар, арааһы бары ыйытар. Маҥнай утаа нууччалыы кэпсэттилэр, онтон кыыс сахалыы ып-ыраастык саҥаран киирэн барда: Кирииһэ нууччалыыра эрэйэ бэрт быһыылаах.
Светлана чугастааҕы оройуоҥҥа төлөпүөн ыстаансыйатыгар дьуһуурунайдыыр эбит, онон көҥүл кэпсэтэр. Кыратык тохтобул оҥоро-оҥоро сарсыардааҥҥа диэри кэпсэттилэр. Кирииһэ, оччолорго таптал туһунан хоһооно бэйэтинэн тахсан иһэр буолан, мааһа бэркэ табылынна. Бу эристииниҥ, оскуолаҕа сылдьан кэнсиэргэ куһаҕана суох ыллыыра эҥин өтөн, анараа кыыс иһиттэҕинэ, куолас диэн мааны быһыылаах: төлөпүөнүнэн тыастаахтык уураһыы сүрдэннэ. Бүтэһигэр Светлана аныгы нэдиэлэҕэ үс хонукка командировкаҕа кэлиэхтээҕин эттэ, кэллэҕинэ, ханна, хайдах көрсүөхтээхтэрин биллэриэх буолан араҕыстылар.
* * *
Кирииһэ, кэпсэтии быһыытынан, «Киин» кинотеатр афишатын таһыгар хаҥас илиитигэр «Кыым» хаһыаттаах туруохтаах. Светлана ону бэйэтэ көрөн кэлиэхтээх. Кирииһэ «бу кыыс буолаарай» диэн, чугас эргин сылдьар кыргыттары одуулаһартан соло буолбат. Суох, ким да киниэхэ чугаһыах чинчитэ биллибэт. Албыннаабыта буолуо дуо, ама? Итинник саныах курдук буолан эрдэҕинэ, хара саһыл бэргэһэлээх, истээх соно эмиэ саһыл саҕалаах, бэрт толуу көрүҥнээх, ньыламан маҥан сирэйдээх мааны дьахтар аттыгар кэлэн:
– Здравствуйте, Гриша, – диэччи буолла уонна мичээрдээн арылыччы көрөн турда.
Кирииһэ, омунугар, ходьох гынна, били төлөпүөнүнэн дьоруойдаабыта мэлис гынна, барыах-кэлиэх сирин булбата. Эчи, маанытын! Онуоха холоотоххо, кини туга кэлээхтиэй – убайа устудьуоннууругар кэппит эргэ дыраап сонноох уонна ийэтэ тикпит андаатар бэргэһэтин хаҥначчы кэппитэ эрэ буолаахтаатаҕа. Ити курдук мучумааннана турдаҕына, дьахтара Кирииһэни хонноҕуттан ылан аа-дьуо «Лена» гостиница диэки хаамтылар.
Светлана икки миэстэлээх нүөмэргэ түспүт. Маннык гостиницаҕа хаһан да сылдьа илик буолан, Кирииһэ мах бэрдэрдэ, аар-маар да буола сыста. Хата, букатын буорайыах киһи, «табыллыбатахпына иһиэм» диэн хаһааммыт кыһыл арыгытын иһэн, добуочча сытыырхайда, бэйэтэ-бэйэтинэн буола түстэ.
Ыкса киэһэ нүөмэргэ бииргэ сытар дьахтара – Мииринэй буҕаалтыра кэллэ. Кирииһэлээх оронун оҥостон сытарыгар мэһэйдээмээри, көрүдүөргэ тахса сырыттылар. Бириэмэ ыраатта, оптуобус сырыыта тохтоото. Кирииһэ манна хонор буолла. Светлана Леонидовна хараҥа хоско өссө тупсубут курдук буолла: уолтан биллэ саастааҕа көстүбэт, оттон куолаһа наһаа минньигэс, бииргэм имэҥи күөдьүтэр. Тохтоло суох уураһыы, куустуһуу кэнниттэн түргэн үлүгэрдик сыгынньахтана охсон сыттылар. Уохтаах таптал диэн манна буолла, куба маҥан илии иилии ылыыта, аллараттан өрүтэ күөрэҥнээһин, туох да ис хоһооно суох минньигэс саҥа, кэрээнэ суох имэҥ...
«Гриша, сэгэртэйим оҕотоо, эйигиттэн минньигэс ким да суох. Тоҕо да эрдэ көрсүбэтэхпитий?! Ама, бу түүнүнэн бүтүөхпүт дуо. Өссө таптаа, өссө! Бэйэҥ курдук уол оҕото оҥорон бэлэхтээ», – диэн Светлана ытамньыйан ыла-ыла бобута кууспахалаабыта. Кирииһэ бу иннинэ иккитэ кыыһы кытта утуйан турбуттааҕа. Ол кыргыттар Светланаҕа тэҥнээтэххэ, букатын да хаптаһын курдуктар эбит! Арай Светлананы кэргэн ылыахха?! Биэс саастаах кыыстааҕа диэн туох буолуой – олоруохтара! Ким да Кирииһэни маннык таптыы илик. Итинник саныы сытан Кирииһэ устунан утуйан хаалбыта.
– Гриша, тура тарт, таҥна оҕус, тоҥсуйаллар! – Светлана уолу тардыалаан уһугуннарда. Ааны аспыттара – гостиница үлэһиттэрэ тураллар. Били, Мииринэй дьахтара тыллаан биэрбит.
Хата, милииссийэни эҥин ыҥырбатахтара, 3 солкуобайы ыстараабыҥ диэн төлөппүттэрэ.
Бутукай.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : kyymgazeta@gmail.com
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Ыам ыйын 28 күнүгэр дойду үрдүнэн үгэс буолбут «Библионочь» аахсыйа ыытылынна. Бу күн киин куорат библиотекалара ааҕааччыларыгар бииртэн биир кэрэхсэбиллээх бырагырааманы бэлэмнээтилэр. Сайсары түөлбэтигэр үлэлиир «Маяк» библиотекаҕа бэрт сэргэх тэрээһин буолан ааста. Ааҕыы дьиэ кэргэнтэн саҕаланар Бу иннинэ «Школьный мир» диэн аатынан норуокка биллибит библиотека былырыыҥҥыттан «Маяк» диэн ааты сүгэр....
Куорат олоҕо | 01.06.2022 | 22:08
Бииргэ үлэлээһин — үтүө түмүк мэктиэтэ
Куорат баһылыга Евгений Григорьев «1000 тиэргэн» Уһук Илиҥҥи бырагырааманы олоххо киллэрии чэрчитинэн уокуруктарга нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүлэрин салгыыр. Көрсүһүү сүрүн сыала – дьон санаатын истэн, тупсаран оҥоруу бырайыагар көннөрүүлэри киллэрии. Куорат олохтоохторун көрдөһүүлэринэн тиэргэни тупсаран оҥоруу бырайыага уларыйыан сөп. Ол курдук, ыам ыйын 27 күнүгэр куорат баһылыга Евгений Григорьев Губинскай уокурук...
Куорат олоҕо | 27.05.2022 | 11:00
Кыһалҕата суох киһи билбэт...
Реабилитация хайаан да наада
Куорат олоҕо | 20.05.2022 | 12:08
Сайыҥҥы сынньалаҥ: Туох? Ханна? Хаһан?
Ыам ыйын 18 күнүттэн оҕо лааҕырдарыгар сурутуу саҕаланна. Сайабылыанньаны edu.e-yakutia.ru үөрэхтээһин порталын нөҥүө биэриэххэ сөп. Дьокуускай куорат Үөрэххэ управлениета иһитиннэрбитинэн, быйыл сайын барыта 45 лааҕыр үлэлиэҕэ, онно 5278 оҕо хабыллыаҕа. Ол курдук, оскуолалар уонна эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэрин баазаларыгар 38 күнүскү лааҕыр тэриллиэҕэ, онно 3955 үөрэнээччи дьарыгы, сынньалаҥы дьүөрэлиэҕэ. Куорат таһынааҕы...
Куорат олоҕо | 16.05.2022 | 20:44
Куорат нэһилиэктэрэ сааскы халааҥҥа бэлэмнэр
Дьокуускай куорат территориятыгар сааскы халаан уута ааһар кэмигэр гидротехническэй тутуу тоҕо барар түбэлтэтигэр, 9 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа куттал суоһуур – Табаҕа, Хатас, Пригороднай, Сыырдаах, Тулагы, Капитоновка сэлиэнньэлэригэр уонна Кангалаас, Даркылаах, Марха оройуоннарыгар. Итинник куттал суоһуурун туһунан куорат баһылыгын солбуйааччы Егор Кардашевскай бэрэссэдээтэллээх суһал штаб мунньаҕар этилиннэ. «Гражданскай оборона, нэһилиэнньэни уонна территориялары...
Куорат олоҕо | 14.05.2022 | 15:00
Улуу Кыайыы өйдөбүнньүктэрэ
Дьокуускайга Аҕа дойду Улуу сэриитигэр анаммыт пааматынньыктар: Ытык ийэҕэ – Ийэ скверигэр; «Ильмень үрдүнэн туруйалар» – Ильменскэй уул. скверигэр; Суруналыыс, Сэбиэскэй Сойуус геройа Н.А. Кондаковка – “Саха” НКИК скверигэр; Саха снайперыгар – 202-ис микрооройуоҥҥа; Сэрииттэн кэлбит Кыайыы саллаатыгар – тутулла турар Кыайыы пааркатыгар. Снайпер И.Н. Кульбертиновка – Кыайыы пааркатыгар. Уоттаах...
Куорат олоҕо | 14.05.2022 | 15:00
Тааттаҕа музей тэриллиитэ
Кэлэр сэрэдэҕэ, ыам ыйын 18 күнүгэр, аан дойдуга Музей күнэ бэлиэтэнэр. Быйыл Таатта улууһугар кыраайы үөрэтэр музей тэриллибитэ 77 сыла. Музей тэриллиитэ норуодунай худуоһунньук И.В. Попов аатын кытта ыкса ситимнээх. Дэгиттэр дьоҕурдаах, хас да экспедицияҕа сылдьыбыт (бастакы Сибиряковскай экспедиция 1894-96 сс.), баай матырыйаалы муспут буолан да буолуо, 1938 с. саҕалаан...
Куорат олоҕо | 12.05.2022 | 19:00
Куорат саҥа күрэҕи биллэрдэ
Быйыл Дьокуускай куорат территориятыгар бастыҥ көҕөрдүү, сибэккилэринэн киэргэтии, көрүү-истии куонкуруһа ыытыллар. Ол курдук, ыам ыйын 4 күнүгэр куорат баһылыга Евгений Григорьев «Киин куорат күөх кубога» («Зеленый кубок столицы») бастыҥ көҕөрдүү куонкуруһун биллэрдэ. «Куораты киэргэтиигэ тэрилтэлэри, оскуолалары, көхтөөх гражданнары, куорат олохтоохторун кыттыһыннарыыбыт үтүө үгэскэ кубулуйда. Быйыл ити үгэспит атын пуорманан ыытыллыаҕа....
Куорат олоҕо | 12.05.2022 | 15:00
Цифровой үөрэхтээһин — кэнчээри ыччат кэскилэ
«IT-куб» Киин 2021 сыл балаҕан ыйын 1 күнүгэр тэриллэн, Ломоносов уулуссатын 37/1 №-гэр, Оҕо техническэй айымньытын киинин баазатыгар үлэлээбитэ. Муус устар 22 күнүгэр, хапытаалынай өрөмүөн кэнниттэн, Киин Горькай уулуссатын 98/1 №-гэр турар 4 этээстээх, 1500 кв. м тахса иэннээх аныгы, бары өттүнэн толору хааччыллыбыт дьиэҕэ көстө. «IT-куб» цифровой үөрэхтээһин киинин...
Куорат олоҕо | 06.05.2022 | 11:00
Киин куоракка 75 территория тупсарыллыаҕа
Быйыл Саха сиригэр «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» бырайыагынан 37 муниципальнай тэриллиигэ 124 тиэргэн территорията уонна дьоҕус паарка тупсаран оҥоһуллуоҕа. Икки түһүмэхтээх сүүмэрдиир куонкуруска 140-тан тахса өрөспүүбүлүкэ олохтооҕо кытынна. Ити туһунан быһа эпииргэ СӨ Архитектураҕа уонна куораты тутууга управлениетын салайааччыта Ирина Алексеева иһитиннэрбитэ. Санатар буоллахха, Уһук Илиҥҥи куораттар тиэргэннэрин тупсарыы бырагыраамата...
Куорат олоҕо | 05.05.2022 | 13:00
«Күн Күбэйэ» сөргүтүлүннэ
Төҥүлү нэһилиэгэр Алиса Ивановна Куприянова салайааччылаах “Күн Күбэйэ” дьахталлар сэбиэттэрэ сөргүтүллэн, Өрөспүүбүлүкэҕэ Ийэ, улууспутугар Бигэ туруктаах дьиэ кэргэн сылларынан, Саха АССР 100 сыллаах үбүлүөйүнэн “Доруобай дьахтар – норуот кэскилэ” диэн киэҥ ис хоһоонноох бастакы тэрээһин үрдүк таһымҥа ааста. Бу улахан, 100-тэн тахса кыттааччылаах тэрээһини “Төҥүлү нэһилиэгэ” тыа сирин түөлбэтин дьаһалтата,...
Куорат олоҕо | 23.04.2022 | 18:00
Саха сирин билиҥҥитэ
Куорат олоҕо | 22.04.2022 | 09:43
Үтүө саҕалааһын, үтүө дьыала, үтүө үөрүйэх
Дьокуускайдааҕы медколледжка ааспыт нэдиэлэҕэ икки дьоһун аахсыйа түмүктэннэ. Олохторун медицина курдук уустук эйгэни кытта ситимниир санаалаах үрүҥ халааттаах устудьуоннар үтүө саҕалааһыннарын ааҕыҥ, сэргээҥ. Устудьуоннар туохха барытыгар өрүү көхтөөхтөр. Ол курдук, колледжка биллэриллибит экологическай аахсыйаларга ким да туора турбата. Бу туһунан библиотекарь Екатерина Егоровна Томская сэһэргээтэ: – Былырыын алтынньы 20 күнүттэн...
Куорат олоҕо | 16.04.2022 | 18:00
Сайыҥҥы лааҕырдар бары үлэлиэхтэрэ
Хаһыаппыт ааспыт нүөмэригэр сайыҥҥы оҕо сынньалаҥын тэрийии туһунан кэпсээн турардаахпыт. Ол курдук, куораттааҕы Үөрэх управлениетын исписэлиистэрэ быйыл оҕо сайыҥҥы сынньалаҥын 45 тэрилтэ хааччыйарын, ол иһигэр куорат таһынааҕы лааҕырдар киирэллэрин туһунан иһитиннэрбиттэрэ. Муус устар 7 күнүгэр куорат баһылыгын солбуйааччы Руслан Тимофеев, куорат дьокутааттара, Олохтоох дьаһалта бэрэстэбиитэллэрэ, Аан дойдутааҕы доруобуйа күнүгэр түбэһиннэрэн,...
Куорат олоҕо | 15.04.2022 | 15:00
Куорат кыһалҕаларын IT технологияларынан быһаарыахха сөп!
Аныгы үйэ оҕолоро сайты, мобильнай сыһыарыыны, демо роликтары ааһан иһэн оҥорор буолбуттар! Билиилэрэ-көрүүлэрэ киэҥ, сатаабаттара диэн суох. Сонун технологиялары эрэллээхтик баһылыыллар, саҥа саҕахтары арыйарга бэлэмнэр. Бу – «Мин идэм – IT» күрэх кыттааччылара. Ааспыт нэдиэлэҕэ өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус муниципальнай түһүмэҕэ түмүктэннэ. Үс күннээх күрэх кыайыылаахтара билиннэ. Быйыл кэскиллээх хамаандалар куорат сытыы...
Куорат олоҕо | 09.04.2022 | 12:00
Үлэ күөстүү оргуйар
Киин куорат суолларын оҥоруу, өрөмүөннээһин үлэтэ күргүөмтээхтик барарын бары билэ-көрө сылдьабыт. Ол аайы бары да куораппыт тупсан иһэриттэн сүргэбит көтөҕүллэр. Суол өрөмүөнэ салҕанар Быйыл биһиэхэ дьоһун суолталаах сыл – Саха АССР төрүттэммитэ 100 уонна Дьокуускай куорат 390 сылларын бэлиэтиибит. Онон куораппыт күн-түүн тупсан иһэрин туһугар үлэ күөстүү оргуйар. Соторутааҕыта куорат...
Куорат олоҕо | 02.04.2022 | 14:00
«Азия оҕолоро» VIII-с Оонньууларга тутуу былаана торумнанна
Чөл олоҕу тарҕатыыга, физическэй култуураны уонна спорду сайыннарыыга киэҥ далааһыннаах үлэ ыытыллар. Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин физическэй култуураны уонна спорду сайыннарыыны олоххо киллэриигэ сорудаҕын чэрчитинэн 2022 сылга дойду 50-тан тахса регионыгар 145 спортивнай эбийиэк тутуллара былааннанар. Маныаха федеральнай бүддьүөттэн 21 млрд солкуобайтан тахса үп көрүллүбүт. Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна...
Куорат олоҕо | 01.04.2022 | 15:00
Аныгылыы тутуу — олох ирдэбилэ
Кулун тутар 22-24 күннэригэр Дьокуускай куоракка 18-с төгүлүн «Стройиндустрия Севера. Энергетика. ЖКХ» диэн ааттаах улахан анал быыстапка буолан ааста. Тутааччылар уонна энергетиктэр, хомунаалынай комплекс исписэлиистэрэ, оҥорон таһаарааччылар, инженердэр, урбаанньыттар уонна аныгы технологиянан дьарыктанар тэрилтэлэр үлэлэрин-хамнастарын билиһиннэрдилэр. Саха сирин тыйыс усулуобуйатыгар тоҕоостоох сылаас түннүктэр баар буолбуттар. «Термо Глас” хампаанньа бэрэстэбиитэлэ этэринэн,...
Куорат олоҕо | 28.03.2022 | 13:02
Терпсихора – доҕордоһуу туоната
Сэттэ омугу сиэттиһиннэрбит, Аҕыс омугу алтыһыннарбыт, Тоҕус омугу түмсүһүннэрбит, Доҕордоһуу туоната – Үҥкүү! Ыарыыбыт арыый сымнаан, ахтыспыт дьон алтыһыыттан астыныылара, көрсүһүүттэн үөрүүлэрэ үксээтэ. Кулун тутар 26 күнүгэр Хатастааҕы "Тускул" КК "Терпсихора бырааһынньыга" диэн тэрээһин буолан ааста. Урукку кэмҥэ бу куонкуруспут тыһыынчанан кыттааччыны түмэрэ. Кэлиҥҥи сылларга биллэр биричиинэнэн бу сыыппара аччаан,...
Куорат олоҕо | 27.03.2022 | 12:00
Уулусса-суол ситимэ салгыы оҥоһуллар
Олохтоох дьаһалта 2022 сылга ыытыллыахтаах суол өрөмүөнүн, саҥардан оҥоруу, тутуу уонна хапытаалынай өрөмүөн былаанын бигэргэттэ. Испииһэккэ 34 км тахса уһуннаах 38 эбийиэк киирдэ. Ол иһигэр былааҥҥа Ленин проспегын, Каландаришвили, Федор Попов, Поярков, Ильменскэй уонна Щорс күөлүн таһынааҕы улахан ноҕуруускалаах куорат суоллара бааллар. Үлэ үбүлээһинэ, эмиэ урукку сылларга курдук, үс таһымнаах...
Куорат олоҕо | 27.03.2022 | 10:00
Оҕо туһугар үлэлэһэр аҕалар
Саха гимназиятыгар Аҕа сэбиэтэ таһаарыылаахтык үлэлээбитэ номнуо сүүрбэ сыла буолар. Соторутааҕыта үгэскэ кубулуйбут «Аҕа уонна уол» күрэх саҥа тыыннанан, сонун сиргэ бэрт тыҥааһыннаахтык, өрө көтөҕүллүүлээхтик ыытылынна. Биир санаанан, күргүөмүнэн Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр оскуола олоҕор-дьаһаҕар, үлэтигэр-хамнаһыгар аҕа оруолун туһунан дириэктэр Валентина Васильевна Софронеева сэһэргээтэ. Туох барыта төрүөттээх, силистээх-мутуктаах дииллэринии, кини кэпсээнин Аҕа...
‹
1
2
3
4
5
6
7
8
9
›
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоругар уонна дьиэ кэргэттэригэр өйөбүл саҥа миэрэлэрэ олохтонно
14:48
Голливуд киинэлэрин оннугар сахалыы киинэлэр
Ыраах Арктикаҕа кууппаллардаах дьиэлэри көрбүккүт дуо?
Сүрүн
Ыраах Арктикаҕа кууппаллардаах дьиэлэри көрбүккүт дуо?
Ааптар: Надежда Егорова
18.10.2022, 10:25
Бөлөххө киир:
Telegram
WhatsApp
Арктикаҕа, тыйыс усулуобуйалаах хотугу дойдуга төрүт сирдэрин таптыыр, харыстыыр, ис сүрэхтэриттэн бэриниилээх, төрүт үгэстэрин илдьэ сылдьар дьон олорор.
Бу көннөрү кыраһыабай тыллар эрэ буолбатахтарын бүгүҥҥү дьоруойум олоҕо-дьаһаҕа чахчы бигэргэтэр дии саныыбын. Үөһээ Халыма улууһун олохтооҕо Степан Алексеевич Слепцов өбүгэтин сирин сөргүтэн, саҥалыы дьаһанан олороро, онуоха аныгы олоҕу кытары тэҥҥэ хардыылаан иһэрэ (урутаан да иһэрэ) киһини сөхтөрөр уонна эдэрдэргэ үтүө холобурунан буолар. Кини курдук мындыр толкуйдаах, күүстээх санаалаах, дэҥҥэ көстөр дьон баар буолан, хоту дойду дьоно айылҕалыын ситимин быспакка, ырааҕы көрөн, тыйыс усулуобуйаны тулуйан олохтоохтук дьаһанан олорор.
Өбүгэ сиригэр саҥаттан саҥа санаа саҕыллар, толкуй тобуллар
Степан Алексеевич Слепцов төрөөбүт-үөскээбит дойдута — Үөһээ Халыма Арыылааҕа. Кини 1976 сыллаахха Саха судаарыстыбаннай университетын математика факультетын бүтэрбитэ. Үөрэнэ сылдьан Намтан төрүттээх, эмиэ математик үөрэхтээх Наталья Жиркова диэн кэрэчээн кыыһы кытары сүрэхтэрин холбоон, ыал буолбуттара. Степан Слепцов үөрэҕин бүтэрэн баран, Үөдэйгэ үс сыл учууталлаабыта. Онтон Степан Алексеевич дойдутугар Үөһээ Халымаҕа көһөн, манна “дьаакырдарын бырахпыттара”. Дойдулаах киһи үлэтин Арыылаахха оскуола дириэктэриттэн саҕалаабыта. 1979 сылтан ыла дойдутуттан харыс да халбарыйбакка, сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн, сопхуос дириэктэринэн, кээпэрэтиип салайааччытынан, бааһынай хаһаайыстыба, тыа хаһаайыстыбатын управлениетын начаалынньыгынан үтүө суобастаах үлэлээн кэллэ.
Өбүгэ сиригэр үктэнии
— Дойдубар тыа хаһаайыстыбатын управлениетыттан тохтоон баран, хас да сыл дэриэбинэбэр кыра үлэлэргэ сылдьыбытым. Онтон бэйэм дьоммун көрдөхпүнэ-иһиттэхпинэ, өбүгэм сирин-уотун сөргүттэхпинэ сатаныыһы дии санаан, уонча сыллааҕыта баҕа өттүбүнэн үлэттэн уурайбытым. Ол гынан баран, ыра санааҥ, тобулар толкуйуҥ дойдуга буолар уларыйыылары кытта сыыйа-баайа эмиэ уларыйар, — диэн Степан Алексеевич кэпсээнин саҕалыыр.
Кини олорор дэриэбинэтиттэн 10 килэмиэтир ыраах сытар, эһэтин төрүт сиригэр тиийэн сайылык туттубута.
Степан Слепцов эһээтин уонна биир дэриэбинэттэн уонтан тахса киһини 1930-с сылларга кулаактааһыҥҥа буруйдаан, сыылкаҕа ыыппыттар. Сыллар-хонуктар ааспыттарын кэннэ, 1992 сыллаахха сиэнэ, эһэтин аатын илдьэ сылдьар Степан Алексеевич үрдүкү сэбиэт дьокутаата буола сылдьан архыыбы хасыһан, 13 биир дойдулааҕын дьыалатын булбута. Ол эрээри, эһээтин аатын испииһэккэ булбатаҕа. Ону сиэн киһи “арааһа, испииһэги тас өттүнэн хомуйдахтара” диэн сабаҕалыыр.
Степан Слепцов 2013 сылтан өбүгэтин сиригэр уһаайба туттан саҕалаан, 8-с кыстыктарыгар киирэргэ бэлэмнэнэллэр.
Билигин хаһаайыстыбаларын бэйэлэрэ көрөллөр. Арай, кэлэр-барар кэмнэригэр киһини наймылыыллар, эһиилгиттэн үлэһиттэнэр былааннаахтар. Тоҕо диэтэххэ, кэргэнэ Наталья Семеновна Грант сүүйэн, эбээһинэстэрэ элбээбитин, тиэхиньикэ атыылаһыахтаахтарын, хотон туттуохтаахтарын туһунан кэпсиир.
Өбүгэлэрбитин тыыннаах хаалларбыт саха ынаҕа
Слепцовтар сүрүн дьарыктара — саха ынаҕын иитии. Кинилэр 2019 сыллаахха биэс тыйы атыыласпыттара. Билигин 17 төбө сүөһүлээхтэр. Бачча ыраах Арктика сиригэр-уотугар ынах-сүөһүнү, буолаары буолан саха ынаҕын, көрөн-истэн олороллорун сөҕөн, тоҕо чопчу бу хайысханы талбыттарын ыйыталастым. Онуоха сэһэргэһээччим:
-Саха ынаҕын интэриэһиргээбитим ыраатта. Саха ынаҕар аналлаах аҕыйах кинигэни ааҕан баран, иитэн көрүөхпүн баҕарбытым. Бастатан туран, ааҕан билиигин эбиннэҕиҥ уонна бэйэҥ көрөн-истэн ииттэҕин аайы саха ынаҕа барахсан сөхтөрөрө, үөрдэрэ үгүс, көннөрү боруода сүөһүттэн уратыта олус элбэх.
Иккиһинэн, ийэм Мария Максимовна Дьячкова үйэтин тухары бииргэ төрөөбүт эдьиийин кытары бэрт бэриниилээхтик ыанньыксыттаабыта уонна тыа сириттэн төрүттээҕим дьайбытыгар саарбахтаабаппын. Ол дууһам түгэҕэр сылдьыбыт баҕа санаабын толорон уонна саха сүөһүтэ өбүгэлэрбитин тыыннаах хаалларбытын билинэн, саха ынаҕын тутарга быһаарыннаҕым.
Олохпут да уустугурар, ыарыы да арааһа элбиир. Оттон саха ынаҕын уратыта элбэҕин ааһан, олус туһалааҕын уонна ааҕан-суоттаан баран, ороскуот өттүнэн 30 бырыһыан барыстааҕын биллим. Ону биир холмогор боруода сүөһүбэр тэҥнээн көрөн итэҕэйэбин. Саха ынаҕа аһылыгар бор, ханнык баҕарар оту сиэх курдук. Таһырдьа күн ахсын да буолбатар, сороҕор тахсаллар, тулуурдаахтар, тыаҕа эрчимнээхтик сылдьаллар, туохтан да иҥнибэттэр, майгылара үчүгэй. Үүттэрэ 6, 7, 8 бырыһыан сыалаах. Өссө үчүгэйдик аһаппыт киһи 10 да бырыһыаҥҥа тириэрдиэн сөп, сүөгэйинэн да биэриэхтэрин сөп курдук.
Онтон этэ улахан уратыта суох быһылаах дии саныырым да, идэһэтин боруобалаан баран, эмиэ хас да түмүккэ кэллим. Этэ, биллэн турар, минньигэс, уҥуоҕа аҕыйах, буһардахха, бэл, үллэр курдук. Ону бастаан харах баайыыта дии санаабытым. Онтон Дьааҥыттан төрүттээх учуонай Петр Аполлонович Романов хотугу сиргэ ынах сүөһүнү иитии уратыларын туһунан кинигэтин билсибитим. Кинигэҕэ суруллубуту кытта бэйэм көрүүлэрбин тэҥнээн көрдөхпүнэ, Амма Болугуруттан ылбыт сахам ынахтара биһиэхэ, Үөһээ Халымаҕа, кэлэн бөдөҥсүйдүлэр. Онон, аһылыгыттан эмиэ тутулуктаах. Уу ото ордук иҥэмтиэлээх, саахара, калорийа элбэх. Иккиһинэн, этигэр уута аҕыйах, ол иһин бустаҕына үллэн тахсар. Аны миэстэлэринэн араарыллыбакка сырыттаҕына (тушата), уҥуоҕун бырыһыана култуурунай боруодатааҕар аҕыйах. Ыйааһына кыра курдук да, туһалаах састааба элбэх диэн быһаарыахха сөп.
Онон, саха ынаҕын үс сыл кыстатан баран олус сөбүлээтибит, биһирээтибит. Ол иһин, ити Граҥҥа киирсэн салҕыы иитэн, дьоммутугар-сэргэбитигэр тарҕатар баҕа санаалаахпыт.
Төгүрүк үрдэллээх кууппаллар ыраахтан сандаараллар
-Степан Алексеевич, эн бэйэҥ да элбэх түбүктээх киһи, сайылыккытыгар боростуой дьиэ туттан олоруоххутун эмиэ сөп этэ буоллаҕа. Ону эйиэнэ, эмиэ уратылаах, дьиктилээх.
-Сөпкө этэҕин. Ол эрээри, таһыттан, баҕар боростуойдук көстөрө буолуо да, ис иһигэр киирдэххэ, наһаа судургута суох. Сайылык тэринэрбитигэр бастаан балаҕаннана сылдьыбыппыт. Саха балаҕана итии буоларыгар элбэх ноһуом уонна буор наада этэ. Оттон мин уһаайбаланарым саҕана сүөһүбүт суоҕа, онон ноһуома суохпутуттан уонна элбэх буор кутулларыттан саллан кыһыҥҥы балаҕан туттубатаҕым.
Иккиһинэн, хайдах эрэ архитектура өттүнэн киһи хараҕар быраҕылыннын диэн уонна эдэрдэри ымсыырдар курдук, санаам тоҕо эрэ ити төгүрүк үрдэллээх кууппалларга охтор этэ. Математик киһи буоламмын, аҕыйах уот-күөс барарын, сылытарга төһө кыалларынан аҕыйах мас туттулларын уонна тас өттүттэн тымныыны киллэрбэт гына толкуйдуу сылдьыбытым. Бэйэбэр араас бырайыактары оҥостон көрбүтүм. “Ким көрдүүр, ол көмүһү булар” диэн баар. Биирдэ Интэриниэккэ таба тайаммытым. Эмиэриэкэҕэ Ричард Бакмистер Фуллер диэн киһи 60-с сыллартан “геодезическай кууппал” диэн ааттаах дьиэлэри тутарын булан аахпытым. Эмиэ математик үөрэҕим ханан эрэ өйбөр-санаабар сырыттаҕа —
боруобалаан көрөргө санаммытым. Киһини тардар, интэриэһиргэтэр өрүттэрдээх. Бастатан туран, кууппаллаах дьиэ айылҕаны кытта дьүөрэлэһэр көстүүлээх, сытыы муннуктара суох, табыгастаах. Иккиһинэн, биһиги сирбит тыал, буурҕа дойдута. Оттон кууппаллаах дьиэ көнө истиэнэтэ суох буолан, тыал хотуппат, тымныы дьайыыта кыра.
Дьиҥэр, кууппаллаах тутууну бастаан кыра тэпилиссииттэн саҕалаабыппыт. Биһиэхэ, күн уота тиийбэт, кылгас сайыннаах дойдуга төгүрүччү күн сылытар гына оҥорбуппут.
Билигин бу дьиэлэрбит түннүктэригэр күн уота күүскэ тыгар буолан, иһиттэн пленканы сыһыарабыт. Ол иһин, ити сиэркилэ курдук чаҕылыһан көстөллөр.
Степан Алексеевич маннык мындырдык тутар толкуй биир күнүнэн кэлбэтэҕин, барытын эрдэттэн ааҕан-суоттаан, иитиэхтээн баран олоххо киллэрбитин этэр. Холобур, 5 сыл устата улуус баһылыгын кытары дуогабардаһан, улуус уһуйааннарын ыскааптарынан, ороннорунан хааччыйа сылдьыбыт. Дьэ, онно тутууга сөптөөх элбэх үөрүйэҕи ылбыт, барыта бэйэбэр баар буолуохтаах диэн араас үнүстүрүмүөнү атыыласпыт.
Хаһаайын биһиги соһуйа көрөр кууппаллаах дьиэбит кыһын тымныыта хайдах отторгуттан тутулуктааҕын туһунан этэр. Новосибирскайга оҥоһуллар «Воздухогрейный котел. Профессор Бутаков” диэн уһуннук умайар оһоҕу туруорбуттара сэттэ сыл сулууспалаабыт. Бу оһохторун аҕыс чаас буола-буола үстэ оттоллор.
Оһохторо 250 кубическай миэтэрэ иэннээх дьиэлэрин хабыллар хаба ортотугар турбут. Билигин хаһаайын автономнай систиэмэ оҥорторон, саҥа хочуол атыылаһан, ону боруобалаан көрөөрү сылдьарын туһунан маннык кэпсиир:
-Холобур, кууппаллаах дьиэ ортотугар турар оһохпут дьиэ иһин эрэ сылытар. Онтон олох-дьаһах тэринэн бардаҕыҥ аайы бииртэн биир тутуу наада буолан иһэр. Тупсаҕай оҥоһуулаах сылаас туалет, кыра мастарыскыай, эрдэ рассада олордор хос уо.д.а наада. Оччотугар биир оһоҕуҥ сылааһа тиийбэт, инньэ гынан, уопсай сылытыллар систиэмэ холбонорго тиийэҕин. «Котел верхнего горения Лиепснеле-Арктик» саҥа хочуолу атыылаһан, ол көмөтүнэн ититиллэр систиэмэ тартара сылдьабын.
Олоххо бэлэмнээх дьону таһаараары
-Степан Алексеевич, олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылыыгын, туох да саҥаттан куттаммаккын, киһи барытын сатыахтаах диэн тускулунан олороҕун?
-Оннук курдук быһылаах. Тугу барытын илиибинэн-атахпынан тутан-хабан билэ-көрө сатыырым баһыйар, кыаллыбат да дьыаланы кыайа-хото сатыыр курдукпун быһылаах.
Уопсайынан, бу олоххо бэлэмнээх дьону таһаара сатыахха наада. Аҥаардас оскуолаҕа сэлээнниир сыыһа, кинилэр аналлара атын. Хас биирдии дьиэ кэргэн оҕотугар бэйэтэ эппиэттиэхтээх. Онтон аҕа баһылык кини кэнниттэн хайдах көлүөнэни иитэн таһаарарыгар улахан эппиэтинэстээх.
Биһиги дьиэ кэргэн 4 кыыстаахпыт, бары ыаллар, элбэх сиэннэрдээхпит. Кинилэртэн биир ыал биһигини солбуйан олоруохтаах буоллаҕа, биһиги кыахпыт бүттэҕинэ барыта ыһыллан хаалара олус хомолтолоох буолуо. Ол иһин, эрдэттэн бэлэмниэххэ наада. Ол бэлэмнииргэ кинилэр туораттан көрө эрэ сылдьалларын курдук буолбакка, барытыгар кыттыһалларын, эттэринэн-хааннарынан билэллэрин, кыһалалларын, интэриэстэрэ күүһүрэрин курдук дьаһаныахтааххын.
Биир санаа, биир интэриэс баар буолуохтаах. Ол иһин, сүөһү иитиитин курдук ыарахан дьарыкка ылсалларын уонна хатыламмат кэрэлээх, умсугутар күүстээх дойдуларыгар ымсыыралларын курдук, кинилэргэ холобур көрдөрө, айылҕаҕа чугаһата сатыыбыт. Барыта кыраттан саҕаланар.
Быйыл 16 буолан сайылаатыбыт. Биллэн турар, эппиэтинэс улахан. Түөрт кыыс кэргэннэриниин бары биир бириэмэҕэ кэлэр кыахтара суох. Ол гынан баран, 4 кыыстан кырата 2 кыыс син биир баар буолар. Сайын кэллэхтэринэ, ортотунан 2,5-3 ый буолаллар. Астара баҕас мааны уонна бэйэ-бэйэлэригэр эмиэ үөрэнэллэр, хаан уруу аймах буолалларын, мэлдьи тутуһан, өйөһөн-убаһан олоруохтаахтарын өйдүүллэр. Ол иһин, куоракка дьиэлэригэр кэллэхтэринэ бэйэ-бэйэлэриттэн тэйсибэттэр, өссө чугастык бодоруһаллар.
Оҕолорум, сиэннэрим хара үлэһит буоллуннар диэбэппин, ол гынан баран, хоту дойдуга олорорго тулуур, туруулаһыы диэн хара үлэ нөҥүө үөскүүрүн өйдүөхтээхтэр, онно чугаһата сатыыбын. Тыа сиригэр бигэ тирэхтээхтик олорорго аны туох эрэ саҥаттан саҥа толкуй уонна ол толкуйу олоххо киллэрэргэ туруулаһыы, дьулуһуу баар буолуохтаах.
Степан Слепцов бу этиитин бигэргэтэн элбэх баҕа санаатын, бэйэтин көрүүлэрин үллэһиннэ. Ол иһигэр, кини ирбэт тоҥноох сирбит ирбэтин курдук усулуобуйаны тобулуохтаахпытын, онуоха элбэх сүөһүнү-сылгыны иитиэхтээхпитин, өбүгэлэрбититтэн хаалбыт баайбытын, о.э сири-уоту харыстыахтаахпытын, эр киһи бэйэтин аналынан аҥаардас сири тутан олорорун да иһин субсидия көрүллүөхтээҕин уо.д.а. туһунан дьикти сонун көрүүлэрдээх.
Быйыл, балаҕан ыйын 27 күнүгэр, криокорму бастакы быһыы
Хотугу сиргэ күөхтүҥү эбиэһи -– маҥнайгынан
-Холобур¸ мин сирим саамай мөлтөх ходуһалаах сир. Мин ону хайдах эмэ гынан оҥостуохпун наада. Уонча сылым уһаайбабын тутарга барда. Билигин онтон арыый босхолонон, ыырбын ыраатыннаран эрэбин, ол эбэтэр бааһына оҥоһуннум. Ол эмиэ атын толкуйтан.
Саха сүөһүтэ киһиэхэ биир саамай наадалаах биэсэстибэни — “жирные аминокислоты”, боростуойдук эттэххэ, “Омега 3”, “Омега 6” биэрэр. Ону кини мэччирэҥтэн ылар. Ол ылбытын хороҕор муостаах да, сыспай сиэллээх да этигэр-хааныгар тарҕатар (култуурунай боруода бэйэтигэр кыайан иҥэриммэт диэн өйдөөтүм) уонна онтун киһиэхэ биэрэр.
Бааһынабар былырыыҥҥыттан эбиэс үүннэрдим. Хойутаан от ыйын ортотун диэки ыһаҕын, толору ситиэ суохтаах (үөскэх курдук үүнүөхтээх). Били “жирные аминокислоты” бэйэтигэр хомунарыгар усулуобуйа үөскүүр. Тымныы түһүөр диэри хомуйбаппыт. Ити үүнэ туран күөҕүнэн тоҥор эбиэһи учуонайдар криокорм диэн ааттыыллар Сүөһүлэр аһара сөбүлүүллэр. Инньэ гынан, эмиэ биир саҥаны киллэрбит курдук буоллум быһылаах. Биология наукатын доктора, нууччалыы эттэххэ, миэхэ научнай «сопровождение» оҥорор Клим Алексеевич Петров: «Хоту сир усулуобуйатыгар аан бастакынан күөхтүү тоҥмут эбиэһи үүннэрэн ылбыккынан ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин. Мантан кыһын сөбүн көрөн-истэн көтөртөн, хоруолуктан саҕалаан ынахтаргар, сылгыларгар ити эбиэскин эбии үрдүк битэмииннээх аһылык быһыытынан туттаҕын. Кини эбиэс бурдукка ханан да тэҥэ суох элбэх битэмииннээх уонна биологическай активнай биэсэстибэлээх күөхтүү тоҥмут от буолар. Саха сылгыта хаар анныттан кыра да буоллар күөхтүү тоҥмут оту сиэн кыһыны этэҥҥэ туоруур», -– диэн эҕэрдэлээбитэ.
Ыал ийэтэ кыыһын уонна сиэннэрин кытары кучу оттон чэй оҥороору хомуйаллар
Туристары аҕаларга сонун толкуй наада
Степан Алексеевич олоҕун аргыһа Наталья Семеновналыын маннык элбэх хаһаайыстыбаны тэриниилэрэ бэйэбитигэр эрэ туһаны аҕаллын диэн буолбакка,
дьоҥҥо көрдөрөр, биллэрэр соруктаах. Ол туһунан ыал аҕа баһылыга:
-Уопсайынан, биһиги дойдубутугар туристары аҕаларга атыттарга суох, соһуйа көрөр-истэр туох эрэ ураты көстүү баар буолуохтаах. Биһиги биир уратыбыт кууппаллаах дьиэлэрбит дии саныыбыт. Иккиһинэн, төрүт олохтоох сүөһүбүтүттэн дьон чахчы соһуйар. Үсүһүнэн, айылҕабыт, ирбэт тоҥмут. Ол иһин, туристар, ыалдьыттар кэллэхтэринэ аллараа, ирбэт тоҥҥо түһэрэ сылдьар курдук тугу эрэ толкуйдаабыт киһи диэн санаалааҕым. Булуус оҥосто сылдьыбытым да, туһанарга табыгаһа суоҕа, тымныыны үчүгэйдик туппата. Инньэ гынан эбии ороскуоттаныахпын баҕарбатаҕым. Аны туран Арктика барыта мамонт хаама сылдьыбыт сирэ буоллаҕа. Онон, билигин саатар аҕыйах, атыыга барбат мамонт уҥуоҕун булан, экспонат курдук көрдөрбүт киһи диэн санаан ылабын. Оччоҕо ыалдьыттыы кэлбит дьоҥҥо ирбэт тоҥ туһунан кыра да өйдөбүл хаалыа этэ. Бу, биллэн турар, туризм сайдарыгар кыра, өссө да туох эрэ дьоһуннааҕы, үйэлээҕи толкуйдуохха наада.
Биһиги, Арктика дьоно, тыйыс килиимэттээх, хабыр тымныылаах, ыарахан соҕус усулуобуйалаах сиргэ олоробут. Ол гынан баран, биһиги төрүт сирбит буоллаҕа, ким эрэ олоруохтаах. Ол иһин, туруулаһан олордоххо эрэ сатанар курдук.
Наталья Семеновнаҕа оскуолаҕа бииргэ үлэлээбит биир идэлээҕэ Анна Слепцова күһүн ахсын отоннуу кэлэр
Сүүс сааһын аһарбыт ийэм “буруйдаах”
— Ийэм Мария Максимовна Дьячкова, хомойуох иһин, ааспыт ыйга 101 сааһын туолан баран күн сириттэн күрэннэ. Кэнники уон сылга Дьокуускайга балтыбар олорбута. Ийэм төһө да дьахтар киһиэхэ олус ыарахан үлэҕэ сырыттар, хаһан эмэ суламмытын, биир эмэ киһини, былааһы үөхпүтүн өйдөөбөппүн. Мин оҕо эрдэхпинэ, эр дьон үксэ ыраах тыаҕа булка-алка сылдьар буоланнар, дэриэбинэ олоҕун барытын дьахтар аймах тутан олороро. Ийэм сарсыардааҥҥы ыамын кэнниттэн сүөһүлэрин барытын бэйэтэ уулатара, мас кэрдинэн, оһох оттон, ууларын сылыталлара. Биир тылынан эттэххэ, сүөһү көрүүтүн үлэтин барытын биир киһи бэйэтэ толороро. Ол быыһыгар кэлэн аһыы түһэн баран, тыаҕа мас кэрдэ тахсара.
Кыһын биһиэхэ күммүт кыратык сырдыы түһэн баран хараҥарар. Ахсынньы кылгас күннэригэр мас кэрдэригэр кураанах маһы хайдах арааран билэрин туһунан ыйыталаһарым. Онуоха ийэм: “Халты охсон баран, тылбын сыһыаран көрөр этим. Өскөтүн киһи тыла сыстар буоллаҕына, ол аата инчэҕэй. Онтон сыстыбат буоллаҕына – хаппыт мас», — диирэ. Дьэ, итинник мындыр өйдөөх дьахталлар эр киһини солбуйан кэллэхтэрэ.
Куоракка хас сыл аайы кэриэтэ кэлэн, ийэбин кытары истиҥник эйэргэһэн баран төннөрүм. Биир сырыыбар кэлбиппэр наһаа түбүктээх үлэлээхпин сэмэлээн кэриэтэ:
“Үлэ хаһан да бүтүө суоҕа, бэйэҕин харыстан”, — диэхтээбитэ.
Онуоха мин: “Онно эн буруйдааххын” диэбиппэр:
“Бу биир ороҥҥо олорон ол туох буруйданным буолла?” – диэн мух-мах барбыта.
Мин олорбохтуу түһэн баран: “Эн уһун үйэлэммитиҥ миэхэ көҕүлүүр күүс буолар. Баҕар, эмиэ эн курдук уһун үйэлэниэм диэммин, былааммын кэҥэтэбин, үлэбин элбэтэбин”, — диэбиппин тута өйдөөт:
“Чэ, оччоҕо буоллун даҕаны”, — диэн күлбүтэ.
Кырдьыга да, ийэм 80 сааһыгар диэри сүөһүтүн тутан, көрөн-истэн олорбута. Матасыыкылга олорсон оттоһо барсара.
Онон, мин атын идэлээх эрээри, кыра эрдэхпиттэн сир үлэтигэр сыстыбыппар ийэм олоҕо-дьаһаҕа, майгыта-сигилитэ, олоҕу көрүүтэ, олоххо дьулуура, күүстээх санаата, мындыр өйө холобур буолбутугар олох саарбахтаабаппын.
ххх
Степан Алексеевич Слепцов туундараҕа тиийэн собус соҕотоҕун дьиэ-уот туттан, кэргэнин кытары саха ынаҕын иитэн, кимиэхэ да суох дьикти архитектуралаах сонун дьиэни туттан, бааһыналанан быр-баччы олороллорунан эдэр ыччаты, урбаанньыттары дойдуга бэриниилээх буолуу, патриотизм тыыныгар иитэллэр. Инникитин даҕаны саныыр санааҕыт, тобулар толкуйгут олоххо киирэ турдун.
3
Маны ааҕыҥ
Саха киинэлэрин сокуоннайа суох тарҕатан буруйга тардылынна
Ыйыт-хоруйдуубут: Ыспыраапка ирдэммэт
Бүгүн байыаннай сулууспалаахтарга көмө ыытыллыаҕа
Анна Семенова: “Саахымат биһиги дьиэ кэргэн быстыспат сорҕото”
Биһиги оҕолорбут ЮНЕСКО Конвенциятын аан дойдутааҕы пуорумугар
Тоҥнуу кыһан сииргэ ханнык балык ордугуй?
Лента
20:00
Саха киинэлэрин сокуоннайа суох тарҕатан буруйга тардылынна
19:30
Ыйыт-хоруйдуубут: Ыспыраапка ирдэммэт
19:30
Бүгүн байыаннай сулууспалаахтарга көмө ыытыллыаҕа
19:02
Анна Семенова: “Саахымат биһиги дьиэ кэргэн быстыспат сорҕото”
18:50
Биһиги оҕолорбут ЮНЕСКО Конвенциятын аан дойдутааҕы пуорумугар
18:30
Тоҥнуу кыһан сииргэ ханнык балык ордугуй?
18:28
Доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолорго — бырааһынньык
18:18
Өссө биир байыас анал байыаннай эпэрээссийэттэн кэллэ
17:43
Сарсыҥҥыттан куорат үөрэнээччилэрэ тэйиччиттэн үөрэххэ көһөллөр
17:00
Николай Софронеев-Куйаар Ньыыкас: “Саха сиригэр криотуризмы, тымныынан эмтэниини сайыннарыахха”
16:43
Кимнээх элбэх сылгылаахтарый?
16:29
“Бэс Чагда” кииҥҥэ анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын оҕолоругар Саҥа сыллааҕы симиэнэ саҕаланар
16:16
Ийэ хапытаалын автооскуолаҕа үөрэнэргэ туһаныахха сөп
15:39
Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоругар уонна дьиэ кэргэттэригэр өйөбүл саҥа миэрэлэрэ олохтонно
14:48
Голливуд киинэлэрин оннугар сахалыы киинэлэр
14:47
Екатерина Ноговицына: «Сылаас сыһыанынан, истиҥ көмөнөн…»
14:32
Октябрина Винокурова: «Уйулҕа туругар көмөлөһүү суолталаах»
14:26
Сибиинньэ кириибэ элбээбитэ бэлиэтэннэ
14:06
Түөкүттэргэ кирэдьиит ылан биэрбит…
13:06
Сунтаарга Төрөөбүт төрүт тыл сыла биллэрилиннэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Сэтинньи 22-25 күннэригэр Дьокуускай куоракка өрөспүүбүлүкэтээҕи саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын учууталларын II сийиэһэ буолла. Тэрээһиҥҥэ Өрөспүүбүлүкэ 35 оройуонуттан 600-тэн тахса дэлэгээт кыттыыны ылар.
Информация о материале
Галина Матвеева
Галина Матвеева
24.11.22 09:57
Просмотров: 384
Саха тыла
ийэ тыл
Саха тылын учууталларын II сийиэһэ
Сэтинньи 22-25 күннэригэр Дьокуускай куоракка өрөспүүбүлүкэтээҕи саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын учууталларын II сийиэһэ буолла. Тэрээһиҥҥэ Өрөспүүбүлүкэ 35 оройуонуттан 600-тэн тахса дэлэгээт кыттыыны ылар.
Сийиэскэ «2020-2024 сылларга СӨ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын харыстааһын уонна сайыннарыы» бырагырааманы билиһиннэриэхтэрэ. Бу докумуоҥҥа сүрүн болҕомто саха тылын, литературатын уонна төрүт култууратын аныгы ньыманан үөрэтиигэ ууруллуо. Маны таһынан, саха тылын уонна литературатын үөрэтии кэнсиэпсийэтин дьүүллэһиэхтэрэ.
Бу кэм устата саҥа судаарыстыбаннай докумуоннар ылыллыахтара, Сахабыт Сиригэр тыл сайдыытын оҥкула ууруллуо. Маны тэҥэ араас таһымнаах мунньахтар, төгүрүк остуоллар, барайыактыыр сессиялар, дискуссиялар, о.д.а. ыытыллыахтара.
Даҕатан эттэххэ, маҥнайгы сийиэс 2017 сыллаахха ыытыллыбыта, онно 550 дэлэгээт, 49 ыалдьыт кыттыбыта. Быйылгы сийиэс Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар, сахалартан бастакы тыл үөрэхтээҕэ, учуонай, саха суругун-бичигин төрүттээччи С.А. Новгородов төрөөбүтэ 130 сылыгар уонна «СӨ Тылларын туһунан» сокуон ылыныллыбыта 30 сылыгар ананар.
Дьокутааттар дэлэгээттэри кытары көрүстүлэр
Саха тыла сайдыытын уонна төрүт тылы харыстааһын тула ырытыһыыны норуот дьокутааттара өрөспүүбүлүкэ учууталларын уонна улуус, нэһилиэк баһылыктарын, учуонайдары, кинигэ ааптардарын кытары көрсөн, маҥнайгы күн дьүүллэстилэр. Бу көрсүһүү тыл сокуона олоххо киирбитэ 30 сылыгар уонна “Оҕону төрүт тылга уһуйуу” диэн федеральнай сокуон ылыллыбыта 10 сылыгар ананна. Санаа астаһыыга 100-тэн тахса киһи кытынна. Манна сүрүннээн инникитин тылы харыстааһын, оннунан хаалларыы , оҕолору кыра эрдэхтэриттэн саҕалаан саха тылыгар уһуйууну торумнастылар. Итиэннэ, аҥаардас учуутал эрэ санныгар сүктэрбэккэ, бүтүн уопсастыба кыттыыны ылыахтааҕын этиннилэр. Тэрээһин кэмигэр көтөҕүллүбүт боппуруостары, этиилэри барытын дьокутааттар бэлиэтэнэн, инникитин тылы харыстааһыҥҥа көрүллэр саҥа быһаарыылары ылынарга туһаныахтара.
“Тылы үөрэтиигэ, чинчийиигэ эдэр учуонайдар киирсэллэрэ наадалааҕын тоһоҕолоон этиэхпитин баҕарабыт. Маны тэҥэ, каадыр өттүнэн кырдьыы баар буолла. Уонна саҥалыы кэмҥэ сөп түбэһэр, төрөппүккэ, оҕоҕо тиийимтиэ тыллаах-өстөөх саҥалыы ис хоһоонноох төрөөбүт тылга тапталы иҥэрэр, төрөөбүт литератураҕа угуйар саҥа учуобунньуктар наадаларын дэлэгээттэр эттилэр”, - диэн Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Антонина Григорьева мунньах сүнньүнэн санаатын үллэһиннэ.
Пленарнай мунньахха 500-тан тахса киһи кытынна
Сэтинньи 23 күнүгэр П.А.Ойуунускай аатынан Саха драматическай тыйаатырга сийиэс пленарнай мунньаҕа ыытылынна. Тэрээһиҥҥэ 500-тэн тахса киһи кытынна. Ыалдьыттары алгыстаах алаадьынан көрүстүлэр. Миэстэтигэр араас кинигэ оҥорон таһаарааччылар быыстапкалара, суруйааччылар автограф сессиялара, Национальнай бибилэтиэкэ аан маҥнайгы букубаартан билиҥҥэ диэри тахсыбыт үөрэх учуобунньуктарын быыстапката о.д.а. кэлбит дьон интэриэһин тарта. Пленарнай мунньахха араас сылларга үөрэх миниистиринэн үлэлээн ааспыт дьон Будимир Слепцов, Евгения Михайлова, Феодосия Габышева, Афанасий Владимиров о.д.а. үлэлээтилэр.
Президиум састаабыгар Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы, “СӨ Тыллар тустарынан сокуон” ылыллыбыта 30 сылыгар аналлаах ыытар уонна бэлэмниир хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ Александр Жирков, СӨ үөрэҕирии уонна билим миниистирэ Ирина Любимова, И.В.Макаров аатынан Чурапчы гимназиятын саха тылын уонна литературатын учуутала, бастакы өрөспүүбүлүкэтээҕи “Төрөөбүт тыл бастыҥ учуутала” күрэс кыайыылааҕа, аан бастакынан ыытыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы төрүт тыл учууталларын куонкуруһун кыайыылааҕа Сардаана Гоголева киирдилэр. Сийиэс сүрүн мунньаҕын Сергей Местников иилээн-саҕалаан ыытта. Мунньах дэлэгээттэрин, ыалдыттарын видео сибэһинэн Ил Дархан Айсен Николаев эҕэрдэлээтэ.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев эҕэрдэ тылыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнэ тыл боппуруоһугар ураты болҕомтону уурарын эттэ. Ол курдук, 2019 сыллаахха бар дьон дьокутааттарын туруорсууларынан, СӨ Конституционнай суута СӨ төрүт сокуонун 22-с ыстатыйатыгар өрөспүүбүлүкэбит национальнай, этнокултуурунай, уо.д.а. уратыларын учуоттуур туһунан сиһилии быһаарыыны киллэрбитин эттэ. “2021 сылтан СӨ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын харыстааһын уонна сайыннарыы судаарыстыбаннай бырагырааматыгар сыл аайы 56,5 мөл. солк. харчы көрүллэр. Ил Дархан Айсен Николаев бу аҕыйах хонуктааҕыта эһиилгэттэн бу бырагыраамаҕа 100 мөл. солк. итэҕэһэ суох үбүлээһини көрөргө сорудахтаата.
2023 сылтан сокуоннар барыллара Ил Түмэҥҥэ икки судаарыстыбаннай тылынан: нууччалыы, сахалыы киирэллэрин ситистибит. Элбэх болҕомтону – сир-дойду аатын суруйуу эрэйэр. Сорох сир нууччалыы суруллара табыгаһа суох буолааччы. Тиэрмини, сөптө тылы тылбаастаан туттуу ордук наука эйгэтигэр улахан суолталаах. Ким хайдах өйдүүрүнэн буолбакка, бигэргэммит догманан суруллуохтаах. Үлэни тэтимирдэр туһугар, Ил Түмэҥҥэ тылбаасчыттар бөлөхтөрүн күүһүрдэр үлэ барар. Тылбаас суолтата сылтан сыл улаатан иһэр”, - диэн эттэ.
Түмэл сүрэхтэннэ
Сийиэс чэрчитинэн биир улахан суолталаах тэрээһин - “СӨ судаарыстыбаннай уонна официальнай тылларын виртуальнай түмэлэ” бырайыак сүрэхтэниитэ буолла. Бу улахан бырайыак тылы харыстааһын уонна сайыннарыы өрөспүүбүлүкэтээҕи тосхолугар олоҕуран тобулунна.
Портал Ил Дархан уонна СӨ Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын тыл сайдыытын боппуруоһун салалтатын салайааччыта Римма Жиркова көҕүлээһининэн, РНА СС Гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар кыһалҕаларын института, Арктикатааҕы култуура уонна искусство судаарыстыбаннай института, М.К.Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет, СӨ Национальнай бибилэтиэкэ олоххо киллэрбиттэр. Түмэлгэ тыл туһунан матырыйаал барыта бииргэ түмүллүбүт, онон инникитин тыл учууталлара куйаар ситимин туһанан оҕону үөрэтэллэригэр, бэйэлэрин билиилэрин-көрүүлэрин даҕаны хаҥатыналларыгар туһалаах бырайыак диэн кыттааччылар бэлиэтээтилэр.
Бибилэтиэкэ дириэктэрэ Саргылаана Максимова аан маҥнайгытын саха тылын, литературатын уонна төрүт култуура учууталлара Национальнай бибилэтиэкэ 20 сыл устата муспут электроннай бибилэтиэкэтин туһаналларыгар толору көҥүлү биэрэллэрин иһитиннэрдэ. Түмэлгэ өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай, официальнай тыллара бары хабыллаллар.
Түмэл сахалыы салаатын тыл билимин хандьыдаата, ХИФУ РФ Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын институтун саха тылын хаапыдыратын сэбиэдиссэйэ Дария Чиркоева билиһиннэрдэ.
“Ситим иһигэр арыллыбыт, улахан, тылларга анаммыт түмэл билиҥҥитэ Арассыыйаҕа соҕотох. Тыыннаах түмэли туох даҕаны солбуйбат, ол эрээри, билигин атын олоххо киирбиппитинэн, онно хардыылаан иһэрбитинэн, маннык түмэл баара көмө буолар. Онон саха тылын устуоруйатыттан саҕалаан, үөрэтиитигэр тиийэ бу бырайыак улаханнык сырдатта. Ситим түмэлигэр ирдэбил быһыытынан саха тылын устуоруйатыгар анаммыт 20 матырыйаал толору киирдэ, салгыы байытыллыахтаах. Ону таһынан, тылга сыһыаннаах 20 араас киинэ киирдэ. Холобур, Ю.И.Васильев-Дьаргыстай биһиэхэ уруулуу-аймахтыы дойдуларга сылдьан саха тылын туһунан билиһиннэрэрин таһынан, саха тылыгар аналлаах киинэлэри устубута баар. С.А.Новгородов олоҕун-дьаһаҕын, кэргэнин, Е.И.Убрятова, Е.И.Коркина туһунан киинэлэри киирэн көрүөххүтүн сөп”, — диэн бэлиэтээтэ.
Маастар кылаастар
Сийиэс чэрчитинэн Өрөспүүбүлүкэтээҕи анал (коррекциялыыр) оскуола-интэринээккэ Л.Брайль систиэмэтинэн сахалыы шрифка үөрэтэр “Һөҕүҥ, доҕоттор!” – “Мин сүрэхпинэн көрөбүн уонна истэбин” маастар кылаас ыытылынна. Маастар-кылааһы СӨ норуоттарын төрүт тылларын уонна култууратын учуутала, РФ үөрэҕириигэ Бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Мария Ушницкая-Алехина уонна тифлопедагог Нарыйа Иванова ыыттылар.
Маны тэҥэ, оҕолорго 1992 сыл алтынньы 16 күнүгэр СӨ Үрдүкү Сэбиэтин уурааҕынан ылыллыбыт “СӨ тыллар тустарынан” Сокуону билиһиннэрдилэр. Докумуоҥҥа олоҕуран Сахабыт Сиригэр төрүт тыллар сайдыылара олохтонорун, норуоттар уонна хас биирдии киһи төрөөбүт тылынан саҥарара, туһанара, кэпсэтэрэ суверинитетынан бэриллибит бырааба буоларын эттилэр.
Манна даҕатан эттэххэ, 1824 сыллаахха 15 саастаах Луи Брайль көрбөт уонна мөлтөхтүк көрөр дьоҥҥо рельевынан-туочукаларынан шрифт айбыт. Брайль шрифт оҥоруутугар өр сылларга үлэлээбит, институт сэбиэтигэр шрифт аан маҥнайгы варианын 1829 сыллаахха киллэрбит. Ол кэмтэн, кини аатынан шрифт билигин даҕаны аан дойду үрдүнэн туһаныллар.Бүгүҥҥү күҥҥэ сахабыт оҕолоро Брайль шривынан төрөөбүт тылларын үөрэтэр кыахтаахтар.
Дэлэгээт санаата
Нам улууһун М.К.Аммосов аатынан Хатырык орто оскуолатын саха тылын, литературатын уонна төрүт култуура учуутала Любовь Семеновна Татаринова үөрэҕирии эйгэтигэр үлэлээбитэ номнуо 26-с сыла, онтон 10-тан тахса сыл учууталынан. “Сийиэс чэрчитинэн араас тэрээһиннэргэ сырыттыбыт. Элбэҕи билэн, көрөн, саҥа салаалары баһылаан эрэбит дии саныыбын. Сахалыы тыыннаах оҕолору үөрэтиигэ маннык тэрээһиннэр олус наадалар. Тылбытым сүтэрбэппитигэр, тылбыт симэлийбитин туһугар туруулаһан үлэлиэхтээхпит. Бастатан туран, төрөппүттэр, онтон учуутал салайан кэрдэн биэриэхтээх”, - диэн санаатын үллэстэр.
Оксана Прокопьевна Андросова, Таатта улууһун саха тылын уонна литературатын учууталларын методическай холбоһугун салайааччытта кэпсииринэн, сийиэскэ 25 киһилээх дэлэгээссийэ буолан кэлбиттэр. “Ил Түмэҥҥэ дьокутааттары кытары атах тэпсэн олорон кэпсэттибит, санаабытын эттибит. Сүрэхтиин үөрэн, дууһалыын сырдаан ирэ-хоро кэпсэтии буолла. Үөһээ халлаанынан куйаарбакка, аллараа тимирбэккэ орто олоҕу сиэрдээхтик, баар кыһалҕаны туруорсан эттибит. Ол курдук, 2027 сылга Өксөкүлээх Өлөксөй 150 сааһыгар аналлаах Олоҥхо ыһыаҕын Тааттаҕа ыытары туруорустум. Ол курдук, Таатта олоҥхо дойдута буолар.
Үөрэтэргэ учуобунньуктары судургутутар уолдьаста. Киһиэхэ өйдөнүмтүө гынан, урукку тахсыбыт Иван Петрович Винокуровтаах учуобунньуктарын сөргүтэн таһаарарга этии киллэрдим. Ону таһынан эбээ, эһээ оскуолата диэн баар буолара уолдьаста. Үлэни-хамнаһы, күннээҕи олоҕу кытары сыһыаннаах тылларынан оҕолору кытта кэпсэттиннэриэххэ. Маныаха Олоҥхо балаҕаныгар кэлэн кэпсииллэригэр, сэһэргииллэргэр тыл киллэрдим.
Маны тэҥэ, Тааттаҕа Олоҥхо дьиэтин тутууну туруорсабын. Олоҥхону пропагандалыырга улууска ситимнээх үлэ барар, улахан кылаас оҕолоро билиилилэрин тургутуллар. Кылаас кылааһынан киирбитэ ыраатта. Олоҥхо – норуоппутун сомоҕолуур сүдү күүстээх айымньы, улуустарынан арахсыбакка, омук быһыытынан туруулаһан үлэлиэххэ, киһилии сиэрдээхтик олоруохха, үлэлэххэ, айыахха”, - диэн санаатын үллэстэр.
Василий Кононов хаартыскаҕа түһэриитэ
1
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Сийиэс дэлэгээттэрэ саха тылын сайыннарар бырайыактары…
24.11.22 19:16
Саха тылын, литературатын уонна култууратын учууталларын II…
24.11.22 09:40
Ил Түмэн дьокутааттара сийиэс дэлэгээттэрин кытта көрүстүлэр
23.11.22 17:09
Куйаар ситимигэр - Тыл түмэлэ
23.11.22 15:41
Өрөспүүбүлүкэ сүрүн бибилэтиэкэтигэр Саха Сирин тылларын…
22.11.22 12:53
Саха тыйаатырын ускуустубата – ыччат өйүн-санаатын…
22.11.22 00:07
Саха тыла сайдарын, кэхтибэтин туһугар туруулаһыахха,…
18.11.22 12:34
Тыл сокуонун 30 сыла бэлиэтэниэҕэ
17.11.22 17:41
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Политика
«Боотур» ыччат спартакиадатын финала
Бу күннэргэ, ахсынньы 8-10 күннэригэр, Дьокуускайга «Боотур» добровольческай этэрээт…
08.12.22 15:39
Уопсастыба
Михаил Николаев 85 сааһын көрсө Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат III кэнгириэһэ
Ахсынньы 4-14 күннэригэр Саха Сирин бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Ефимович Николаев 85…
08.12.22 14:39
Общество
2023 год станет Годом родного языка в Сунтарском улусе
Сегодня, 8 декабря, в ходе очередной сессии Улусного (районного) Совета депутатов глава…
08.12.22 14:00
Уопсастыба
Саха Сирин дьоруойдара — «Кыайыы сирэйэ» бырайыакка
Арассыыйаҕа Аҕа дойду дьоруойдарын күнүн көрсө, Саха Сириттэн Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу…
08.12.22 11:39
Ил Түмэҥҥэ
Ил Түмэн дьокутааттара нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүлэрин графига таҕыста
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев 2022 сыл тохсунньу 7 күнүнээҕи 156 №-дээх…
08.12.22 10:29
Политика
Принят законопроект, уточняющий нормы контроля за ввозимыми в РФ пестицидами
Государственная Дума на пленарном заседании 7 декабря приняла в первом чтении…
08.12.22 09:52
Все новости
Тиһэх сонуннар
Уопсастыба
Михаил Николаев 85 сааһын көрсө Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат III кэнгириэһэ
Уопсастыба
Саха Сирин дьоруойдара — «Кыайыы сирэйэ» бырайыакка
Ил Түмэҥҥэ
Ил Түмэн дьокутааттара нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүлэрин графига таҕыста
Болҕомто киинигэр
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 695
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 680
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 549
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 528
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 400
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: iltumen@mail.ru
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Аҕыйах хонуктааҕыта хайа эрэ сиргэ вахтовиктар тыатааҕыны, аһылыгынан мэҥиэлээн, дэлби тэптэрэн өлөрбүт видеолара социальнай ситимнэринэн киэҥник тарҕанна.
Онуоха Судаарыстыбаннай Дуума «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйатын дьокутаата Владимир Бурматов, идэтинэн ханныгын-тугун быһаарса барбакка, тута Саха сирин олохтоохторун буруйдаата уонна кытаанах эппиэккэ тардыах буолан саанна.
Кини итинник ис хоһоонноох суруйуутун кэтэһэн олорбут сурутааччылара Саха сирин олохтоохторун, чуолаан сахалары, быдьар тылларынан тото-хана үөхтүлэр, омугунан сирэйдээн өһүөннээх, кырыыстаах тылларын туһаайдылар, бэл диэтэр, Саха сирин бүтүннүү дэлби тэптэрэн, сири кытта тэҥнииргэ ыҥырдылар.
Санатан этэр буоллахха, дьокутаат Бурматов былырыын, ыттары көмүскэспитэ буолан, Саха сирин олохтоохторун, сахалары, сидьиҥ тылларынан үөхтэрбитэ. Оччолортон кини суруйууларын анныгар сахалары быдьардык үөҕээччилэр, кырааччылар, саанааччылар халыҥ аармыйаларын тоҕо эрэ ким да уодьуганнаабат, эппиэккэ тардыбат.
Эһэни дэлби тэптэриилээх видео хаһан ханна уһуллубута биллибэт. Видеоҕа баар көстүү Саха сирин тыатыгар майгыннаабат, эһэни дэлби тэптэрбит дьон нууччалыы кэпсэтэллэр. Иккис курдук, Саха сиригэр вахтанан үлэҕэ үксүгэр атын сиртэн кэлэн үлэлииллэр уонна дэлби тэптэрэр сэби бырамыысалыннас дьоно тутталлар. Үһүс курдук, тыатааҕы сахаларга улаханнык ытыктанар кыыл, онон биир даҕаны саха эт өйүнэн сылдьан итинник быһыыламмат.
Айдаан тахсаатын кытта, Арассыыйа Ис дьыалаҕа министиэристибэтин Саха сиринээҕи межмуниципальнай управлениетын силиэстийэлиир салаата «Кыылга хабыр сыһыан» ыстатыйанан холуобунай дьыала тэрийдэ. Полиция үлэһиттэрэ, бастатан туран, быһылаан ханна буолбутун быһаарыахтаахтар. Ол кыалла илик. Видео атын сиргэ уһуллубута быһаарылыннаҕына, Саха сирин полицията Бурматовка бэйэтигэр, сымыйа иһитиннэриини тарҕаппытын иһин холуобунай дьыала тэрийэрэ дуу, тэрийбэтэ дуу биллибэт.
Сыл ахсын Саха сирин утары айдааны, омугунан сирэйдээн үөхсүүнү тардар дьокутаат Бурматовка «Омугунан атааннаһыыны күөртээһин» диэн ыстатыйанан холуобунай дьыала тэриллэрэ уолдьаста диэн суруналыыс Виталий Обедин, блогер Игорь Назаров санааларын эттилэр. Сорохтор дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин аатыгар элбэх дьон илии баттааһыннаах суругу бэлэмниир туһунан кэпсэтэллэр. Оттон Саха сирин аатын көмүскүүр соруктаах «Үс» түмсүү манна тугу да хоруйдуу илик.
Аны туран Бурматов «Саха сирин олохтоохторо эһэни быыһыыллар» диэн эмиэ адьас атын сиргэ уһуллубут видеоны тарҕаппыт сурахтаах. Ити курдук кини оонньуута салҕанан барар турар, ол онтон кини сурутааччыларын саха дьонугар сыһыаннара тупсан кэлбэтэ, уларыйбата чахчы. Омугунан сирэйдээн үөхсээччилэри суут-сокуон эрэ көннөрөр кыахтаах. Ол эрээри, ону ирдэһээччи ким буолуохтааҕый: Саха сирин үрдүкү салалтата, ИДьМ Саха сиринээҕи управлениета,Саха сирин борокуратуурата, уопсастыбаннаһа? Ама бэйэбит испитигэр эрэ мөҕүттэн бараммыт, эмиэ умнуохпут дуо?
Иһитиннэриини бэлэмнээтэ Күндэли
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Иркутскайга сөмөлүөт сууллуутун чахчыларын үөрэтии тугу көрдөрөрүй??
Мэҥэ-Хаҥаласка сөтүөлүүр сиргэ киһи өлүүтэ тахсыбытын иһин, урбаанньыт эппиэккэ тардыллыаҕа
Александра Николаева командировкаҕа сылдьан «ууга түһэн сүппүтүгэр» силиэстийэ тоҕо тэриллибэт?
Куорат суута харчыга хараҥарбыт Сусанна Рожинаны холуонньаҕа ыытарга быһаарда
Орто Азияттан сокуоннайа суохтук көһөн кэлии ханаалын арыйбыттар
Сыыппара тугу көрдөрөрүй?
Эр киһи аһылык бэлэмнэммэтэҕин иһин, оҕотун илиитин тоһуппут
Бойоҥкуом Захаров тутулунна
Сэҥээриилэр
+2 Айгыына 13.06.2022 16:31
Ама, да сүрүн. Туох кирдээх политиката баран эрэрий? Саха хаһан да кыылга-көтөргө сиэрдээх сыһыаннаах итэҕэллээхпит, бэйэбитин бэйэбит көмүскэннэхпитинэ эрэ үрүҥ тыыммытын өллөйдүүр буолбуппут.
Ответить
+1 Уол 14.06.2022 12:01
Бурматов сүөһү бо!
Ответить
0 Попов Вячеслав 15.06.2022 22:36
Септеех суруйуу. Манна ГД дьокутааттара эмиэ улэлэhиэхтэрин наада.
Ответить
Обновить список комментариев
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Петр Ноговицын: "Оскуола эйгэтэ - инники олоҕум, кэскиллээх үлэм"
Эрэдээксийэбит бүгүҥҥү ыалдьыта – өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйи 2012 сыллаахха бүтэрбит,…
Сүбэ
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
Сонуннар
Олоҥхо дьыктаанын «туйгун» сыанаҕа 1000 тахса киһи суруйда
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : kyymgazeta@gmail.com
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Алтынньы 21 күнүгэр биллиилээх судаарыстыбаннай деятель, Саха сиригэр гражданскай сэрии кыттыылааҕа, кыһыл хамандыыр, чекист, ССРС Киин ситэриилээх кэмитиэтин национальностарга сэбиэтин чилиэнэ, Саха сирин Киин ситэриилээх кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, Саха сиринээҕи доруобуйа харыстабылын народнай комиссара Николай Дмитриевич Кривошапкин-Уот Субуруускай төрөөбүтэ 125 сылыгар олорбут, улааппыт “Ынах Күөлэ” диэн алааһыгар өйдөбүнньүк бэлиэ үөрүүлээх аһыллыыта буолла
125 лет со дня рождения А.А Саввина, Дьоһун бэлэх
Дьоһун бэлэхтэр
Октябрь 22, 2021 Администратор
Экспонат мусуой күндү бэлэҕэ буолар.
Бу күннэргэ биһиги фондабытыгар киэн туттар дьоммут тутта сылдьыбыт малларынан, кинилэр сыдьааннарын оҥоһуктарынан хаҥаата, ол курдук:
Саха биллиилээх бэйиэтэ, үгэһитэ, тылбаасчыта С.А.Саввин – Күн Дьирибинэ кыыһа Мария Степановна Саввина биллиилээх этнограф-фольклорист, учуонай, кыраайы үөрэтээччи Андрей Андреевич Саввин тус бэйэтэ тутта сылдьыбыт Пекарскай сахалыы тылдьытын бэлэх уунна;
Поэт уонна тылбаасчыт Г.И.Макаров-Дьуон Дьаҥылы кыыһа Альбина Гаврильевна Макарова аҕатын тутта сылдьыбыт остуолун, малларын, портреттарын, сиэнэ Виктор Саввин уруһуйдаабыт “Саһыл ойуун” уруһуйун бэлэхтээтэ;
Арктикатааҕы государственнай культура уонна искусства устудьуона Ирина Завалко Андрей Андреевич Саввин экспедицияҕа сылдьыбыт сирдэринэн карта уруһуйдаан бэлэх уунна.
Новости
Ийэ өлбөт үйэлээх хорсун быһыыта
Октябрь 17, 2021 Администратор
Саха сирин Ийэлэрин күнүнэн, Көһөрүллүү 80 сылын көрсө сэрии иэдээнин, көһөрүллүү алдьархайын билбит, кэргэттэрин, оҕолорун сүтэрбит, үйэлээх хорсун быһыыны көрдөрбүт ГЕРОЙ ийэлэр тустарынан нэһилиэктэринэн хас да серия кэлэр сыл балаҕан ыйын 19 күнүгэр дылы тахсыа.
Бүгүн Хадаар нэһилиэгиттэн Давыдова Евдокия Романовна уонна Давыдова Вера Семеновна туһунан көрөргүтүгэр ыҥырабыт
#көһөрүллүүгеройийэлэр
Новости, Открытие
Бүтүн Арассыыйатааҕы памятниктары харыстыыр обществоттан грамотаны В.Н.Дьячковскайга туттарыы
Октябрь 8, 2021 Администратор
В.Н.Дьячковскай төрөөбүт алааһыгар урукку “Сиигир” диэн уу хачайдыыр тэрили саҥардан оҥорбута. Миэлиҥсэ ааспыт үйэ туруу дьонун булугас өйдөрүн, омуктар доҕордоһууларын бэлиэтэ буоларын көрдөрөр. Санатан эттэххэ, үөрүүлээх аһыллыы балаҕан ыйын 16 күнүгэр буолбута.
Алтынньы 6 күнүгэр улуус депутаттарын мунньаҕын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ А.А.Захаров, культура дьаһалтатыттан, А.А.Саввин аатынан история уонна этнография түмэлин үлэһиттэрэ үөрүүлээх быһыыга -майгыга Москваттан Бүтүн Арассыыйатааҕы памятниктары харыстыыр обществоттан грамота кэлбитин В.Н.Дьячковскайга туттардылар.
Хаартыскаҕа түһэрии Г.Г.Турантаев
125 лет со дня рождения А.А Саввина, Новости
А.А.Саввиҥҥа төрөөбүт алааһыгар өйдөбүнньүк бэлиэ турда
Октябрь 8, 2021 Администратор
Алтынньы 6 күнүгэр биллиилээх этнограф-фольклорист, саха төрүт өйүн-санаатын чинчийээччи, учуонай, кыраайы үөрэтээччи Андрей Андреевич Саввиҥҥа төрөөбүт “Бэттиэмэлээх” алааһыгар өйдөбүнньүк бэлиэ турда.
Новости
История развития образования в Чурапчинском улусе
Октябрь 5, 2021 Администратор
Дьоһун бэлэх, Түмэл фондата
Сэмэн Тумат түмэлгэ дьоһун бэлэҕи туттарда
Октябрь 1, 2021 Администратор
Саха норуодунай суруйааччыта, биир дойдулаахпыт Семен Андреевич Попов-Сэмэн Тумат үгүс сыллар тухары муспут архыыбыттан А.А.Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография түмэлигэр дьоһун бэлэх уунна.
Дьоһун бэлэххэ киирдилэр:
Поэт уонна тылбаасчыт, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ Гаврил Иванович Макаров-Дьуон Дьаҥылы суруктара-бичиктэрэ, хоһооннорун рукопистара, улуу А.С.Пушкин “Евгений Онегин” хоһоонунан романын тылбааһа, бу тылбаастааһыҥҥа оҥоһуллубут И.Д.Винокуров-Чаҕылҕан, Н.Н.Павлов-Тыаһыт, Феоктист Софронов, уо.д.а. араас сылларга рецензиялара, Дьуон Дьаҥылы тус бэйэтинэн бу тылбааһыгар бэлэмнээбит үлэтин сорох түһүмэхтэрин илиинэн суруктара;
Саха литературнай кириитигэ, поэта, Россия суруйааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ Егор Петрович Шестаков-Эрчимэн күннүгэ;
Артыыс, драматург, поэт, тылбаасчыт, ССРС сойууһун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин искусстволарын үтүөлээх деятеля, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Николай Дмитриевич Слепцов – Туобулаахап 1941-1960 сс. суруммут күннүгүн толору куоппуйалара;
Поэт, прозаик, драматург, кыраайы үөрэтээччи, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Михаил Федосеевич Доҕордуурап тус архыыбын куоппуйата.
Сэмэн Тумат муспут архыыбын матырыйааллара кэлэллэрэ бэйэтэ туһунан историята, көстүбүт төрүөтэ оруннаах. Ол курдук Дьуон Дьаҥылы, Николай Туобулаахап, Михаил Доҕордуурап матырыйаалларын дьаныһан туран чугас дьонуттан, архыыптан ылан үйэлээх өйдөбүлү хаалларда. Үлэни тиһэҕэр тириэрдэрин көрөн учуутала Эрчимэн, бэйэтин күнньүгүн бэлэхтээбитэ суолталаах. Үлэ түмүгэр элбэх кинигэ күн сирин көрдө, Саха норуота чахчы киэн туттар уолаттарын аата үйэтитилиннэ диэн бигэтик этэр кыахтанныбыт.
Маннык дьоһуннаах бэлэх биһиги фондабытыгар киирэн уруккуну кытта ситимниэ, ураты дьоммут үлэлэрэ үйэтитиллиэ, кэлэр көлүөнэҕэ үөрэх буолуоҕа.
#дьоһунбэлэхтүмэлгэ
Официальный сайт "Чурапчинского музея и истории этнографии им.А.А.Саввина"
Найти:
О нас
Адрес учреждения:
678670, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Чурапча,
ул. Горького, 16
Телефон: +7(41151)41551
Email: churmuseum@yandex.ru
Мы в социальных сетях:
Хатылынский филиал “МУЗЕЙ ПЕРЕСЕЛЕНЦЕВ”
Адрес учреждения:
678685, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Харбала 1,
ул. Партизанская, 17
Свежие записи
Дьыссаакка олоҥхоҕо уһуйар ииттээччилэр семинар-быыстапкалара буолла
“Чурапчылар сахалартан бастакынан” экспозицияны оҥоруу
LED экраны туруоруу түгэннэриттэн
#маастаркылаас
“Оҕо олоҥхо киэҥ киэлитигэр” оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолору олоҥхоҕо уһуйааччыларга аналлаах семинар-быыстапка
|
oscar
|
Бурнашов Николай Петрович — Боодоҕос (1846-1950), (Бороҕон улууһа, Сыҥаах нэһилиэгэ). Төрөөбүт сирэ Сыҥаах нэһилиэгэ. Кэлин I Лөгөйгө көспүт. Ийэлэрэ уран тарбахтаах иистэнньэҥ уонна үчүгэй ырыаһыт, кэпсээнньит. Онон оҕолоро ийэлэрин утумнаан бары кэпсээнньит, остуоруйаһыт буолбуттара. Боодоҕос айылҕаттан бэриллибит, ийэтиттэн үөрэммит кэрэ куоластаах ырыаһыт, олоҥхоһут.
Кини киэҥ сиринэн сылдьыбыт. Бодойбо бириискэтигэр 9 сыл, Муустаах муора кытыытыгар 3 сыл, Алдаҥҥа 2 сыл, Дьокуускайга 10 сыл, Киллэмҥэ 7 сыл былаһын тухары хамнаска сылдьыбыт. (ф.5, оп.7, Ед.хр. 854. Норуот айар идэлээхтэрин паспордара).
40 сааһыттан дьиҥнээх олоҥхоһут аатырбыт. Куоракка бастаахтарга ыҥырыыга сылдьан олоҥхолообут. Боодоҕос хатыҥыр, улахана суох уҥуоҕар сөбө суох кэтит түөстээх, нүксүгүр улахан көҕүстээх оҕонньор эбитэ үһү. Иккитэ кэргэннэммит. Оҕолоро өлбүттэр. Бороҕонтон 15 биэрэстэлээх Хампа диэн сиргэ көмүллүбүт. Оҕонньор 104 сааһын туолан өлүөр диэри ыллаабыт-туойбут.
"Кыыс Дэбилийэ бухатыыр" олоҥхото "Саха былыргы сэһэннэрэ уонна кэпсээннэрэ" диэн серияҕа туспа кинигэнэн бэчээттэммитэ. Саха Академическай театрыгар А.С.Борисов бу олоҥхону туруорбута. 2002 с. Россия театральнай критиктэрин уонна журналистарын көрүүтүгэр ситиһиилээхтик кыттан "Көмүс мааска" номинациятын бирииһинэн наҕараадаламмыта.
Олоҥхолуурга үөрэппит дьоно: Чохдоруйа уола Мэхээлэ — Нам. Олоҥхоһут Маайа — Таатта. Наара Суох — Бороҕон.
ОлоҥхолороПравить
Орто дойду буойуна Оҕо Дуолан Бухатыыр.
Үс курдаах Үөлэн Хардааччы.
Тумул тыа кэтэҕинэн быстан түһэн эрэрин курдук туус маҥан аттаах Туоллар Баай Тойон.
Үтуө киһи көхсүн хаана үктэллээх Өттүк Молдьой Бухатыыр.
Күлүгүнэн оонньуур көҕөн элэмэс аттаах күүстээх-уохтаах Күскэм Даадар.
Бэрт мыраан кэтэҕинэн быһа ыстаммыт курдук мэгэлгэннээх бэкир сиэр аттаах Бэрт киһи Бэриэт Бэргэн.
Күннүк усталаах, көс туоралаах Көрүлүүр Көр Дьэллэк Бухатыыр. (5 ф., 7 уоп., 51 дь.)
Баай киһи Баһымньы Баатыр. (5 ф., 7 уоп., 146 дь.)
Кыргыска мииниллэр кыһыл буур аттаах Кыыс Дэбилийэ Бухатыыр. Дьяконов С.Н. 1941 с. суруйбут. (5 ф., 7 уоп., 51 дь.)
Төрдө — «https://sah.wikiquote.org/w/index.php?title=Бурнашов_Николай_Петрович_—_Боодоҕос&oldid=3537»
|
oscar
|
Ханнык баҕарар нэһилиэк, сир-дойду аатырар онно олорор дьонунан-сэргэтинэн, кинилэр суон сурахтарынан, оҥорон хаалларбыт дьыалаларынан.
Бүгүн биһиги хаһыаппыт ыалдьыта, чахчы да, килбиэннээх олоҕу олорбут, үтүмэн үгүс үлэни үлэлээбит-хамсаабыт, ыччаты спортка, хайыһарга сыһыарбыт, нэһилиэк биир түс-бас, тумус туттар киһитэ, олохтоох самодеятельность актыыбынай кыттыылааҕа, улахан буукубаттан суруллар Учуутал, Тренер Григорий Константинович Дьячковскай. Бу күннэргэ киниэхэ “Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спортка үтүөлээх үлэһитэ” үрдүк аат иҥэрилиннэ.
Григорий Константинович 1938 сыллаахха муус устар 4 күнүгэр Дьокуускайга күн сирин көрбүтэ. Төрөппүттэрэ Чурапчы Кытаанаҕыттан куоракка көһөн киирбиттэр, бииргэ төрөөбүт үһүө эбиттэр, кини – кыралара.
Оччотооҕу аас-туор олоххо, киһи барыта да кырыымчыктык олорор кэмигэр Григорий төрөппүттэрэ кини 5-6 эрэ саастааҕар суох буолбуттар. Онон кинилэри бу диэн өйдөөбөт. Уолаттары тулаайахтары көрөр-истэр дьиэҕэ туттарбыттар, кини онно кыра убайа Миитэрэйдиин олорбут. Улахан убайдара Ньукулай туспа улаатан бырааттарын кэлин билсибитэ. Бу оҕолору Чурапчыттан төрүттээхтэр диэн Чурапчы Мындаҕаайытыгар баар детдомҥа аҕалбыттар. Онно 50-с сыллар диэки олорбут, онтон доруобуйата мөлтөөн, арыый үчүгэй усулуобуйалаах диэн Мэҥэ Хаҥаластааҕы 1-кы Хаптаҕай детдомугар илдьибиттэр. Онно 1952 сылга диэри олорон баран төттөрү Кытаанаҕар көспүт, интэринээккэ олорон 7-с кылааһы бүтэрбит.
Ити курдук Григорий Константинович кыратыттан ийэ-аҕа тапталын билбэккэ улаатан, киһи-хара буолан, Дьокуускайдааҕы педагогическай училище физкультурнай салаатын бүтэрбит. Үөрэнэ сылдьан Лөгөй сириттэн төрүттээх Анна Степановна Павлованы кэргэн ылан, кини дойдутугар Кэптэнигэ көһөн кэлэн олохсуйаннар, күтүөт уол оскуолаҕа спортивнай оскуола аһан, олохтоохтор үөрүүлэригэр, дьоллоругар элбэх оҕону, ыччаты спортка иитэн таһааран, үгүс ситиһиилэрдэнэн күн бүгүн өрөспүүбүлүкэни биир гына тарҕанан үлэлии-хамсыы сылдьар араас дуоһунаска тахсыбыт, биллэр-көстөр дьон буола үүммүт-сайдыбыт оччотооҕу Лөгөй орто оскуолатын выпускниктара билигин учууталларыгар, тренердэригэр махталлара муҥура суох.
Таптыыр идэҕэр умсугуйууну, туохха эрэ бэриниилээх дьону “фанаттар” диэн ааттыыллар. Маныаха Григорий Константинович, сахалыы, бэйэ тылынан эттэххэ, спорт, чуолаан хайыһар диэн баран “муннукка ытаабыт” киһи буоллаҕа. Онтун дакаастыыр бэрт элбэх холобур баар. Ол курдук кини 1968 сыллаахха Лөгөй сиригэр физкультура учууталынан ананан кэлиэҕиттэн 25 сыл устата оҕолору бастаан чэпчэки атлетикаҕа, онтон хайыһарга эрчийэн, үөрэтэн, такайан барбыта. Оччолорго быа хайыһары тэбэр оҕолорго соҕуруунан, араас куораттарынан сылдьан пластиковай аныгы хайыһардары, араас хаалыктары, көстүүмнэргэ, халыҥ спортивнай ыстааннарга тиийэ булаттаан, сакаастаан, элбэх киһиттэн, тойонтон үҥэн-сүктэн, кэпсэтэн харчы булан айаннаабытын кэпсээтэххэ, бүтүн хас да балаһа тахсыан сөп. Оннооҕор Москваҕа сылдьан биир омук киһитигэр почтанан хайыһарда ыытаар диэн үлэспитин хас да паара хайыһары ыыппытын астына кэпсиир. Бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн хайыһар инвентарын булар уустук кэмҥэ кини чахчы оҕолор тустарыгар кыһаллан сүүрдэҕэ-көттөҕө. Аны улууска түөрт устуука “Буран” кэлбититтэн биирин сопхуоһу нөҥүөлээн кэпсэтэн ылан, анаттаран, ол кэннэ эрэ дириэктэригэр этэн, харчы төлөттөрөн хайыһар суолун тэлэр. Бука, ол “Буран” булчуттарга ананыахтааҕа буолуо. Бу иннинэ халыҥ хаары оҕолорунуун эт атахтарынан тэлэн хайыһар суолун оҥоро сылдьыбыттар.
Оҕолору сүүмэрдээһинэ, үөрэтэр техниката ураты, бэйэтэ туспа көрүүлэрдээх эбит. Холобур, секцияҕа киирбит оҕо тута хайыһар үрдүгэр турбакка, икки сыл устата кини этин-хаанын сайыннарар, уһугуннарар эрчиллиилэри оҥорор, бэлэмнэнэр, буһар-хатар, ситэр. Бу Григорий Константинович бэйэтэ айбыт туһунан ньымата.
Ол курдук 25 сыл устата биир да солбуга суох үлэлээн, ситиһии бөҕөнү ситиһэн, оҕолор эт-хаан өттүнэн сайдалларыгар улахан кылааты уурбут бары ытыктыыр, убаастыыр учууталбыт, тренербит буолар Григорий Константинович.
Иитиллээччилэрин кытта
Спортка ситиһиилэр
Григорий Константинович хайыһар филиалыгар барыта 700-кэ оҕону дьарыктаабыт. 500 оҕо маассабай спортивнай разрядтаах, саамай улахан ситиһиитинэн ССРС спордун маастарыгар 9 кандидаты, 6 СӨ спортка маастарын, 26 өрөспүүбүлүкэ призерун, 15 өрөспүүбүлүкэ чемпионун, 40 спорт судьуйатын уонна инструкторын ииппит.
Бэйэтэ бэтэрээннэргэ 75 сааһыгар диэри хайыһарынан сүүрбүт. Өрөспүүбүлүкэҕэ, улууска өрүүтүн хамаандаҕа кыайыыны кынаттаабыт. Бэйэтэ чемпион, призер буолара. Уус Алдан улууһун бэтэрээн хайыһардьыттарын сүбэһитэ, хайыһардарын маастааччылара эбит.
Билигин 84 сааһыгар барбыт Ытык киһибит үйэ аҥаарыттан ордук кэмҥэ бииргэ олорор, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, Лөгөй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, сэрии тулаайаҕа, Социалистическай Үлэ Дьоруойа А.С. Копырина аатынан улуус олохтообут аатын бастакы хаһаайына, түөрт көмүс чыычаахтарын ийэлэрэ А.С. Павловалыын Дьокуускай куоракка олорон, ТВ-нан хайыһар күрэхтэһиилэрин түүннэри кэтиир, өрөспүүбүлүкэ хайыһарга күрэҕин көтүппэккэ көрөр, “ыалдьар” эбиттэр. Дьоһун ыал икки кийиит, икки күтүөт убаастабылынан 12 сиэн, 5 хос сиэн дьолун биллэ.
Махтал мааны тыллара
Анастасия Семеновна Михайлова, хайыһарга ССРС спордун маастарыгар кандидат, СӨ спордун маастара, РФ уонна СӨ физкультураҕа уонна спортка үтүөлээх үлэһитэ, адаптивнай спорт киинин дириэктэрэ:
– Тааттаттан көһөн кэлэн интэринээккэ олорон хайыһарга дьарыктаммытым. Ыраахтан кэлбит кыра оҕоҕо тренерим аҕалыы, кэргэнэ ийэлии сыһыаннаһан спортка тапталым күүһүрбүтэ. Киэһэ хойукка диэри эрчиллэн, интэринээт оҕолоро аһаан бүппүттэрин кэннэ хойут тиийэрим, онон сороҕор ас ордубакка хаалар этэ. Ол туһунан тренербэр этэммин, дьарык кэннэ дьиэтигэр илдьэн эбии аһатар буолбута. Анна Степановна хоп-хойуу лапсалаах сахалыы миинин бурулаччы иһэн кэбиһэрим, оо, минньигэһэ сүрдээх этэ. Арыылаах алаадьыта, сахалыы лэппиэскэтэ, күөрчэҕэ күүспэр күүс эбэн элбэх күрэхтэһиилэргэ өрүү миэстэлэһэрим. Аны туран, дьарыкка сылдьан тарбахпын тоһуппутум, ону балык миинэ эмтиир, килиэйдиир диэн миэхэ собо буһаран ол миинин иһэрдэрэ. Оһох иннигэр олордон быысапкалыырга үөрэтэрэ, саҥа ырыалары билиһиннэрэрэ. Олохпор идэбин таба тайаныым, үрдүк үлэм ситиһиилэрэ – Григорий Константинович өҥөтө.
Варвара Петровна Жиркова, хайыһарга ССРС спордун маастарыгар кандидат, СӨ спордун маастара, СӨ биэс төгүллээх чемпиона, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, отставкаҕа сылдьар ис сулууспа подполковнига:
–- Григорий Константинович кыра кылааска үөрэнэ сырыттахпына бэлиэтии көрөн филиалга ылбыта. Хайыһарга дьарык Саха сирин усулуобуйатыгар ыарахан. Олус ирдэбиллээҕэ, эппиэтинэстээҕэ. Элбэх күрэхтэһиилэргэ араас улуустарынан, куораттарынан сылдьыбыппыт. Оройуон сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэммин сбордарга, лааҕырдарга сылдьан хайыһар кистэлэҥнэрин билбитим. Онон ыалдьыбакка, этэҥҥэ биэс төгүл өрөспүүбүлүкэ чемпиона аатырдаҕым. Тренерим суолунан Мэҥэ Хаҥаласка Александр Будимировичтыын хайыһар тренеринэн үлэлээбиппит. Ис дьыалаҕа үлэлиир кэммэр бу хайыһарым эрчиллиилэрэ улаханнык көмөлөстөхтөрө. Саамай махталым – төрөппүттэрбэр. Кинилэр сөбүлэһэн бу курдук тренергэ дьарыктанан, олохпор суолбун хайыһарым суолунуу көнөтүк, ыраастык тэллэҕим.
Иван Прокопьевич Белолюбскай, СӨ физкультураҕа уонна спортка үтүөлээх үлэһитэ, түөрт көрүҥҥэ СӨ спордун маастара, “Дыгын оонньууларын” сэттэ төгүллээх муҥутуур кыайыылааҕа:
– Мин тренерим – хайыһар дьиҥнээх фаната. Улахан кыайыылары ситиһиим оҕо сааспыттан хайыһар филиалыгар, Григорий Константинович курдук тренергэ иитиллибиппиттэн саҕылыннаҕа. Эдьиийим Екатерина, убайым Сергей эмиэ кини иитиллээччилэрэ буолаллар. Дьячковскайдары кытта ыаллыы олорбуппут. Күн ахсын сылдьыһарбыт. Мин муҥутуур кыайыыларбар кынаттаабыт тренерим өссө уһуннук олороргор баҕарабын.
Маны таһынан махтал, эҕэрдэ тыллары ССРС спордун маастарыгар кандидат, Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын бэлэмниир киин научнай-аналитическай, инновационнай салаатын салайааччы, педагогическай наука кандидата М.И. Лыткин, ССРС спордун маастарыгар кандидат, СӨ спордун маастара, физкультура учуутала М.Г. Аммосова, ССРС спордун маастарыгар кандидат, СӨ спордун маастара, ЫБМ старшай прапорщига И.С. Олесов, хайыһарга ССРС спордун маастарыгар кандидата, СӨ спордун маастара, СӨ хайыһар спордун федерациятын бэрэссэдээтэлэ, РФ хайыһар спордун федерациятын президиумун чилиэнэ Семен Семенович Иванов аныыллар.
Кэрэни кэрэхсиир, сырдык, ыраас санаалаах тренер: “Мин бу ситиһиим – хайыһардьыттарым, күүс-көмө буолбут дьоннорум ситиһиилэрэ. Мин бу ситиһиим тыылым Анна Степановна, оҕолорум ситиһиилэрэ”, –диэтэ.
Анна Степановна уонна Григорий Константинович оҕолоро Гриан, Грианна, Ариан, Арианна хайыһарга дьарыктанан, элбэх ситиһиилээхтэр. Гриан Григорьевич – Дьокуускайдааҕы КВД сүрүн бырааһын солбуйааччы, СӨ доруобуйаҕа харыстабылын туйгуна. Кэргэнэ Татьяна Юрьевна –перинатальнай киин дириэктэрэ, медицинскэй наука кандидата, СӨ доруобуйаҕа харыстабылын үтүөлээх үлэһитэ. Грианна Григорьевна СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ физическэй култуураҕа уонна спортка туйгуна, билигин спорт эйгэтигэр үлэлии сылдьар. Кэргэнэ Алквиад Акимович – подполковник. Аҕа туйаҕын хатарааччы Ариан Григорьевич – ХИФУ физкультурнай институтун старшай преподавателэ, СӨ физическэй култуураҕа, спортка туйгуна, кийиит Айталина чааһынай тэрилтэлээх. Кыра кыыс Арианна библиотекарынан, күтүөт Василий “Дорожник” ХЭТ генеральнай дириэктэр солбуйааччытынан үлэлиир. Чурапчы дьоһун ыала.
Ити курдук чулуу тренер үлэтэ сыаналанан, киниэхэ дьарыктаммыт оҕолор күн бүгүн да махталларын этэ тураллара, ытыктыыллара – бу буолар кини олоҕун, көлөһүнүн, туох баар дьаныарын, күүһүн-уоҕун анаабыт хайыһара Лөгөй нэһилиэгин, орто оскуолатын өрөспүүбүлүкэҕэ, бүтүн Сойууска ааттаппыта, суон сураҕырдыбыта.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
1993 сыллаахха өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн улуу суруйааччы, государственнай уонна общественнай деятель Платон Алексеевич Ойуунускай төрөөбүтэ 100 сыла бэлиээтэммитэ. Суруйааччы төрүт дойдутугар ытык Тааттаҕа Россия Президенэ Борис Николаевич Ельцин ыалдьыттаах үбүлүөйдээх ыһыах ыытыллыбыта. Бу историческай кэми. 2000с. худуоһунньук Эдуард Иосифович Васильев хаартыскаттан бу үлэни Дмитрий Кононович Сивцев – Суорун Омоллоон көрдөһүүтүнэн уруһуйдаабыта. Музей экспозициятын биир сүрүн үлэтэ дьон-сэргэ сэҥээриитин ылар.
|
oscar
|
«Саха сирэ» хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэригэр тугу ааҕыахха? - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Уопсастыба
«Саха сирэ» хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэригэр тугу ааҕыахха?
Маны аах Уопсастыба
«Саха сирэ» хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэригэр тугу ааҕыахха?
16:50 11.08.2022
Эдэр Саас
«Саха сирэ» хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэрэ бүгүн күннээҕи олох-дьаһах сонуннарынан, араас сытыы ырытыы матырыйаалларынан баай. Онтон кылгастык сырдатан ааһыым.
«Бүгүҥҥү туругунан өлүүлэһэн тутуунан хас дьиэ “тоҥон” турарый уонна хаһаайыттар хаһан дьиэлэрин күлүүстэрин ылыах курдуктарый?» диэн суруналыыс Александр Тарасов Тутааччы күнүгэр анаммыт интервьютугар кимиэхэ маннык сытыы ыйытыылары биэрэн, ааҕааччы болҕомтотун тардыбытын билиэххит.
«Урут сарсыҥҥы көрөөччүлэрдээх буолабыт дуо диэн долгуйа сылдьыбыппыт, анал кэпсэтиилэри тэрийбиппит. Ол эрээри, оннук буолбатах эбит, хайа да түгэҥҥэ биһиги көрөөччүлээхпит уонна көрөөччүлээх буолуохпут. Аны Иван Михайлович Андросов хампаанньаны салайар кэмигэр, продюсерскай тэлэбиидэнньэҕэ киирэргэ олус элбэх үөрэҕи ааспыппыт. Татаардар кэлэн үөрэтэн барбыттара. Билигин, төттөрүтүн, татаардар биһигиттэн үөрэнэн бараллар. Бу үөрэх биһиэхэ элбэҕи биэрбитэ, ол кэмҥэ үөрэммит дьон билигин таһаарыылаахтык үлэлии сылдьабыт» диэн «Саха» НКИХ салайааччыта Олег Марковы кытта «Саха сирэ» хаһыат кылаабынай эрэдээктэрэ Чокуур Гаврильев «Сэмсэ» рубрикаҕа бэрт интэриэһинэй кэпсэтиигэ бэлиэтиир. Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.
Дьокуускай куоракка Свердлов аатынан уулусса 15 нүөмэрдээх дьиэтигэр турар Офтальмология өрөспүүбүлүкэтээҕи килиниичэскэй балыыһатын билбэт киһи, арааһа, аҕыйаҕа буолуо. Суруналыыс Надежда Егорова офтальмология салаатыгар “быраас алҕаһа” диэн өйдөбүл баар буолар дуо?» диэн кимтэн ыйытта? Сиһилии харах балыыһатын туһунан — бүгүҥҥү хаһыакка.
«Саҥа үөрэх дьыла саҕаланара чугаһаата. Төрөппүттэр оҕолорун үөрэххэ бэлэмниир түбүгэр сылдьаллар. Суруйар сорудахтаах киһи быһыытынан, биир үтүө күн Хомсомуол
болуоссатыгар аһыллыбыт “Оскуола баһаарын” өҥөйөн көрөргө сананным» диэн бэйэтин репортааһын саҕалыыр суруналыыс Людмила Попова. Сиһилии быйылгы Оскуола баһаарын туһунан бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.
«Ил Дархаммыт А. С. Николаев 2018 с. бүтүүтэ «Өрөспүүбүлүкэҕэ тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыы стратегическай соруктара» диэн улахан уураах таһаарбыта. Онно биир сүрүнүнэн өрөспүүбүлүкэ нэһилиэнньэтин бэйэ үүтүнэн хааччыйыыны 61%-ҥа тиэрдэргэ диэн улахан сорук туруорбута. Бу сорук хайдах туолан иһэрин ырытан көрдөххө ыйытыктар үөскүүллэр. Тус санаабын суруйарга сананным» диэн Иван Пономарев бэйэтин санаатын «Саҥа мэхэньисиим ордук уонна омсолоох өрүттэрэ» диэн матырыйаала үгүс ааҕааччы болҕомтотун тардара чахчы.
«Дьаһалта түөрт сиринэн бааза оҥорон, кэлбит дьону тустаах тэрилинэн, аһынан-үөлүнэн хааччыйан, олорор, утуйар усулуобуйаны тэрийэн — күн аайы сүүһүнэн дьону үлэлэтэн киэҥ далааһыннаах үлэни ыыппыта. Син элбэх улууска үлэлээн сырыттым даҕаны, маннык тэриллиилээхтик үлэлиир дьаһалтаны көрсө иликпин. Онон бары улууска маннык хамсаналлара буоллар ончу атын хартыына буолуо эбит» диэн ойуур баһаарын умулларыыга сылдьар уопуттаах киһи ханнык улууһу маннык хайҕаабытын суруналыыс Айтана Аммосова матырыйаалын аахтаххытына билиэххит.
Туох кистэлэ кэлиэй, бу социальнай дьиэҕэ олох очурдарыгар оҕустарбыт көрөр-истэр дьоно суох, олохторугар соҕотох хаалбыт уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах дьон биир сиргэ бүгэн олороллоро уонна эмтэнэллэрэ эрэ буолуо диэн санаалааҕым. Сабыылаах дьиэҕэ олорор дьон олохторун-дьаһахтарын билбэт дьон бары да оннук саныырбыт буолуо. Олох да оннук буолбатах эбит. Дьэ, бу туһунан анаан кэпсииргэ сананным. Намнааҕы Кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр дьиэлэригэр араадьыйа устуудьуйа тэрийбиттэрин ааһан, туох култуурунай үлэни ыыталларын, быһата, манна олох күөстүү оргуйарын туһунан бүгүҥҥү хаһыакка таһаарбыт матырыйаалбын ааҕыҥ диэн ыҥырабын.
«Саха» НКИХ биир тарбахха баттанар ураты айар буочардаах оператора Александр Слепцовы кытта кэпсэтиэхпин олус баҕарар этим. Бу талааннаах киһини кытта командировкаларга өрүү алтыһабын уонна кини устубут биэриилэрин олох эккирэтэ сылдьан көрөбүн. Онон түгэн көстүбүччэ, Александр Слепцовтуун айар үлэ алыбын туһунан кэпсэттибит. Айар куттаах киһини кытта кэпсэтэ олорон, киһи олох ураты турукка киирэр. Ол ону бүгүҥҥү матырыйаалбын аахтаххытына бэйэҕитинэн билиэххит.
«Якуцкъ» киинэҕэ уһуллан баран, хас да сыл таах турбут буолан, өссө төгүл чөлүгэр түһэрэр үлэ ыытыллара наада. Ханаппаакыланыа, баарыстара уларыйыахтара, кыра өрөмүөн оҥоһуллуо. Ол кэнниттэн боппуруос этэҥҥэ быһаарылыннаҕына, сайын Өлүөнэнэн устуоҕа. 20-лии киһи хатааһылыа. Оттон кыһынын түмэлбит тиэргэнигэр экспонат быһыытынан туруо. Өрүһүнэн устарга көҥүл бэрилиннэҕинэ, кимнээх үлэлэти-эхтэрин сөптөөҕө быһаарыллыа. Билигин бу боппуруоһу СӨ Тырааныспар министиэристибэтэ уонна Бырабыыталыстыба көрөллөр. Бу бэрт дьикти мусуой эспэнээтин туһунан суруналыыс Сардаана Баснаева суруйда. Ааҕыҥ уонна сэргээҥ.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.
0
0
Навигация по записям
Саҥа технология — сайдыы тирэҕэ
Уулаах Ааҥҥа сыл аҥаардааҕы үлэ түмүгэ
Маны ааҕыҥ
Сааһырбыт таптал (кэпсээн)
Ураты Лөкөй
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Кэпсээн: Үлээҥки
Түүҥҥү дьахтар
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө бүгүн сарсыарда 60 кыраадыс бэлиэтэннэ
Сонуннар
Дьаамаҕа түспүт киһини быыһаатылар
Уопсастыба
Сунтаар ийэлэрэ сылаас олбохтору, сэлиэччиктэри тигэллэр
Уопсастыба
Бүгүн сорох улуустарга күүстээх тыал түһэрэ күүтүллэр
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Дьокутааттаар, чаччыыналар улуустарынан, нэиһилиэктэринэн сылдьан быыбар иннинээҕи көрсүһүүлэргэ кытталлар. Ол курдук, Саха сирин народнай депутаттара – Ил Түмэн салайааччылара уонна сис кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэрэ – республика президенэ бюджекка анал этиитин балаһыанньаларын быһаарыыга үлэлииллэр диэн буолар.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Виталий Басыгысов Ленскэй оройуонугар сырытта. Бэчинчэ нэһилиэгин олохтоохторун кытта көрсүһүүгэ кини «2012-2014 сылларга Саха Республикатын бюджекка политикатын туһунан» президент анал этиитин балаһыанньаларын быһаарда, парламент сокуону таһаарар үлэтин туһунан кэпсээтэ, быыбардааччылар үгүс ыйытыыларыгар хоруйдаата.
Ленскэйгэ Виталий Басыгысов кэккэ объектары кэрийэн көрдө – 2 №-дээх орто оскуолаҕа, оройуон киин балыыһатыгар сырытта, үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэригэр үлэһиттэри кытта көрүстэ.
Дьаһалта дьиэтигэр Виталий Басыгысов тыа хаһаайыстыбатын управлениетын үлэ´иттэрин уонна табаары оҥорооччулары кытта көрүстэ. Государственнай Мунньах бэрэссэдээтэлэ Ленскэй олохтоохторугар президент бюджекка анал этиитин туһунан кэпсээтэ, республика 2012 сыллааҕы үп-харчы докумуонун сүрүн балаһыанньаларын билиһиннэрдэ, маныаха кини бюджет социальнай туһаайыылааҕа уларыйбакка оннугар хаалбытын ураты тутан бэлиэтээтэ.
Бээтинсэҕэ, алтынньы 21 күнүгэр, Виталий Басыгысов муниципальнай тэриллии салалтатын, ону сэргэ «Биир ньыгыл Россия» партия Саха сиринээҕи салаатын олохтоох политическай сэбиэтин кытта көрүстэ. Ону таһынан парламент бэрэссэдээтэлэ «АЛРОСА» АК (САО) предприятиеларын үлэлиир коллективтарын кытта көрсүһүүлэри, олохтоох сонуну тарҕатар ситимнэр суруналыыстарыгар пресс-конференцияны ыытта. Ленскэй куорат дьаһалтатын, тэрилтэлэр салайааччыларын тыл этиилэрин иһиттэ.
Мунньахтарга тыа дьоно кэккэ кыһалҕалаах боппуруостарын туруорустулар. Бастакытынан, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын батарыы бэрээдэктэнэ илик. Кинилэргэ аналлаах ырыынак суох. Быйыл хортуоппуй, хаппыыста үрдүк үүнүүтэ хомуллубут эрээри, харайар сир суоҕа атахтыыр. Оҕуруот аһын сыанатыгар хос эргинээччилэр уонна республика таһыттан киллэрээччилэр сабыдыаллыыллар. Олохтоох дьонтон хортуоппуй киилэтин 9-12 солк. атыылаһан баран, 30-40 солк. атыылыыллар.
Олохтоох урбаанньыттар кылгас болдьохтоох кредити ылар буолан уустуктары көрсөллөр. Солуок фондата тэриллэ илик, кэтэх хаһаайыстыбалар солуокка тугу да уурар кыахтара суох.
«Туймаада-Лизинг» Усть-Кут нөҥүө техниканы Дьокуускайга тиэрдэр, ол кэнниттэн – Ленскэйгэ. Онон лизинг сыаната балайда үрдүүр.
Кооперацияны үөскэтиинэн анаан дьарыктаныы суоҕун кэриэтэ. Миэстэтигэр оҥоһуллар үүт нэһилиэнньэ наадыйыытын толору хааччыйбат эбит.
Тыа дьоно билигин баар субсидиялааһын механизмын хаттаан көрөргө туруорустулар. Билигин Ленскэй куоракка үүт собуота нэһилиэнньэттэн 1 лиитэрэ үүтү 9 солк. тутар, итиниэхэ эбии 17 солк. 50 харчы субсидия төлөнөр. Онон тыа киһитэ лиитэрэ үүккэ 26 солк. 50 харчыны ылар. Оттон маҕаһыыҥҥа 30-40 солк. атыыланар.
Ыраах сытар, суоллара-иистэрэ мөлтөх нэһилиэктэр олохтоохторо үүтү кэмигэр туттарбаттар, онон бородууксуйаларын бэйэлэрэ тутталларыгар тиийэллэр. Бу кыһалҕаны быһаарар уонна ынах сүөһү төбөтүн элбэтэр сыалтан нэһилиэнньэ субсидия сороҕун сүөһү төбөтүгэр, сороҕун үүккэ биэрэргэ этии киллэрдэ.
Бэчинчэ нэһилиэгэр эмиэ кыһалҕа элбэх. Уруккута 1000 киһилээх нэһилиэккэ билигин 700-тэн тахса киһи олорор. Ходуһалар, бааһыналар, дьон уһаайбалара ууга баран олороллор, ходуһаларга диэри суол суох. Мэччирэҥ, ходуһа сирэ өрүс сүнньэ уларыйбытынан аҕыйыы турар, оттон биэрэги бөҕөргөтүү үлэтэ барбат эбит.
1958 с. тутуллубут, эмэҕирбит учаастактааҕы амбулатория 5 миэстэлээх күнүскү стационардаах, онно биир терапевт-быраас үлэлиир. 2012 сылга саҥа балыыһаны тутуох буолан эрэннэрбиттэр.
Нэһилиэнньэ чэпчэтиинэн туһанар араҥатыгар эминэн хааччыйыыга ыарахаттар бааллар. Ол төрүөтэ – федеральнай бюджеттан харчы кэмигэр кэлбэтэ, суол суоҕуттан рецебинэн эми ылыы уустуктара.
Эмп тэрилтэлэрин аҕыйатыынан сибээстээн, төрүүр дьахталлары, улахан ыарыһахтары 200 км баар балыыһаҕа, эбэтэр Ленскэйгэ илдьэргэ күһэллэллэр эбит. Оттон оройуон да балыыһатыгар эмчиттэр тиийбэттэр, кадрынан 50-60% хааччыллыбыттар. Нэһилиэнньэ быраастар намыһах квалификациялаахтарын, ыарыһахтарга ардыгар мөлтөх сыһыаннаахтарын туһунан этэр.
Эдэр специалистар дьиэ-уот, усулуобуйа суоҕуттан тыа сиригэр кэлбэттэр.
Олорор дьиэҕэ-уокка оройуон таһымыгар анал программалар суохтар. Дьиэни-уоту сүнньүнэн коммерческай тэрилтэлэр туталлар, биир кв. миэтэрэтэ - 41 тыһ. солк. 2001 с. халаан уутуттан эмсэҕэлээбит сорох дьон сертификаттарын тута иликтэр.
Нэһилиэнньэ аэропорду Таалакааҥҥа буолбакка. Ленскэйгэ тутулларын туруорсар. «АЛРОСА» авиакомпаниятын сөмөлүөттэрэ эргэрбиттэрэ долгутар, билиэт сыаната салгын, уу транспорыгар үрдүк.
Уматыкка, аһылык табаардарыгар сыана Дьокуускайдааҕар үрдүк.
Нэһилиэктэргэ водопровод суоҕуттан иһэр уу хаачыстыбата мөлтөх, ууга нефть тохтуутун, өрүс киртийиитин боппуруоһа долгутар.
Көрсүһүү түмүгэр оройуон, Ленскэй куорат дьаһалталарын, управлениелар нэһилиэнньэни кытта үлэлэрэ ситэтэ суоҕунан сыаналанна.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин сырыытын түмүгүнэн Бэчинчэ нэһилиэгэр амбулаториялаах балыыһа тутуутун түргэтэтиигэ дьаһаллар ылыллыахтаахтар. Эмчит специалистары тардыыга үлэни күүһүрдүөхтээхтэр, кинилэри олорор дьиэнэн хааччыйыыга программа оҥоһуллуохтаах.
Оройуон инвестиционнай бюджетыгар бюджет үлэһиттэригэр, эдэр ыалларга, специалистарга аналлаах ипотека кредитигэр анал программалары, нэһилиэнньэ кыаммат араҥатыгар социальнай олорор дьиэлэри тутуу тус сыаллаах программатын ырытан оҥорорго этилиннэ.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Виталий Басыгысов хонтуруолугар «Саханефтегазсбыт» ААО Ленскэй оройуонугар Усть-Куттан тиэрдэр уматыгын сыанатын ыларга быһаарылынна.
Аһылык табаардарыгар сыана мониторина олохтонуохтаах, оройуон дьаһалтата суол-иис мөлтөх нэһилиэнньэлээх пууннарыгар бастакы суолталаах табаардары тиэрдиини бастайааннай хонтуруолга тутуохтаах.
Ленскэй оройуоннааҕы, куораттааҕы дьаһалталарыгар, управлениеларга, «Биир ньыгыл Россия» партия регионнааҕы салаатыгар нэһилиэнньэни кытта үлэни күүһүрдэллэригэр сүбэлэннэ.
Ленскэй оройуон сиригэр-уотугар хаһаайыстыбаннай үлэни ыытар бөдөҥ компаниялары кытта социальнай, экологическай проблемалары быһаарыыга үлэ саҥа таһымҥа таһаарыллыахтаах.
Ил Түмэн пресс-сулууспатын иһитиннэриититтэн.
Комментарии
#1
petrslepsov 05.11.2011 09:49
О5оруот аьын атыыьыттара! Саха сирин хоту улуустарыгар хортуоппуй 130-150солкуоба й, онно о5оруот аьын тастаххытына иирэ байыаххыт. Аны ол дьоннут харчылара суох буолла5ына биир киилэ о5оруот аьын биир киилэ балыкка "бартердаьыаххы тын" соп.Тууьу уонна куулу тиэйэн илтэххитинэ букатын ааккытын билбэт буола байыаххыт.Ити эргиэн дьыалатынан куруук кэлии дьон дьарыктаналлар, " земля твоя, но закон мой"-диэбит курдук буолан тахсар..Олору коруохтээх дуоьунастарга эмиэ кэлии дьон буолаллар.Биир эмэ олохтоох киьи сыстаары гынна5ына ыалтан ыага тиэйэ сылдьан киьиргэтэ-киьир гэтэ арыгылатан алкоголик онорон улэтиттэн уурдэрэн кэбиьэллэр.Хоту улуустарга ас-танас Дьокуускай тойотторун уон тарбахтарын ыыраахтарын быыьынан "ыраастанан" кэлэрин быьыытынан саамай суола-ииьэ суох чиэски ыраах сытар нэьилиэктэртэн са5алаан тиьигэ быстыбат ситмнээх хонтуруол (мониторинг) наада уонна ол быыбар хампаанньатын кэмигэр эрэ быстах буолбакка...
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Көр-нар аргыстаах, ырыа-хоһоон, үҥкүү-битии кэһиилээх улуус культуратын ветераннара, өйгө-санааҕа хаалбыт эдэр сааспыт доҕоро, кыайыылаах-хотуулаах, төлөннөөх сүрэхтээх, айбыт-туппут суолдьуппут, эдэр сааспыт аргыһа Комсомол төрөөбүт күнүнэн, алтынньы 29 күнүгэр Кэптэни бөһүөлэгэр “Эдэр сааһы эргитэн” эҕэрдэ кэнсиэринэн ыалдьыттаатыбыт.
Олохторун тухары туохха да тэҥнэммэт, айымнньылаах, ситиһиилээх үлэлэринэн улууспут, өрөспүүбүлүкэбит культурнай, духуобнай сайдыытыгар үйэлээх кылааттарын киллэрбит, билигин да үлэлии-хамсыы, айа-тута сылдьар улуус культуратын ветераннарын концерыгар кыттыыны ыллылар:
Дүпсүн сириттэн:
Ульяна Босикова – өр сылларга Н.Е.Корнилов аатынан Дүпсүн кулуубун директорынан, билигин Остуойка кулуубун сэбиэдиссэйэ. СР культуратын туйгуна, Дүпсүн нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, нэһилиэк кырдьаҕастарын Сэбиэтин председателэ.
Арыылаах бөһүөлэгиттэн:
Александра Саввина – өр сылларга Бэйдиҥэ, Арыылаах кулууптарыгар уус-уран салайааччынан, директорынан үлэлээбит, “Кустук”, “Эр Модун” үҥкүү коллективтарын төрүттээччи, салайааччы, СР культуратын туйгуна, Өлтөх нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
Мааны Майаҕастан:
Наталья Павлова – Майаҕас сынньалаҥ киинин директорынан үлэлээбит, билигин Хоро нэһилиэгин Баһылыгын Сүбэһитинэн үлэлии сылдьар, СР культуратын туйгуна, Хоро нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо;
Константин Иванов – улууспут маанылаах куолаһа, бастыҥ баянист, Майаҕас сынньалаҥ киинин аккомпаниаторынан айымньылаахтык үлэлии сылдьар, СР культуратын туйгуна, Хоро нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
Үс Геройдаах Байаҕантай сириттэн:
Вера Бурнашева – өр сылларга Танда кулуубун директорынан үлэлээбит, Байаҕантай нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо , СР культуратын туйгуна.
Клавдия Мурукова – өр сылларга Танда сынньалаҥ киинигэр уус-уран салайааччынан, директорынан үлэлээбит, билигин Россия Үлэҕэ Геройа М.Н.Готовцев аатын сүгэр Танда орто оскуолатын музыкаҕа учуутала, СР культуратын туйгуна, Байаҕантай нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, Мүрү күөрэгэйэ.
2-с Лөгөй сириттэн:
Мария Дегтярева. Тулуна сельскэй кулуубун директорынан үлэлээбит, Тулуна бөһүөлэгин кырдьаҕастарын Сэбиэтин председателэ, СР социальнай сулууспа туйгуна, 2-с Лөгөй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, СР уонна Россия бочуоттаах ветерана, “Далбар” вокальнай ансамбль салайааччыта.
Сугуннаах Суотту сириттэн:
Лидия Пермякова — Хоноҕор сынньалаҥ киинин директорынан өр сылларга үлэлээбит, “Илгэ” дьахталлар фольклорнай ансамбль салайааччыта, Суотту нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, СР культуратын туйгуна.
Баатаҕай сириттэн:
Мария Горохова – Үөһээ-Дьааҥы улууһун Баатаҕайыгар оҕо музыкальнай оскуолатын үҥкүү салаатыгар преподавателинэн, кэнники сылларга Саха-Бельгийскэй гимназияҕа эбии үөрэхтээһин уһуйааччытынан үлэлээбит, билигин Баатаҕайдааҕы “Түмэн” этнокультурнай киинигэр үҥкүү үөрэтээччитинэн айымньылаахтык үлэлии сылдьар, “СР норуот уус-уран айымньытын сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин” анал бэлиэ хаһаайката.
Мүрү нэһилиэгиттэн:
Мария Сивцева – СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Уус-Алдан улууһун бочуоттаах олохтооҕо, СР “Гражданскай килбиэн” анал бэлиэ хаһаайката, Бороҕоннооҕу оҕо музыкальнай оскуолатыгар, оройуоннааҕы культура дьиэтигэр балетмейстерынан, ИМК фондаҕа отделын сэбиэдиссэйинэн, культура управлениетын начальнигын солбуйааччынан үтүө суобастаахтык үлэлээбит ытыктыыр ветераммыт;
Данил Бурцев – Майаҕас, Мындааба, Курбуһах, Танда, Тиит-Арыы кулууптарыгар барыта 12 сыл устата сэбиэдиисэйинэн, директорынан, уус-уран салайааччынан үлэлээбит, уус-уран самодеятельность, сцена ветерана, СР культуратын туйгуна, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо;
Саргылана Константинова – Кэптэни сельскэй кулуубугар, оройуоннааҕы культура дьиэтигэр үлэлээбит,улууспут кэрэ нарын куолаһа, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо;
Светлана Рожина – Бээрийэ, Курбуһах, Кэптэни, Дүпсүн кулууптарыгар методиһынан, уус-уран салайааччынан, директорынан үлэлээбит, СР культуратын туйгуна, “Дүпсүн нэһилиэгин социальнай-экономическай сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин” анал бэлиэ хаһаайката;
Саргылана Бурцева — Бороҕоннооҕу оҕо искусство оскуолатын директоры үөрэх чааһыгар солбуйааччы, СР культуратын туйгуна, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо;
Станислав Луковцев — Бороҕоннооҕу оҕо искусство оскуолатын преподавателэ, СР культуратын туйгуна, Мүрү нэһилиэгин, Уус-Алдан улууһун бочуоттаах олохтооҕо, ырыа айааччы, коллекционер;
Матрена Готовцева – өр сылларга Найахы, Тиит-Арыы кулууптарыгар уус-уран салайааччынан, кэнники сылларга улуустааҕы информационнай-методическай киин сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. СР культуратын туйгуна;
Марфа Алексеева – өр сылларга улуустааҕы Тойон Мүрү культура дьиэтин директорынан, улуустааҕы информационнай-методическай киин методиһа, СР культуратын туйгуна, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо;
Валетина Варламова – В.В.Никифоров – Күлүмнүүр аатынан “Тойон Мүрү” культура киинин улуустааҕы тэрээһиннэри тэрийэр отдел сэбиэдиссэйэ, СР культуратын туйгуна, Мүрү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, СР “Гражданскай килбиэн”, “СР уус-уран айымньытын сайыннарыыга киллэрбит кылаатын иһин”, “Уус-Алдан улууһун социальнай — экономическай сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин” анал бэлиэлэр хаһаайыннара;
Матрена Герасимова – Арыылаах кулуубугар уус-уран салайааччынан үлэлээбит, билигин культура управлениетын норуот айымньытын отделын кылаабынай специалиһа, СР культуратын туйгуна;
Анна Федорова–культура управлениетын норуот айымньытын отделын кылаабынай специалиһа, СР культуратын туйгуна, Лөгөй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
Лөгөй сириттэн кыттыыны ыллылар:
Петр Нафанаилов – өр сылларга Кэптэни сынньалаҥ киинигэр аккомпаниаторынан, директорынан, кэлин Лөгөй орто оскуолатыгар технология учууталынан үлэлээбит, СР үөрэҕириитин туйгуна, Уус-Алдан улууһун норуотун маастара, чороон ууһа;
Иван Борисов – Кэптэни кулуубугар өр сылларга худуоһунньугунан үлэлээбит, СР культуратын туйгуна;
Егор Лугинов – Кэптэни сынььалаҥ киинин директорынан үлэлээбит, Лөгөй нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, Уус-Алдан улууһун соц-экон сайдыытыгар киллэрбит кылаатын анал бэлиэ хаһаайына, СР культуратын туйгуна;
Мария Андросова – олохтоох бибилиотека билиотекара, СР культуратын туйгуна;
Ульяна Бурнашева – Уйана — олоҕун бүтүннүү культураҕа анаабыт, уус-уран салайааччынан үлэлээбит, СР культуратын туйгуна, саха суруйааччыта, РФ суруналыыстарын Сойууһун чилиэнэ.
Комсомол төрөөбүт күнүнэн, комсомолга сыһыаннаах боппуруостарынан викторинаны С.С.Васильев-Борогонскай аатынан киин библиотека ааҕааччыны кытта үлэҕэ отделын сэбиэдиссэйэ, СР культуратын туйгуна, культура үлэһиттэрин профсойууһун председателэ Г.В.Аммосова ыытта. Кыайыылаахтарга тэрийээччилэр ааттарыттан сэмэй бэлэхтэр туттарылыннылар.
Сырдыкка-кэрэҕэ угуйар, айар дьоҕурдаах дьон баар буоланнар, ырыа-үҥкүү аргыстанабыт, үөрүү-көтөл доҕордонобут, үлэни, олоҕу таптыыбыт.
Сырдыгы-кэрэни түстүүргэ анаан айылҕаттан айыллыбыт күндү дьоммут – культура ветераннара бу күн ыллаан дьиэрэттилэр, үҥкүүлээн тэйдилэр, көрү-нары көҕүлүттэн туттулар. Нэһилиэк олохтоохторо, көрөөччүлэр, улууспут культуратын ветераннарыгар өр сыллаах айымньылаах, таһаарыылаах үлэлэригэр ис сүрэхтэн махтанан туран, ытыс тыаһынан хас биирдии нүөмэри көрүстүлэр, махтал истиҥ тылларын анаатылар.
Культура ветераннарын ааттарыттан махтал тылларын этэбит улуустааҕы үөрэх управлениетын начальнигар Тарская И.М. автобус уларсан, культура управлениетын начальнига Аммосов И.И. бензинынан хааччыйан, суоппар Крылов Б.Н. сүрдээх сылаас автобуһунан сымнаҕастык, сылаастык сылдьан кэлбиппитигэр. Махтанабыт биир идэлээхтэрбитигэр, П.П.Оготоев аатынан сынньалаҥ киин үлэһиттэригэр итии үүттээх чэйдээх, сылаас буруолуу сылдьар бэрэскилээх, итии астаах көрсүбүттэригэр. Эһиэхэ барыгытыгар баҕарабыт таһаарыылаах үлэни-хамнаһы, этэҥҥэ буолууну.
Анна Федорова,
культура управлениетын кылаабынай специалиһа.
[meta_gallery_slider id=»3197″]
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха Республикатын народнай суруйааччыта Николай Егорович Мординов- Амма Аччыгыйа 1906с. Тохсунньу 6 күнүгэр Таатта улууһугар төрөөбүтэ. Бастакы «Ийэ» хоһоон 1927 с. «Чолбон» сурунаалга бэчээттэммитэ. Суруйааччы дьо5ура ордук проза жанрыгар тобуллубута. Саха норуотун оло5о тосту уларыйар кэрдиис кэмин киэҥник, дириҥник хабан көрдөрөр «Сааскы кэм» курдук аатырбыт роман ааптара. Бу айымньы сахалыы, нууччалыы уончалыыта тахсыбытын таһынан, украинскай,венгерскэй, чех тылларыгар тылбаастаммыта. Саха Республикатын искусствотын үтүөлээх деятелэ. Икки Үлэ Кыһыл Знамята, Норуоттар до5ордоһуулара, икки «Бочуот Знага» уордьаннарынан,мэтээллэринэн на5араадаламмыта. 1934 с. ССРС Суруйааччыларын союһун чилиэнэ. 1994 с. Сэтинньи 11 кунугэр ыалдьан күн сириттэн күрэммитэ.
«Туллукчаан» оҕо библиотеката тохсунньуга былааннаах үлэни ыытта. Суруйааччы олоҕун, айар үлэтин сырдатар слайд оҥоһуллан сайт нөҥүө республикаҕа тарҕанна. Сэттэ кылааска уруоктар бардылар (136 оҕо+7 учуутал). Инстаграм страницабытыгар 7 пост ыйаатыбыт. Үс төгүл Быһа эфир ыыттыбыт. 1. «Сааскы кэм» киинэҕэ кыра Микиитэ оруолугар оонньообут Алеша Петровы кытта көрсүһүү- 65 көрөөччү. 2. «Сааскы кэм» ромаҥҥа «Тыы» түгэҥҥэ 5-6 саастаах оҕо сайдыытын, буруй оҥорбут оҕоҕо хайдах сыһыаннаһыахха сөбүн туһунан психолог Дьяконова О.С. кытта сэһэргэһии- 78 киһи. 3. Лэглээрдэр аҕалара Дьөгүөрдээн айанныыр Охотскай тракт туһунан кэпсээн- 43 көрөөччү.
«Бииргэ ааҕар үчүгэй» кулууп оҕолоро суруйааччы «Тоҕус төгүл тоҕо» кэпсээннэринэн устубут киинэлэрин сайтка уган көрдөрдүбүт.
Бу кэпсээннэринэн айар викторина 3 -7 кылаастарга биллэриллибитигэр 7 улуустан уонна Дьокуускай куораттан барыта 97 оҕо кытынна. 34 оҕо бириистээх миэстэлэргэ тигистэ.
Сыл саҥа саҕаланна. Оҕо аймах таптыыр суруйааччыта Амма Ачыгыйа айымньыларынан үлэ ыам ыйыгар былааннаахтык салҕаныа.
Раздел: Uncategorized
Навигация по записям
← Н.Е. Мординов — Амма Аччыгыйа төрөөбүтэ 115 сылыгар аналлаах викторина түмүгэ «Таптыыр сахам тылынан…» өрөспүүбүлүкэтээҕи акция →
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя
Email
Сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Currently you have JavaScript disabled. In order to post comments, please make sure JavaScript and Cookies are enabled, and reload the page. Click here for instructions on how to enable JavaScript in your browser.
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
“Тыл айар муҥа, хомуһуннаах илбиһэ иҥмит киһитэ баар улахан дьарыкка ылларбыт, муҥҥа киирбит киһи… ол да эрээри тыл маастарын үөрэр үөрүүтэ муҥунааҕар элбэх, кинитээҕэр минньигэс”
Былатыан Ойуунускай
Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун суруйааччыта, бэйиэтэ, литература кириитигэ, П.А. Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Павел Николаевич Харитонов-Ойуку Өлүөнэ орто умнаһыгар тарҕаммыт нуучча бааһынайдарын, дьаамсыктар Саха сиригэр кэлэн олохсуйууларын, саха интэлигиэнсийэтин В.В. Никифоров-Күлүмнүүр, Г.В. Ксенофонтов олохторун, суруйааччы А.Е. Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй атыыһыт-мэссэнээт С.П. Барашковы кытта доҕордоһуутун, Ксенофонтовтар дьиэ кэргэннэрин, сыылынайдар уустук дьылҕаларын туһунан биир ураты күүстээх “Хоболоох суол” историческай арамаанынан дьоҥҥо-сэргэҕэ киэҥник биллэр. Арамааҥҥа хаарыан дьоммут норуот инникитин туһугар олохторун толук ууран туран, тыйыс диктатура утары туруортааһынын хаҕыс тыыныгар киирэн биэрбиттэрэ сонун хараҕынан арыллар, олоххо буолбут кырдьыктаахтык ойууланар. Онон кэнэҕискитин даҕаны саха көҥүл олоххо дьаныһыытын чаҕылхай туоһута буола туруоҕа.
Дора Васильева бу арамааны анааран кинигэ суруйан иһэн, олохтон эмискэ барда. Онно маннык суруйан саҕалаан испит эбит: “Элбэх архыыбы, дьон ахтыыларын, олоҕу мындырдаан көрө сылдьан, ааспыт историческай кэми анааран “Хоболоох суол” диэн арамааны суруйарга Павел Харитонов бэрт улахан соругу туруоруммута. Норуот олоҕун уонна устуоруйатын, ааспыты, кырдьыгы төһө кыалларынан сурукка тиспитэ. Онто түөрт кинигэттэн таҥыллыбыт улахан историческай арамаан буолан кэлин барыбытыгар кэрэхсэннэҕэ…”.
Павел Николаевич Харитонов-Ойукуну көрсөн, ирэ-хоро сэһэргэстибит:
– Эн саха чулуу учуонайын Г.В. Ксенофонтов дьылҕатын сыныйан үөрэппит суруйааччы быһыытынан туох санаалааххын?
– Гаврил Васильевич Ксенофонтовы ханнык баҕарар уһулуччулаах дьону үөрэтэр курдук муҥурун булбаккын. Бүгүн арыйан аахтаххына саҥаны аахпыт курдук буолаҕын, сарсыныгар өссө эбии, күнтэн күн аайы арыллан иһэр. Өссө сүрүн үлэлэриттэн ураты атын үлэлэрэ билигин да баттана сыталлар. Ол хаһан тахсара биллибэт. Дойду үрдүнэн араас экэнэмиичэскэй өттүнэн кириисис буолан, харчы суох диэн буолар. Урут эмиэ кыаллыбат этэ. Ити биһиги олохпутугар олус эрэйдиир. Дьиҥинэн, кини аата тиллээтин кытта саба түһэн үлэлээбиппит буоллар, төһөлөөх учуонайдаммыт, суруйааччыламмыт буолуо этибитиий?! Билигин сорох үлэлэрин кыайан аахпат буоллулар. Айаҥҥа сылдьан харандааһынан туох түбэһиэх хаһыат, кумааҕы кырамтата да буоллун бэлиэтэнэн, суруйан иһэр эбит. Сорох тыллары киһи аахпат гына бэйэтин күлүүс тылларынан суруйталыыр эбит. Ону эмиэ үөрэтиллиэхтээх. Оччотооҕуга бобуу диэн сүрдээх кытаанах буоллаҕа дии. Учуонайдар бэйэ-бэйэлэрин икки ардыларыгар эмиэ саҥа арыйыыларын наһаа нэлэччи ууран биэрбэттэр эбит быһыылаах. Ити холобур «Эллэй суруктаах этэ, ол суругун кэлэн иһэн Өлүөнэ турууктарын утары ууга ыыппыт, түһэрбит” диэн буолар. Ону санаан көрдөххө, “суруктар ити турууктарга бааллар” диэн этэн кэбиспит курдук. Кэлин элбэх суруктар көһүннүлэр. Оччотооҕуга кини өссө Сэбиэскэй былаас арыый сымнаһыар, тулуйумтуо эрдэҕинэ санаатын-оноотун суруйан, үлэлээн хаалбыт. Олох кытааппыттарын кэннэ бэйэтин санаатын таайтаран тиэрдэ сатаабыт курдук көрөбүн. Холобур, нуучча улуу бэйиэтин Пушкин “Алтан аттаах” диэн поэматын ырытар ээ. Ити үлүгэрдээх “Урааҥхай сахалар” иккис томугар үлэлээри баттата сылдьан, 1937 с. Москуба анныгар Дмитров куоракка тиийиэн аҕай иннинэ Иркутскай суруйааччыларыгар «Өрөбөлүүссүйэ алтан ата» диэн эмиэ ааттаан ааҕан биэрэр. “Пушкин ханнык баҕарар айымньытын ааҕарга бэйиэт көннөрү суруйбутун курдук ааҕымыахха наада, бэйэтэ күлүүс тыллардаах” диэн этэр. Символларынан суруйууну баһылаабытын, онон сирэйинэн эппэтэҕин, тыл араас дэгэтин биллэххэ, кистэлэҥин чопчу арыйарын чаҕылхайдык быһаарар. Сыыһа ырыталларын, бэл, Белинскэй кытта манна алҕаһаабыт диэн таайтарыылаахтык бэлиэтиир. Өскөтүн ол кэрчиги (Пушкин айымньыларын алдьархайдык цензуралыыр, быһан ылар этилэр) ылбатахтара буоллар, “Белинскэй итинник суруйуо суоҕа этэ” диир. Кырдьык, ол кэрчиктэри кэлиҥҥи таһаарыыларыга киллэрэн биэртэр эбит. Онон оччотооҕуга уһулуччулаах литературоведтар, кириитиктэр баалларын үлтү охсон кэбиһэр. Онно кини историк, бэлиитик, экэнэмиис, этнолог, юрист да курдук көрөр. Кини поэмата – баһа атах буолар, атаҕа бас буолар диэн түмүккэ кэлэр, тэҥнэбил бөҕөтүн аҕалар. Марксизм бу суолунан бардаҕына, хобдох дьылҕаланар диэн Сэбиэскэй былааһы хаарыйар. Ол чахчы оннук да буолбута.
– Дьылҕата хайдах эргиллиэҕин сэрэйэн билэ сырыттаҕа…
– Дьиҥнээх науканы тутуһар киһи эбит. Диалектическай хамсааһыны, философияны, этнос сайдыытын, кэхтиитин, түмүгүн барытын, бэйэтин эрэ кэминэн кээмэйдээбэккэ, инникитин хайдах сайдыахтааҕын көрөн олорор буоллаҕа дии. Онтон хайдах да, туох да манньаҕа туоруур кыаҕа суоҕа. Сахалар түҥ былыргы устуоруйулаах эбиппит диэн санаатын ыһыктыбатаҕа. Ону ханнык эрэ инородец сахалар нуучча норуотунааҕар дириҥ устуоруйалаах буолуохтарын билиммэккэлэр, биир үксүн, сөбүлээбэккэлэр омугумсуйууга буруйдаабыттара. Улуу ученай онуоха сахалар историяларын, культураларын, итэҕэллэрин, тылларын бары өттүттэн ылан, тэҥнээн көрөн дакаастыыра бэрт буолан бэйэтигэр эрэнэрэ. Кини хара өлүөр диэри наука кырдьыгын тутуһан, итэҕэйэн туран, харыс даҕаны халбаҥнаабакка, үлүһүйэн туран үлэлээбитэ. Ону хомуньуусум идеологията аахсыбат буоллаҕа. Аҕата Василий Никифорович “Сталин былааһа уһуннук барыа суоҕа, кини өллөҕүнэ уолаттарым ааттара тиллиэҕэ” диир эбит. Онон Гаврил Васильевич бэйэтин олоҕо хайдах түмүктэнэрин сэрэйбит, норуот өстөөҕө оҥоруохтара диэн билбит буолуохтаах. Ону баара атын өттүттэн илиититтэн-атаҕыттан баалла сылдьара… Сэбиэскэй былаас бастакы хардыыларыттан, улуус кулубата аҕалаах дьиэ кэргэн уолаттарын реакционнай көрүүлэрдээх, буржуазнай идеологтарынан буруйдааһыны саҕалаабыттара. 1927 с. бииргэ төрөөбүт инитэ П.В.Ксенофонтов саха сирин конфедералистарын хамсааһыннарын саҕалаан, хомуньуустар былаастарын утаран бастаанньа оҥорбута. Репрессия хааннаах илиитэ хаһан эрэ харбыахтааҕын экчи билэ сылдьар, эбиитигэр юрист үөрэхтээх Гаврил Силипиэнтэп, бэйэтин харыстаммакка харса суох үлэлээбит эбит.
Биһиги тылбыт барбытынан үөрэнэн хаалан, “Сэбиэскэй былааһы утарааччы” диибит. Дьиҥинэн, Байбал Силиппиэнтэп былааһы аҥардастыы илиитигэр харбаабыт хомуньуус баартыйа салалтатын утары барар. Ньүдьү-балай былаас соҕотохтуу айбардаан олорорун. Бэйэтин бырагырааматыгар – “биһиги Сэбиэскэй былааһы утарбаппыт, ол гынан баран хомуньуус баартыйа былааһы былдьаан ылла, атын ким да санаатын истиэн баҕарбат. Дьиҥинэн, бу былааска элбэх баартыйа үлэлиэхтээх” диэн этэр ээ. Ону барытын туора соппуттарын, сыыһа суолунан барбыттарын дьүүллүүр. Онуоха “бандьыыт” аатырар. 60 сыл ааспытын кэннэ Байбал Силиппиэнтэп эппитэ олоххо киирбитэ.
Хабырыыс Силиппиэнтэп Ойуунускайдыын сыһыана олус үчүгэй этэ. Оттон хомуньуус Ойуунускай, Байбал Силиппиэнтэп хамсааһынын кэнниттэн, сыһыана тосту-туора утары буолуохтаах этэ буоллаҕа. Ону кини инньэ гыммат. Истипиэндийэ да биэрэр, кинигэлэрэ да тахсалларыгар көмөлөһөр. Платон Алексеевич олоҥхоҕо, ученай Силиппиэнтэп курдук, күүскэ ылсан үлэлээбитэ, хайа баҕарар норуот үүнэн – сайдан тахсарыгар бастакы үктэлэ олоҥхо буоларын этэрэ. Ксенофонтовка эмиэ “саха норуотун туох баар мындыра, култуурата олоҥхоҕо түмүллэр” диирэ. Саха норуотун икки улуу киһитин өйдөрө – санаалара, күннээҕи кыһалҕалара, кэлэр кэскиллэрин кэпсээнэ итинник дьүөрэ этэ..
– Сахалар төрдүлэрин туһунан санааҥ?
– Сахалар төрдүлэрин, хантан кэлбиттэрин эппит кэнсиэпсийэтэ уларыйбакка сылдьар. Байкал кырыытыттан сахалар, Маньчжурия диэкиттэн тоҥустар кэлбиттэрин ыйар. Бу сыҕарыйыы хаһан саҕаламмытын кытта этэр. «Великое переселение народов» диэн биһиги эрабыт I үйэтигэр буолбута дии. Ол кэмҥэ бастаан табалаах тоҥустар кэлэллэр, кинилэр сахалыы тыллаахтар диэн этэр. Ол аата уруулуу тыллаахтарыгар түмүк оҥорор. Пазырык Кургаҥҥа хаһыы бөҕөнү хаһаллар буолбат дуо. Онно үксэ көмүс оҥоһуулаах табалар көстөллөр, таба таҥаралаахтар. Иккис балаһанан хоролор кэлэллэр. Бэйэлэрэ туспа “хоролуу” тыллаахтар буолан баран, эмиэ саха тылын билэллэр. Ол кэлэллэригэр ынах сүөһүнү аҕалаллар. Ити икки уустар Бүлүүгэ түспүттэрин суруйар. Ону хаһан түспүттэрин өйдүөххэ наада. Табалаахтар I-VI үйэҕэ уһун кэмҥэ, VII-IX үйэҕэ диэри сүөһүлээхтэр, XI-XII үйэҕэ диэри дьиҥ сахалар – хаҥаластар кэлэллэр. Бэйэлэрэ тыллаахтар, судаарыстыбаннастаахтар ол кэлэн өрүс аттыгар Сыр Дарья, Ангара эҥин диэки олорбут буолан, кэлин хочолоох сири сөбүлээн Эркээнинэн, Туймааданан, Эҥсиэлинэн тарҕаммыттар. Уратылара диэн аттаахтар. Ат үрдүгэр олорон атыттары дьаһайа сылдьар – дарханнар. Биһиги историктарбыт археологтар этиилэринэн барбыттара. Онон археология матырыйаала хайдах көстүбүтүнэн, нуучча кэлиэн эрэ иннинэ XIV-XV үйэлэргэ сахалар кэлбиттэрэ диэҥҥэ тиийэ суруйаллар. Билигин утаран-утаран баран Кенофонтов эппитигэр тиийэн кэллилэр. X-XI үйэҕэ олорбут, туттубут малларын буллулар. Ол эрээри араас чинчийии баар, билигин да чуолкай түмүк тахса илик.
– Дьаамсыктарга “История труда и быта приленских ямщиков” диэн музей тэрийбитиҥ. «Хоболоох суолу» суруйаргар хайдах киирэн үлэлээбиккиний?
– Үчүгэй баҕайытык ыйыттыҥ. Мин маҥнай литератураҕа бэйиэт быһыытынан кииртим ээ. 50 сааспар уларыта тутуу баттаспыта. Хайдах эрэ хомуньуустар идеологиялара, баһылыыр-көһүлүүр оруоллара эҥин мөлтөөбүтэ көстөр этэ. Онон, арааһа, үтүө кэмнэр кэлэн эрэллэр диэн сэрэйэрим. Суруйуохтаах айымнньым персонажтарын, сүрүн геройдарын эрдэттэн ааҕаммын, сорохторун музейга сылдьааччыларга кэпсии сылдьар буоллаҕым дии. Хабырыылы, Байбалы, ити дьиэ кэргэн барҕарыытын уонна эстиитин, норуот өстөөхтөрө буолбут саха чулуу интеллигеннэрэ, үөрэхтээхтэрэ, бэл, оннооҕор сэбиэскэй былаас иһин охсуспут, гражданскай сэрии геройдара, көннөрү үлэһит дьоннор тоҕо норуот өстөөхтөрө ааттаммыттара, ытыллыбыттара, сыылкаламмыттара, репрессияламмыттара миигин эрдэттэн долгутара. Мин оскуолаҕа кинилэр “норуот өстөөхтөрө”, “троцкистар кутуруксуттара” ааттанар кэмнэригэр үөрэммитим. Ол кэмҥэ кинилэр үтүө ааттара ааттаммат, айымньылара тарҕатыллыбат, туруоруллубат кэмнэригэр үөрэммитим. Кинилэр тустарынан кэлин реабилитацияламмыттарын эрэ кэнниттэн, сорохторун ааттарын 90-с сыллартан саҕалаан ааҕан барбытым.Устуоруйа дьиҥ ис хоһооно уонна нөоруот олоҕо, ааспыт уонна билиҥҥи кэм, иннибитигэр туох кэтэһэн турарын өйдүү сатыырым. Мин поэт эрэ быһыытынан биллэрим. Баҕа санаам поэмаҕа да баппат кэми көрдөрүөхтээҕэ. Онон арамаан буолуохтакаҕа. Бэйэм проза көрүҥэр биир да үлэм суоҕа. Арамаан хайдах майгылаахтык суруллуохтааҕын сабаҕалаан даҕаны, үөрэтэн, ааҕан даҕаны билэрим. Арамааҥҥа суруллар үйэлэр алтыһыылара, төһө даҕаны мин кэмим буолбатаҕын иһин, геройдарым олохторунан олорбут, хоболоох суол устун кинилэрдиин айаннаабыт, ыччаттарыныын бииргэ үөрэммит, доҕордоспут, сорохторунуун аймахтаспыт курдукпун. Мин эрэ буолуо дуо, сахалар бука бары. Бу суол барыбыт хорук тымыра буоллаҕа дии. Суруйааччы төрдүттэн билбэт тиэмэтин суруйарын саарбахтыыбын. Норуот бастыҥтан бастыҥ уолаттара бэйэлэрин кэмнэрин куоһарбыт ааттара ааттанар кэмэ кэлбитэ. Кырдьык уонна көҥүл туһугар охтубуттары аны үөхтэрэр, үрдүлэриттэн тэбистэрэ сылдьар кэм ааспыта. Ити барыта “Хоболоох суол” арамааммын суруйууга тиэрдибитэ. Норуот өйө-санаата хайдах сайдарый, ханнык кэмнэргэ уларыйарый, улугурарый, онно сыһыаным хайдаҕый диэнинэн салайтарбытым. Өйдөөбүтүм – аан бастаан, норуот өйүн-санаатын төрдүттэн уларытыы, бэйэ-бэйэни утарыта туруортааһын, ол кэнниттэн таптаабыттарын хоту салайыы, норуот баҕарар баҕатын аҥардастыы эрэннэрии айдаана буолар эбит.
Бастаан Лена орто умнаһын дьаамсыктарын историяларын, үлэлэрин уонна олохторун көрдөрөр музей тэрээһиниттэн саҕалаабытым. Сахалары кытта хайдах олорбуттарын, сыһыаннарын, бастаан кэлэллэригэр хайдаҕын арыйыыттан. Дьаамсыктар бэйэлэрэ даҕаны киһи аһыныах курдук олохтоох дьон этилэр. Дьадаҥылара, бүтэҥилэрэ бэрдэ, “биһигиттэн биир да үөрэхтээх тоҕо тахсыбатый” диэн сахаларга ымсыырар, муҥатыйар буолаллара. Өрөбөлүүссүйэ буолуон иннинэ сахалартан улахан тутулуктаахтар эбит. Сир көрдөөн ылаллар, сахалар аһыныгас буоланнар бастаан көҥүл өттүнэн биэртэлээбиттэр. Оттон дьаамсыгыҥ оҕото-уруута элбээн иһэрэ… Ол да буоллар, хайдах эрэ үллэстэн эйэ дэмнээхтик олороллоро. Дьаам дьоно “Соҕотохтуу быстан олордохпутуна өлүүһүбүт, сахалар үтүө дьоннор эбит” диэннэр саха уолаттарыгар кыргыттарын кэргэн биэрэллэрэ, сахалары кэргэн ылаллара. Ол иһин бары сахалыы тылланаллар. Биир дьаам ыала тоҕус оҕолооҕуттан аҕыс кыыһын сахаларга кэргэн биэртэлээбит. Көннөрү сахаларга буолбакка, үөрэхтээх өттүлэригэр биэрэр эбит.
Онтон дьэ Сэбиэскэй былаас буолар. Дьаамсыктарга туох баар сир үчүгэйин, баай, атыыһыт сахалар сирдэрин былдьаан, түҥэтэн биэрэллэр, эбии көлүүр аттарынан, тэриллэринэн туохха наадыйалларынан хааччыйаллар. Онон кылаассабай сыһыан эмиэ көстөн ааһар. Биир өттүттэн үөрэллэр, «быыһыы кэллилэр” диэн саныыллар. Хомуньуус эҥин буоланнар утарыта турсуу барар. Сорохторо үрүҥнэргэ кыттыһаллар. Олор олох аҕыйахтара. Итинник. Сэбиэскэй былаас барыларын тэҥнээн кэбиһэр. Сэттэ уон сыл буолан баран, аны уларыта тутуу буолар. Дьаамнарга болҕомто эмиэ улаатар. Ону ааҕааччы өйдүүрэ дуу…
Олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэни баайдыын, дьадаҥылыын, үөрэхтээхтиин үөрэҕэ суохтуун, омугуттан тутулуга суох бары уруйдаан көрсүбүттэрэ. Ыраахтааҕылаах нуучча батталыттан букатыннаахтык босхолонуу суола арылынна диэннэр. Күлүмнүүр, Широких, Ксенофонтов, Новгородов эҥин да буоллун, бука бары үөрэхтээх дьон уруйдаан-айхалаан көрсөллөр. Тэҥ буолар кэммит кэллэ, буржуазнай-демократическай өрөбөлүүссүйэ буолла, мантан инньэ, биһиэхэ, бэйэлэрин оҕолорун курдук сыһыаннаһыахтара, үөрэх тэнийиэ эҥин диэх курдук саныыллар. Оттон Г.В. Ксенофонтов учредительнай мунньах дьокутаата, Сибиир уобаластааҕы бырабыыталыстыбатын чилиэнэ буолбута. Онно сылдьан саҥа былааһы уруйдаабыт-айхаллаабыт дьоннор бэйэлэрэ эмиэ урукку ыраахтааҕы норуотугар сыһыаныттан бэйэлэрэ эмиэ уларыйбатахтарын өйдүүр уонна саҥа былааска үлэлииртэн аккаастанабын диэн, сиэмистибэ бэрэссэдээтэлигэр Күлүмнүүргэ эппитин итэҕэйбэт. Олоҕун тиһэх сылларыгар саҥа былаас туохха тиэрдибитин өйдүүр. Онон “Хоболоох суол”диэн түөрт кинигэлээх айымньыбын бу күүстээх охсуһуу да кэннэ, син биир туох да уларыйбатах диэн санаалаах түмүктээбитим.
Суруйааччы кырдьыгы суруйа сатыахтаах. Онуоха бэйэтэ таласпат, турууласпат буоллаҕына, “тоҕо үлэлиигин” диэн ыйытыы туруон сөп. Ким төһө кыайарынан ол туһун ситиһэ сатыахтаах, оттон ол соругун кыайбыта- кыайбатаҕа – бэйэтэ туспа суол.
– Кэлин “Олох модьоҕото” диэн сэһэн суруйбутуҥ.
– Онно оҕо сааспын, оскуолатааҕы кэмнэрбин, онуһу бүтэрэн баран холкуоска хайдах үлэлээбиппитин суруйбутум. Бу кинигэм автобиографичнай. Үс кэрчик сэһэнтэн аттарыллан суруллубута. Бастакы сэһэн оҕо саас кэмэ, иккис сэһэн оскуола бастакы кылааһыттан тохсуска диэри, үһүс сэһэн – онус кылаас тула. Бу кэм — оскуола оҕотун өйүн-санаатын үөскээһинэ, төрүттэниитэ көстөр. Кинигэм киирии тылыгар суруйбутум курдук, “мин оскуолаҕа үөрэммит сылларбар хайҕана сылдьыбыппын буолбакка, мөҕүллүбүппүн-этиллибиппин, буруйдаммыппын, тугу кыайбатахпын эрэ суруйуом” диэн санааны тутуспутум. Ону ааҕан сорохтор бу мөлтөх да баҕайы киһи эбит диэхтэрэ эбитэ буолуо. Оскуолаҕа биир мөкү суол баар – үчүгэйдик үөрэнэр оҕону кэлтэгэйдии наар төбөтүттэн имэрийэ сылдьыы. Ортотук үөрэнэр оҕону умнуу, оттон соһуллуулаах үөрэнээччигэ хаҕыс сыһыан, кэнэйдээһин, устунан, олох даҕаны, киһи быһыытынан эһии … Биһиги кэммитигэр иккис-үһүс сылын халларыы, оскуолаттан устуу диэн баар этэ. Түөрдүнэн-биэһинэн үөрэнэр оҕолор таах көҥүл босхо сылдьаллар. Оттон мин ортонон үөрэнэбин гынан баран, уопсастыбаннай үлэм элбэҕэ бэрдэ: истиэнэ хаһыатын таһаарааччы, литературнай куруһуок уонна эдэр туристар альбомнарын киэргэтии, уус уран самодеятельноска кытыннарыы, онно барытыгар кытыннараллар, биллэ-көстө сатаабатым үрдүнэн соруйаллар. Онон санаам оонньооһунун барытын суруйтум. Оҕо эрдэхпиттэн тугу дьиктиргии көрбүппүн наһаа болҕойор үгэстээҕим. Ону доҕотторум “эн дьикти баҕайы этиҥ. Биһиги мээнэ сылдьар кэммитигэр, туой оту-маһы одуулаһан тахсарыҥ” диэн этэллэр. Таптыырым оннук буоллаҕа. Мас хайдах лабаалааҕын, тоҕо, хайа диэки токуруйбутун, үчүгэй сибэкки көстүүтүн, суолу хаар хайдах ойуулаан типпитин одуулаһар этим. Бука, айылҕаттан буолуо. Барыбытыгар да оннук дьоҕур баар эбит. Улахан убайым, онтон ортом, кыра иним эмиэ суруйан иһэн бырахпыттар. Абаҕабыт уола Чукураһа Ньукулай диэн математика учуутала киһи баар этэ. Кини айымньыларын мунньан «Күөмчүлэммит көлүөнэ ырыаһыта» ааттаан хоһооннорун хомуйан кинигэ таһаартым. Оччотооҕуга эрдэ төрөөбүт талааннаах дьоннор бары арыгыһыт буолан хаалаллара. Онтон олус хомойобун.
– Оҕолорго айымньыларыҥ туһунан…
– Суруйааччы оҕолорго киирдэҕинэ оҕо курдук буолар түгэннэрдээх. Кырачааннар саҥараллара, ону-маны тэҥнииллэрэ бу үчүгэйиэн. Үстээх-түөртээх оҕо сыаптаах тыраахтары кытары көлүөһэлээх тыраактар баран иһэллэрин көрөн «Ити оҕото ийэтин батыһан иһэр» диэбитэ ураты дьиктитик иһиллэр буолбат дуо?. Ити курдук. Оҕолорго “Бэлэх”, “Хачыал”, “Бурҕаллай” хоһоонунан кинигэлэри суруйбутум. Халлаантан харбаан тугу да суруйбаппын. Оҕо бэйэтэ туох диэбитин, тугу саҥарбытын, сиргэ, халлааҥҥа хайдах көстүү буолан ааспытын өйдөөн хаалар үгэстээҕим. Ол барыта тугу билбиккэр, хомойбуккар, үөрбүккэр сыһыаннаах буоллаҕа. Оҕо суруйааччыта бэйэтэ эмиэ оҕо курдук буолуохтаах. Мин мэлдьи дьиктиттэн соһуйабын ээ. Бу эттэхтэрэ үчүгэйин эбэтэр сүөргүтүн диэх курдук. Ол аайы санааҥ араастаан оонньуу сылдьар…
– Суруйааччы ньыматыгар тугу этиэххин сөбүй?
– Ардыгар суруйааччы диэн кимин бэйэм да билбэт курдукпун дии. Тоҕо суруйабыный диэн арыт санаан ылааччыбын. Дьон сынньаналлар, күүлэйдииллэр, харчы өлөрөллөр… Мин буоллаҕына, сиэбим кураанах сылдьаммын суруйабын. Бу акаары акаары быһыы буолбатах дуо? Аны туран суруйбатахпына, эмиэ адьаһын сатаммат курдук. Быһыыта, балта уонна кыстык, сымыйа уонна кырдьык, сырдык уонна хараҥа икки ардыгар сылдьардыы сананарыҥ баар буолааччы. Суруйааччы онтон быыһанар, кыайыылаах тахсар мөккүөрүгэр сылдьар киһи быһыылаах. Хас суруйааччы баар да, оччо ньыма баар. Хайа баҕар суруйааччыны чинчийээччилэр даҕаны, ааҕааччылар даҕаны ол ньыматынан ааҕа билэллэр.
Аан маҥнай хоһоон суруйуум маннык этэ. Алтыс кылааска үөрэнэ сырыттахпына Саҥа дьыл бырааһынньыгар харыйа киэргэтиитэ буолара. Оччотооҕуга барытын бэйэбит илиибитинэн оҥорон киэргэтэрбит. Онно пионер баһаатайбыт биһиэхэ, – Сорохтор уруһуйдуоххутун, Саҥа дьыл туһунан хоһоон да суруйуоххутун сөп, – диэбитэ. Итинник эппитэ миэхэ минньигэс баҕайытык киирбитэ. “Хоһоон да суруйуохха сөп эбит ээ” диэн санаа үүйэ-хаайа туппута. Дьиэбэр баран суруйдум. Хоһоонум кэпсээн курдук тахсыбытын бэйэм да өйдөөтүм, кимиэхэ да көрдөрбөтүм. Онтон ыла кистээн суруйа сылдьар буолбутум. Сэттис кылааска үөрэнэ сырыттахпына Мотрена Васильевна Зырянова диэн саҥа үөрэҕин бүтэрбит саха тылын учуутала хас да куруһуогу тэрийдэ: туристическай, литературнай уонна чуучала оҥорооччулар гиэннэрин. Аны туран гимнастическай уонна тустуу секцияларыгар суруттардым. Оҕо-оҕо курдук буоллаҕым. Сотору биир-биир быраҕыталаатым. Туристическайым уонна литературнайым эрэ хаалла. Оройуон уонна республика эдэр туристарын күрэхтэһиилэригэр кыайаммыт ахсыс кылааска үөрэнэ сылдьаммын: Дьокуускай – Улан-Удэ – Байкал, тохсус кылааска Дьокуускай – Москва – Ульяновскай маршруттарынан күрэххэ сылдьыбытым. Ханна сылдьыбыппытын, тугу билбиппитин-көрбүппүтүн барытын дневникпэр суруйан иһэрим. Аҕам итинтэн наһаа үөрэр этэ. Бэйэтэ урут истибит норуот ырыаларын, сүтэн-оһон хаалыахтара диэн, ыллаан биэрэн суруттарар этэ. Аны санаатахха, сүрдээх хамсааһын эбит ээ, атын сирдэри көрөн, киһи өйө-саната кэҥээн, туһалаабыта элбэх буолуо. Ити куруһуоктартан саҕалаан хоһооҥҥо ылсыбытым. “Мин эһиэхэ тугу үөрэтиэхпиний, суруккут бэлиэтин эрэ көннөрөр этим” диэн күлэр этэ учууталым. Аармыйаҕа да, холкуоска да үлэлии сылдьан мэлдьи суруйарым. Олус бытааннык, бэйэм испиттэн буһан, үксүн үөрэнэн тахсыбыппын. Бастакы “Хаар кыыс” диэн кинигэбэр Улахан Ааҥҥа үчүгэй баҕайы мыраан баарын бииргэ үөрэнэр доҕорум кэпсээбитэ. Ону:
Былыр манна таҥара уола
Түһэн кылыйбыт сурахтаах.
Онтон ыла кини суола
Үйэлэргэ хаалбыттаах.
Ол уолу түһэрбит мыраан
Билигин даҕаны сыгынньах
Кыыс түөһүн кэрэтинии
Утары көрөн турар.
Мыраан сырдыы чуҥкуйар,
Таҥара уолун кэтэһэн.
Өрүс уҥуортан ыҥырар,
Ой дуораанын түһэрэн.
Уруһуйдуур эҥин буоламмын итинник уобарастар бэйэлэрэ көстөн, киирэн кэлэллэр.
– “Маны ким ааҕыай” диэх курдук саныыгын дуу?
– Мин эрдэтээҕи көлүөнэ киһитэ буоламмын, уһулуччу талааннаах, ураты төлкөлөөх элбэх поэттары билэбин. Ол суруйааччылар айбыттарын кэнниттэн атыттарга туох да хаалбатаҕын кэриэтэ. Гражданскай даҕаны, лирическай даҕаны, романтическай даҕаны хоһооннору оннук ыпсаҕайдык, ылбаҕайдык ыпсаран, уобарастаан суруйаллара. Ол кинилэр оччотооҕу кэм туоһулара буоланнар, бэйэлэригэр даҕаны, сарсыҥҥы күннэригэр даҕаны бэриниилээхтэрэ, итэҕэллээхтэрэ, кинилэри итинник үрдүк тыыннаах, өлбөт, сүтэн хаалбат айымнньылары суруйалларыгар күүс, тирэх биэрэрэ. Оччотооҕу ааҕааччылар ол иһин Эллэй, Уурастыырап, Леонид Попов, Семен Данилов, Моисей Ефимов, Баал Хабырыыс, Тобуруокап, Иван Гоголев хоһооннорун таптаан ааҕаллара даҕаны, ыллыыллара даҕаны.
Суруйа олорон аһыыргын кытары умнан кэбиһэҕин. Дьиэтээҕи дьоҥҥор төрүт да болҕомто уурбакка хаалаҕын. Ону кытта эйэлэһэргэр эрэ тиийэҕин. Суруйааччыга мэлдьи бириэмэтэ хаппат. Мин таах күнү бараан сылдьарым диэн суох, суруйбатахпына уһанабын. Айымньым тахсыбытын кэннэ маны суруйбакка хаалбыппын эҥин диэн санаабаппын. Анаан, бүттүүн бэринэн туран суруйдаҕыҥ дии..
– Өссө да тугу эрэ суруйа иликпин диэн санаа киирээччи дуо?
– Оннук санаа киирэр. Арай сааһырбыта ырааппыт суруйааччы ону өрүскэлэһэн туран кэпсиирэ ааҕааччытын итэҕэтиэ суоҕа. Суруйааччы даҕаны ааҕааччытын эдэрчи сааһыгар сылдьан эрэннэриэн сөп. Мин «Хоболоох суол» улахан арамааны бачча кыра, күүһэ-уоҕа суох киһи, ардыгар, “чахчы мин суруйтум дуо” диэн санаа киирээччи ээ. Итиччэни барытынө суруйарга олоруоххун наада дии, ол 15-20 сылым хайдах ааспытын билбэтэхпин. Бука эдэрим буолуо.
Мин дьолум диэн музей үлэһитэбин. Сүрдээх улахан архыып, ити дьон дьылҕаларын, устуоруйаларын үөрэтэргэ туох наадалааҕым барыта баара. Аны туран, уларыта тутуу буолан, харса суох үлэлиир, айар тыын киирбитэ.. Оччотооҕута арыллыбыт архыып саҥа матырыйаалларынан тахсыталыыр кинигэлэр, хаһыаттар, сурунааллар , ыстатыйалар, ахтыылар илиим иһинэн ааһаллара.. 45 сааспар арамааным бастакы икки кинигэтин харатын бүтэрбитим. Онно эрэй бөҕөнү көрбүтүм: устуоруйа чахчыларын чопчулуурга, былыргы тыллар быһаарыллыыларын, таҥара күннэрин, сахалар итэҕэллэрин суолталарын буларга элбэх сырам барбыта.. Ол тухары ойдом сылдьан суруйабын, үөрэнэбин. Ол туһунан чугас доҕотторум да билбэтэхтэрэ. Онтон үөрэбин. Эрдэ кэпсээн, сүөккээн кэбиспитим буоллар, кыайан суруйуом суоҕа этэ. Билигин даҕаны норуот кэпсээнигэр, үһүйээннэригэр тэҥнээн, олоҕуран, буолан ааспыт историческай суолталаах ахтыыны суруйуох баар этэ. Ол гынан баран, Айааччы Айыы Таҥара төһөнү биэрбитинэн буоллаҕа…
– Историческай арамааны суруйаргар оччотооҕуну билэр дьону көрсөн кэпсэппит буолуохтааххын?
– Оннук суол баар буоллаҕа дии. Холобур, мин ити Ксенофонтовтары суруйарбар ханна даҕаны урут кэпсэммэтэҕи суруйбутум. Кини биир дойдулааҕыттан уруккута холкуос бэрэссэдээтэлэ Кузьмин Николай Даниловичтан, 84 саастаах оҕонньортон, кэпсэттэрбитим. Кэпсээнньит баҕайы киһиэхэ түбэспитим. Барытын саас сааһынан үчүгэй баҕайытык кэпсээбитэ. Онно мин өйдөөбүтүм – бииргэ төрөөбүттэр бары тус-туһунан майгылаахтар эбит. Хабырыыс оҕо эрдэҕиттэн учуонай буолуоҕа тардан, фольклорга сыстан, ырыаны-тойугу суруйан барбыт. Байбал ыччаты түмэр, тэрийэр дьоҕурдаах эбит. Оччоттон бэлиитик. Мөккүһэн баран иннин туох да иһин биэрбэт эбит. Константин учуутал, сытыары-сымнаҕас, учуутал-учуутал курдук оскуола туттарыан, үөрэх сайдыан баҕарар эбит. Уйбаан, Аркадий уонна Ылдьаа өссө кыралар. Кыргыттар эмиэ оннук тус-туспа майгылаахтар: улахан кыыс – кытаанах, орто кыыс – сымнаҕас, кыралара – хабытайдаммыт тыллаах. Дьиэлэрин-уоттарын оҕонньор буолбакка ийэлэрэ дьаһайар этэ диирэ. Аҕалара кинээс, кулуба да буолан баран холку, наҕыл баҕайы киһи эбит. Сөбүлээбэтэҕинэ эҥин наай гыннар “ээ, лешайдары баран” диэн тыллааҕа үһү. Ийэлэрэ Кэтириинэ туох баар атыыны-эргиэни, түһээни, ындыы көтөҕөөччүлэри, таһаҕас таһааччылары, дьиэ үлэһиттэрин кытары бэйэтэ кэпсэтэр. Кини тылын бары биир тыла суох ылыналлар эбит. Ол аата дьаһаллаах буоллаҕа. Екатерина Максимовна удьуор уус кулубалар, кинээстэр сиэннэрэ. Оттон аҕаларын Василий Никифорович төрүттэрэ бука бары суор-тураах курдук хос ааттаах дьадаҥы дьон эбиттэр. Арыый өндөйбүттэрэ эһэлэрэ, онтон аҕалара кыаҕыран туран кэлбиттэр. Үйэтэ да сөп түбэстэҕэ – Саха сиригэр хапыталыысым киириитэ, Өлүөхүмэ, Витим, Бодойбо үрэхтэринэн көмүс арыллыыта. Сахалар онно тиийэннэр эргинэн байаллар.
90 саастаах ытык кырдьаҕас Гордеев Николай Данилович диэн оҕонньор эмиэ дьаамсыктар туһунан элбэҕи кэпсээбитэ. Кини бэйэтэ дьаамҥа үөскээтэҕэ дии. Мин бэйэм да дьаам оҕолорун кытта үөрэннэҕим. Тыллара, итэҕэллэрэ кытары булкуллубут буолан баран, киһи аһыныан аһынар дьонноро. Гончаров «төрөөбүттэринэн нууччалар, омуктарынан сахалар” диэн дэлэҕэ этиэ дуо. Ол курдук.
– Бааһынайдыы саҥарар эйгэлээх сиргэ-уокка үөскээбит киһи диэтэххэ, суруйааччы буолан тахсыбытыҥ элбэҕи этэр.
– Уларыта тутуу буолбутун уонна саха салаатыгар киирбиппин кэннэ санаам тосту уларыйбыта. Киһини “сээн” дииллэрэ үчүгэйгэ тардар. Аан бастаан Намнааҕы педучидища художественнай салаатын бүтэрэн баран аармыйаҕа баран, холкуоска үлэлээн, онтон хачыгаардыы сылдьан, үөрэҕи умна быһыытыйан баран, университекка маҥнай кыайан киирбэккэ Намҥа барбытым. Оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэрбэр олоҥхо, тойук кэллэҕинэ араадьыйаны сабар кэмнэрдээҕим. Аҕам хараҕа суох оҕонньор туох да сүрдээҕин сэргиир, күнэй-ыйа араадьыйа сонунуттан тахсар буолара. Онтон мин, хата, университекка саха тылыгар үөрэнэн өрүһүммүппүн.
Ороһуунускайдаах, Варвара Потапова үөрэххэ киирэр кэмнэригэр туттарса сылдьыбытым. Мин суругунан “4” сыанаҕа суруйан баран, этии ырытыытын олох билбэт эбиппин. Толоруу, сиһилии, быһаарыы диэни арааран билбэт этим, аны “саҥа чааһынан ырыт” диэтилэр. Туохтуурбут эчи элбэҕин… «Чэ, ылбатахтара да сөп” диэн сананным, хомойботум. Билиҥҥим эбитэ буоллар — “Холкуоска үлэлээбитим, үөрэххэ киирэр дуогабардаах этибит” диэн туруорсар эҥин суох. Биһиги үлэлии тахсарбытыгар оннук дуогабар баара. Экзамеммытын тутааччы Николай Тобуруокап Обкомҥа үлэлиирэ. Эксээмэҥҥэ кэлэн тимири ыйыстан баран олороро. Кытаанах баҕайы киһи этэ, быһыыта. Иккис тутааччы Г.Г. Окороков кини туох диирин кэтэһэр быһылааҕа…
Намҥа таҕыстым. “Даадар уоттара” диэн литературнай түмсүү баара. Онно Клавдия Петровна Яковлева үөрэппитэ. Николай Курилов, Петр Тимофеев ол түмсүүгэ сылдьыбыттара. Үөрэхпин бүтэрэн Покровскайга учууталлаатым. Оҕолорум черченияҕа оройуоннааҕы күрэхтэһиитигэр иккис миэстэ буоллулар. Үчүгэй көрдөрүү диэн буолла. Икки сыл буолан баран оскуолаттан атахпынан куоттум – уруһуй, үлэ учууталлара оскуолаҕа хамначчыт буолаллар эбит. «Итини гын, маны оҥор” диэн, директорыттан учууталларыгар тиийэ бары миигин соруйаллар. Хас бырааһынньык аайы былакаат суруйуута, өрөмүөн, кылаастар ааттарын, үөрэнээччилэр режимнэрин, бэрээдэктэрин суруйуу, киэргэтии, учууталлар ыытар аһаҕас уруоктарыгар көмө матырыйааллары, таблицалары бэлэмнээһин көрдөһүү, дьаһал быһыытынан мин үрдүбүнэн ааһара.. Саҥата суох оҥоро сылдьабын. Онтон биирдэ дириэктэрбэр “үөрэххэ туттарса бараары гынабын” диэтим. Ону дуостал сөбүлэспэтэ. Хата, ол кус кэмигэр буолан, кустуу баран хаалла. Кини оннугар биир нуучча эмээхсинэ Кривых олордо. Эмээхсинтэн ыспыраапка ыллым (характеристика). Киирэн туттарыстым. Бэлэмнэнним уонна үчүгэйдик туттаран, киирэн хааллым.
“Сэргэлээх уоттара” миэхэ элбэҕи биэрбитэ. Е.Шестаков-Эрчимэн уһуйбута. Аны туран киритиическай ыстатыйалары эмиэ суруйар буоллум. Литературнай бырассыаһы биллим. Бэйэбэр сорук туруоруннум: атыттар литературнай институукка үөрэнэллэр. Мин эмиэ онно үөрэнэ сылдьар курдук туох баар литература боппуруостарыгар, бастакы кинигэлэри ырытыыга, наука үлэһиттэрэ литератураны чинчийиилэригэр, тыйаатырга, суруйааччылар литературнай чэппиэрдэригэр барытыгар сылдьабын. Ордук чөрбөйөн истэр уруоктарым литвведение, кириитикэ, саха литературатын устуоруйата, айымньылары үөрэтии. Үөрэхпин үчүгэйдик бүтэрдим. Саха тылын учуутала буолбут киһи быһыытынан, саҥа тахсыбыт айымньыларга сыанабыл суруйар буоллум.
– Кириитикэни хайдах ылынар этигиний?
– Мин айымньыларбын хайҕаан дуу, сирэн дуу суруйуу аҕыйах. Арай, ити “Хоболооххо”, “Олох модьоҕотугар” баар. Бастаан “Хоболоох суолу” бүтэрэрбэр мин үрдүбэр түһэллэрэ буолуо дии саныыр этим. Ксенофонтовтааҕы, Күлүмнүүрү, Сөрүөкүйэби да, хомуньуус салайааччыларын кытары тэҥнии тутан суруйбутум. Ааҕааччы бэйэтэ талыахтаах. Эрдэттэн өтө көрөммүн Сталин этиилэрин киллэрэн биэрбитим элбэҕи быһаарбыт буолуохтаах. Автономия эҥин диэн дьиҥ иһигэр – оонньуу эбит. Декларацияларыгар буоллаҕына – көҥүл өттүнэн киириэххин, сөбүлээбэтэххинэ тахсыаххын сөп диэн. Ону “ өрө турдугут” диэннэр төбөлөрүн быһыталыыллар – оонньууга киирэн биэрии. 1920 сыллаахха хомунньуустар Уһук Илиҥҥи региоҥҥа өрөспүүбүлүкэ тэрийбиттэрэ: олох көҥүл бэйэлэрэ харчылаахтар, аармыйалаахтар, кыраныыссалаахтар, салайааччылаахтар этэ. Москубалар кинилэри “бэйэлэрэ сирдэрин көмүскээтиннэр”, бэйэлэрин утарсааччыларын, интэллигиэннэрин, дьоппуоннары бэйэлэрэ кыайдыннар дии. Ол кыайбыттарын кэнниттэн былаастарын былдьаан сэбиэскэй оҥортоон баран, син биир хомунньуустар былаастарыгар холбоон кэбиһэллэр.
Оттон хоһооннорбун Боескоров сыаналаан суруйбута баар. Хаһыакка таһаарбакка, суругар, Николай Габышев хайҕаабыта, “ айылҕа бэйиэт талаанын биэрэ сатаабыт киһитэ эбиккин” диэбиттээҕэ. Миигин эккирэтэ сылдьан кириитикэлээбиттэрэ буоллар бука суруйуом суоҕа этэ. Ыарыылаахтык ылынар буолуохтаахпын, быһыыта. Ол иһин хоһоон суруйдум да буруолаппытынан аҕалбаппын. Хайдах эрэ ону убахтаан, “ити сыыһа, бу сыыһа” дииллэрин, бэйэбэр, кир сыстарын курдук саныыбын. Ол иһин “бу барыаҕа, сөп” диэтэхпинэ эрэ биэрэбин. “Сэргэлээххэ” Эрчимэн миигин кириитикэлиир этэ. Ону өйбүнэн өйдүүр этим. Кини оскуолата – Күннүк Уурастыырап, Эллэй саҕанааҕы ааспыт оскуола этэ. Мин ол саҕана көҥүллүк уобарастаан суруйар этим: “Эн баттаҕыҥ хара баарыс, харахтарыҥ – дириҥ байҕал, илиилэриҥ көмүс эрдии…” эҥин диэн курдук. Ону Эрчимэн “хайдах киһи илиитэ эрдии буолуоҕай” диэн тутуһар буоллаҕа дии. Онон киһи өйдүүрүн курдук суруйар буолтум.
Киһи чарапчыламмат да уус тыллаах, далааһыннаах суруйааччылара баар бөҕө буоллахтара. Холобур, Далан, Лугинов. Арамааннарын ааттыыллара, киһи ааҕан баран хайдах маннык суруйуохха сөбүй диэн сөҕөр-махтайар, соһуйар, соһутар суруйааччылара. Оннук даҕаны буоланнар улуу ааттаналлар. Аан бастан литератураҕа киирэрбэр оннук саныырым, билигин даҕаны аккаастаммаппын.
Ангелина КУЗЬМИНА
Навигация по записям
Сүдү учуонай
Тыл төрдүн үөрэтиигэ
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: ostyoryja_2019@mail.ru. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сэтинньи 6 диэн Григориан халандаарыгар сыл 310-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 311-c күнэ). Сыл бүтүө 55 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
ХНТ
ХНТ — Сэрии уонна сэбилэниилээх айдаан кэмигэр айылҕаны харыстааһын аан дойдутааҕы күнэ
Дойдулар ардыларынааҕы киһи илиититтэн өлбүт кыыллар кэриэстэбиллэрин күнэ
Таджикистан
Таджикистан — Конституция күнэ
Татарстаан
Татарстаан (Арассыыйа) — Конституция күнэ
Узбекистан
Узбекистан — Култуура үлэһитин күнэ
Финляндия
Финляндия — Швед култууратын күнэ
Швеция
Швеция — Адольф Густав күнэ. Бу "Хотугу Хахай" уонна "Хаар Хахайа" диэн ааттаммыт, элбэх тылы билэр үөрэхтээх хоруол 20 сыллаах салайыытын кэмигэр Швеция күүскэ сайдыбыта, Европа дойдуларын кытта тэҥ таһымҥа тахсыбыта, норуот сүргэтэ көтөҕүллүбүтэ. Наполеон кинини былыргы улуу полковдецтары кытта тэҥҥэ туруорара
Нүөрүнгүрү куорат күнэ
ТүбэлтэлэрПравить
1612 — Трубецкой уонна Пожарскай кинээстэр Москуба Кириэмилигэр кыайан-хотон киирбиттэр. Москуба саарыстыбатыгар "Дьалхааннаах кэм" ,сүнньүнэн, түмүктэммит.
1632 — Швеция хоруола Густав II Адольф («Хотугу Хахай») ньиэмэстэри кытта кыргыһыыга өлөрдүү бааһырбыт.
1736 — Михаил Ломоносов Марбург үнүбүрсүөтүгэр үөрэххэ киирбит.
1772 — Арассыыйа уонна Осмаан импиэрийэлэрин флоттара Патрас аттынааҕы кыргыһыылара саҕаламмыт.
1813 — Чильпансинг кэнгириэһигэр аҕабыыт Хосе Мария Морелос Миэксикэни Испанияттан тутулуга суоҕунан биллэрбит.
1860 — Авраам Линкольн АХШ бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт. Кини кэмигэр АХШ-ка гражданскай сэрии буолбута. Линкольн АХШ-ка кулуттааһын суох буоларын туһугар үлэлээбитин иһин кинини "Улуу босхолооччу" диэн ааттыыллар. Кулуттааһын диэки буолбут конфедераттар үгүстэрэ хотторбуттарын кэнниттэн кинини саба түһэн өлөрбүттэрэ.
1936 — Испанияҕа гражданскай сэрии биир сүрүн түбэлтэтэ — Мадрид иһин кыргыһыы саҕаламмыт. Бу сырыыга республиканецтар куораты ситиһиилээхтик көмүскээбиттэрэ.
1943 — Генерал Николай Ватутин салайааччылаах 1-кы Украинскай фронт Украина киин куоратын Киеви ниэмэстэртэн босхолообут.
1975 — Нүөрүҥгүрү куорат буолбут. Ньируунгра эбэҥкилииттэн "Дьарҕаалаах үрэх" диэн. 1952 сыллаахха Нүөрүнгүрүүтээҕи геологическэй чинчийэр партия тэриллэн Нүөрүнгүрү үрэх үрдүгэр бастакы геологтар балааккалара турбут. 1963 сыл балаҕан ыйыгар "Модун" дьапталҕа илин учаастагар бастакы арыйыы саҕаламмыт, ол кэннэ 1967 сыл бүтүүтэ эскэбээтэринэн бастакы чох хостоммут. Онтон БАМ хоту салаатын тутан саҕалаабыттар (Тында – Беркакит хайысхата) уонна Саха сирин соҕурууҥҥу производственнай холбоһугун тэрээһинэ саҕаламмыт.
1991 — РСФСР бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин ыйааҕынан хомуньуус баартыйатын үлэтэ тохтотуллубут. Балтараа сылынан 1993 сыллаахха хомуньуус баартыйата сөргүтүллүбүтэ, аата КПРФ диэн буолбута.
2008 — Саха тыйаатырыгар Польшаттан төрүттээх икки уһулуччулаах учуонайга Эдуард Пекарскайга уонна Вацлав Серошевскайга аналлаах үөрүүлээх мунньах буолбут.
ТөрөөбүттэрПравить
1494 — Үтүөкэн Сулейман — Осмаан Импиэрийэтин онус султаана (1520—1566), кини салайар кэмигэр Осмаан Импиэрийэтэ сайдыы муҥутуур чыпчаалыгар тахсыбыта.
1936 — Михаил Алексеев - Дапсы — биллиилээх саха лингибииһэ, тыл билимин хандьыдаата, араадьыйаҕа "Биһирэм тыл" биэрии ааптара.
1949 — Виктор Губарев — бэлиитик уонна баартыйа диэйэтэлэ, РФКП Саха сиринээҕи кэмитиэтин салайааччыта, 1995-2008 сыллардаахха Госдума дьокутаатын көмөлөһөөччүтэ, Ил Түмэн IV, V, VI ыҥырыыларын дьокутаата.
1950 — Василий Васильев - Харысхал — саха народнай суруйааччыта, драматург, прозаик.
1959 — Валерий Васильев — этнограф, саха мифологиятын, итэҕэлин (ойууннааһыны) чинчийэр учуонай, устуоруйа билимин хандьыдаата.
1968 — Раиса Кузьмина — эбээн тылын чинчийэр учуонай, филология билимин хандьыдаата.
1982 — Айталина Кузьмина — филология билимин хандьыдаата.
ӨлбүттэрПравить
2010 — Мария Гаврилова — ирбэт тоҥу уонна килиимэти чинчийбит учуонай, география билимин дуоктара, СӨ Наукаларын акадьыамыйатын акадьыамыга. Саха сирин 1920-с сыллардааҕы ил уонна түмэт диэйэтэлин, эрипириэссийэлэммит Кузьма Гаврилов кыыһа.
|
oscar
|
Саха сирэ ураты регион ахсааныгар киирэр. Сиртэн хостонор баайынан, тыйыс айылҕатынан уонна аныгы технологияларга сайдыытын таһымынан Арассыыйаҕа киэҥник биллэр. Өрөспүүбүлүкэҕэ IТ эйгэтэ төһө кэскиллээҕин Арассыыйа саамай хотугу технопааркатын дириэктэрэ Петр Габышевтыын кэпсэттим.
–Петр Петрович, дорообо! «Якутия» технопаарка хайдах тэриллибитин туһунан ааҕааччыларбытыгар сырдата түс эрэ.
Дьокуускай бастыҥ хаһыатын ааҕааччылара, дорооболоруҥ! Бастатан туран, эһиги IТ эйгэтин киэҥник тарҕатаргытын, кэпсииргитин иһин махтанабын.
«Якутия» технопаарка 2011 сыллаахха тэриллибитэ уонна өрөспүүбүлүкэ инновационнай экономикатын, инфраструктуратын тутаах салаата буолбута. Технопаарка өрөспүүбүлүкэ инновационнай инфраструктурнай эбийиэгин быһыытынан экономика салаатыгар, инновационнай сайдыы түргэтииригэр, үп уонна интеллектуальнай ресурсалар сайдалларыгар улахан кылаатын киллэрэр тэрилтэ быһыытынан сыаналанар.
Инновационнай технопаарка сыала – инновационнай бырайыактары уонна саҥа технологиялары биһиги олохпутугар-дьаһахпытыгар тэтимнээхтик киллэрии.
–«Якутия» технопаарка сүрүн уратыта туохханый?
Технопарка билигин буола турар олоххо технологическай идеялары олоххо киллэриигэ сүрүн балаһаакка буолар. Саха сирин технопаарката баар буолан инновационнай хабааннаах, аныгы көрүүлээх бородуукталар тэриллэллэр уонна кэлэр бырайыактарга чинчийиилэр ыытыллаллар.
«Якутия» технопаарка тэриллиэҕиттэн ыла, коммерческай уонна предпринимательствоны сайыннарыы толору инфраструктурата тэрилиннэ.
Инфраструктурнай кииммит олус киэҥ. Бастатан туран, биологическай лабораториялаахпыт. Иккиһинэн, производственнай бырассыаһы бэлэмнээһиҥҥэ уонна оҥорон таһаарыыга уонна бородууксуйаны батарыыга араас өҥөлөрдөөхпүт, аан дойдуга киэҥник биллэр хампаанньалары кытта дуогабардардаахпыт. Маны таһынан, өссө биир кииммит Нерюнгри куоратыгар таһаарыылаахтык үлэлии турар.
Күн бүгүн резиденнэр ахсааннара элбии турар. Биһиэхэ билиҥҥи туругунан барыта 167 тэрилтэ сыстан үлэлии олорор. Сүрүн хайысхалара – информационнай технологиялар, энергоресурсосбережение уонна энергоэффективность, биотехнология, агробиотехнология уонна биомедицинскэй технологиялар, тутуу, тырааныспар уонна тырааныспар инфраструктуралара.
2019 сыл бүтүүтэ «Якутия» технопаарка «Сколково» пуонда регионнааҕы операторын статуһун ылбыта. Онон резиденнэрбитигэр саҥа саҕахтар арыллыбыттара. «Сколково» пуонда инвестициялары тардарга уонна оҥорон таһаарарга, акселерационнай барагыраамаларга, ыытыллар дьаһалларга кыттарбытыгар кыах үөскэттэ. Бу өрөспүүбүлүкэ экономикатыгар инновационнай бырайыактар ирээттэрин улаатыннарыыга, кинилэр барыстарын, саҥа үлэ миэстэлэрин оҥорорго тириэрдиэхтээх.
2020 сылга технопаарка резиденнэрэ 100 мөл. солк. тахса инвестицияны ыллылар, дохуоттара миллиард солкуобайы куоһарда. Резиденнэр үгүстэрэ Арасыыйа уонна аан дойду ырыынагар ирдэбиллэрдээх бэйэлэрин бородуукталарын ситиһиилээхтик экспорка таһаараллар. «Якутия» технопааркаҕа оҥоһуллан тахсар бородууксуйалар аан дойду алта дойдутугар – Арассыыйаҕа, Финляндияҕа, Казахстаҥҥа, Украинаҕа, Азербайджаҥҥа уонна Киргизияҕа экспорка тахсан, сыанаҕа турар буолары ситистэ.
–Петр Петрович, Сахабыт сирин айылҕатын усулуобуйата инновационнай актыыбынаска балачча сабыдыаллыыр дуо?
Биллэрин курдук, киэҥ далааһыннаах цифровизация IТ-секторы сайыннарыыга күүстээх хамсааһыны биэрдэ. Региоҥҥа бэйэтэ туспа инновационнай экосистема үүннэ, IТ-хампаанньалар аналлаах инфраструктуралаахтар уонна тустаах инструменнаахтар. Ол курдук, төһө да тымныы, тыйыс сиргэ олордорбут, географическай тутул, экстремальнай климат усулуобуйалара мэһэйдээбэттэрин көрдөрдүлэр. Биһиги айылҕабыт IТ-салаатыгар улаханнык сабыдыаллаабат. Холобура ылан көрүөххэ, производственниктары. Бу олох атын дьыала, кинилэргэ олорор усулуобуйа, биллэн турар, мэһэйдиир. Ол эрээри регион климатын уратытын учуоттаан, ханнык баҕарар салаа бэрэстэбиитэллэрэ дойду тымныытын, тыйыһын кыһалҕаларын көрсөллөр дии саныыбын. Биһиги технологическай предпринимателлэрбит Саха сирин айылҕатын усулуобуйатын учуоттаан, туһалаах уонна бастыҥ бородууксуйаны оҥорон таһааралларын бэлиэтиэм этэ. Холобур, Хоту-Тент, Саха-Криоген, Аэролодка «Индигирка», Саха чай, Эгопласт, Сахалипснеле уо.д.а.
–Билиҥҥитэ аныгы пааркаҕа туох тиийбэтий?
– Тиийбэт диирбит олуона соҕустук иһиллэр. Ол эрээри, биһиги тэрилтэбит билигин өҥө оҥорооһунун салаатыгар күүстээхтик ылсардыы сорук туруорда, сервис уонна өҥө хаачыстыбатын тупсарарга күүскэ үлэлиибит. Make it диэн ааттаах бырайыагы олоххо киллэрээри сылдьабыт. Бу балысхан бырайыак стартаптар үлэлэрин түргэтэтэргэ, толору докумуоннары оҥорорго уонна бэйэ оҥорон таһаарыытыгар, итиэннэ тас ырыынакка тахсарга төһүү күүс буолуохтаах.
–Эдэр ыччат технологияны сайыннарыыга интэриэһэ төһө улаатта?
Улаатта. Үүнэр көлүөнэ, эдэр ыччат интэриэһин туһунан эрэллээхтик этиэххэ сөп. Билигин өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 50-тан тахса чааһынай IT-оскуола үлэлиир, дойду үрдүнэн стартаптары тардар «Б8» предпринимателлэргэ анаан акселерационнай бырагыраамалар олоххо киирэллэр. 2016 сылтан ыччаты информационнай технология эйгэтигэр тардар сыалтан оскуола үөрэнээччилэригэр, устудьуоннарга анаан «Мин идэм – IT» диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус ыытыллар. Бэлиэтээн эттэххэ, быйылгы сылга 1500-тан тахса киһи кытынна, 2016 сылга диэри кыттааччы ахсаана 50-тан тахса буолара. Баһаам көрдөрүү. Ол аата ыччат аныгы технологияҕа интэриэстээҕин туоһулуур.
Билигин биһиги иннибитигэр 10 тыһыынча үлэ миэстэтин таһаарар сорук турар. Оскуола үөрэнээччилэрин кытта үлэлээбэтэхпитинэ, бу сыалы ситиһэр кыахпыт суох.
–Саха ыччатыгар предпринимательство култуурата сайдар дуо?
Эппитим курдук, эдэр ыччат бизнескэ сыстыыта экономикаҕа көстөр. Билигин олохпут онлайн эйгэҕэ кубулуйда. Эдэр дьон виртуальнай эйгэҕэ олороллор, туох барыта хайдах тэриллибитин өйдүүллэр, ол иһин IT-бизнескэ сысталлара элбээтэ. Ыччакка табыгастаах усулуобуйа тэрилиннэ уонна элбэх кыах баар. Эбиитин көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэ, уопсастыба IT-бизнес, IT-салаа туһунан киэҥник суруйаллар, тарҕаталлар.
–Куораппыт, өрөспүү-бүлүкэбит аныгы сайдыы ирдэбиллэригэр төһө сөп түбэһэр дии саныыгын?
Дьокуускай куораппыт аныгы олох тэтимин тыыныгар сөп түбэһэр дии саныыбын. Сайдыы бара турар, олох салҕанар. Ылан көрүөххэйиҥ өрөспүүбүлүкэ баараҕай тутууларын, промышленноһы, суол-иис тутуутун, олох-дьаһах сайдыытын...
–Саха сирэ 2035 сылга төһө сайдыа, тупсуо диэн көрөҕүн?
Биһиги өрөспүүбүлүкэбит – бастыҥ инновационнай технологиялар уонна научнай ситиһиилэр түмүллүбүт региона. Маны сэргэ күүстээх инновационнай уонна креативнай экономикалаах дойду. Биллэн турар, Саха сирэ үрдүк социальнай хааччыллыылаах өрөспүүбүлүкэ буоларыгар баҕарыам этэ.
–Петр Петрович, кэпсээниҥ иһин махтанабын! Таһаарыылаах үлэни, нус-хас олоҕу баҕарабын.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Саха” НКИХ “Сонуннар” биэриитигэр хас да киһи үлэлиир: редактор, режиссер, шеф-редактор, оператор уо.д.а. Кинилэр бары биир санаанан өрөспүүбүлүкэ сытыы, сонун сонуннарын таһаараллар. Ол эрээри, эфир үлэтин-хамнаһын дьоҥҥо тиэрдээччи, харах далыгар тахсааччы ыытааччы буолар.
Икки сылтан бэттэх күн ахсын сахалыы “Сонуннарга” кэрэчээн, чоҕулуччу көрбүт кыыс баар буолбута. Дьон-сэргэ кинини тута биһирээбитэ, ылыммыта. Куолаһа чуолкайа, туттан-хаптан олороро барыта тып-тап курдук. Кини аата – Елизавета Васильева. Бүгүн биһиэхэ айа-тута сылдьар ыытааччы бэйэтин олоҕун уонна талан ылбыт үлэтин туһунан сэһэргиир.
-Елизавета, бастатан туран, баһаалыста, бэйэҕин билиһиннэрэ түс эрэ. Туох идэлээххин? Хантан төрүттээххиний?
-Мин Уус Алдан улууһун Курбуһах нэһилиэгиттэн сылдьабын. Сааһым – 25. 2012 сыллаахха М.К. Аммосов аатынан ХИФУ филологическай факультетыгар нуучча тылын салаатыгар үөрэнэ киирбитим. Этэҥҥэ бүтэрэн, «филолог» диэн идэни баһылаабытым. Түөрт оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ бүтэһик оҕонон төрөөбүтүм. Икки эдьиийдээхпин, биир убайдаахпын. Бары туспа ыал, бэйэлэрин олохторун суолун оҥостубут дьон. Мин бэйэм кэргэним, оҕом суох.
-Лиза, эн эмискэ баҕайы тэлэбиидэнньэҕэ баар буола түспүтүҥ, хайдах кэлбиккиний?
-«Саха» НКИХ-ҕа мин 2017 сыл сайыныгар кэлбитим. Бастаан саха араадьыйатыгар «Сонуннарга» дикторынан үлэлээбитим. Онно бииргэ үлэлиир аҕа табаарыстарым сонуну хомуйарга, суруйарга, ааҕарга үөрэппиттэрэ. Күҥҥэ нууччалыы тылынан 6 таһаарыыны бэйэм бэлэмнээн, быһа эфиргэ кэпсиирим, тэрээһиннэргэ сылдьан интервью ыларым. Араадьыйа режиссердара, бэйэм шеф-редакторым мин туспар олус кыһаллар этилэр. Хайдах нэһилиэнньэҕэ тиийэр гына ааҕарга үөрэтэллэрэ. Дикциябын чочуйарга сүҥкэн өҥөлөөхтөр. Араадьыйаҕа 7-с ыйбын үлэлии сырыттахпына, «Якутия 24» диэн саҥа телеханаал арыллыбыта. Ол саайтыгар таһаарааччы редакторынан ананан үлэлээбитим. Онно куруук тэлэбиидэнньэ эйгэтин ымсыыра көрөр этим. Салгыы бэйэм тылланан ТВ-га көспүтүм. Ол курдук, сахалыы тыллаах корреспонденынан үлэлээн саҕалаабытым. Уонна күн бүгүҥҥэ диэри онно баарбын.
-Тэлэбиидэнньэҕэ кэлэн үлэлээбитиҥ уопсайа хас сыл буолла? Бу кэм тухары бэйэҥ бэйэҕин кэтээн көрдөххүнэ, син уопутурбуккун дуо? Эрдэ ханна, тугунан үлэлээбиккиний?
-Тэлэбиидэнньэҕэ үлэлээбитим икки сыл буолла. Биллэн турар, уопутурбутум буолуо диэн эрэнэбин. Аан бастаан кэлиэххиттэн биир сиргэ туруу, сайдыбат буолуу дьикти соҕус буоллаҕа.
-Оннук!
-Буолаары буолан, сонуннар куруук суолталаахтар. Күн бүгүҥҥү оҥорор сюжеттарыҥ биир, икки сыл анараа өттүгэр оҥорбут сюжеттаргынааҕар атын, тупсаҕай буолуохтаах. Ол туһугар коллегаларын сюжеттарын кытта федеральнай ханаалы көрө сылдьыы, төһө кыалларынан стажировка, маастар-кылаастар, идэ таһымын үрдэтэр куурустар наадалар дии саныыбын. Эрдэ Амма улууһугар биир сыл нуучча тылын уонна литературатын учууталынан үлэлээбитим.
-Эйигин көрөн олорон “кырдьык даҕаны, бу кыыс тэлэбиидэнньэҕэ үлэлииргэ ананан төрөөбүт быһыылаах” дии саныырым.
-Махтал! Ол эрэн мин бэйэбин соччо оннук дии санаабаппын. Историк эбэтэр силиэдэбэтэл буолуохпун баҕарар этим. Ол быыһыгар театр кириитигэ буоларбын ыралыыбын. (күлэр)
-Оҕо сааскын сырдата түс эрэ. Хайдах оҕо этигиний?
-Оҕо оҕо курдук. Саамай кыра буоламмын атаах этим. Миэхэ ордук аҕам чугас. Кыра сылдьан кими да кытта улаханнык доҕордоспокко, дьиэбэр дьоммун кытта олорооччум. Күнү күннээн кинигэ ааҕа-ааҕа түннүк анныгар сытарым. Дьиэ үлэтиттэн тэйиччи сылдьааччым. Ас астыы турарбын игин олох өйдөөбөппүн. Төрөппүттэрим, бииргэ төрөөбүттэрим бэлэмнэригэр сылдьыбыт киһибин. Сайын ол кэриэтэ тиритэ-хорута оттуурбут. От үлэтэ ама да ыараханын иһин, ахтылҕаннаах. Ийэм, аҕам миигин оҕолортон хаалсыбатын диэн кыһаллар этилэр, баардарын-суохтарын диэбиккэ дылы. Сөбүлүүр кинигэбин, хаһыаппын, сурунаалбын сурутан аахпыт, талбыт таҥаспын, оонньуурбун ылан улааппытым.
-Төрдүгэр суруйар дуу, саҥарар-иҥэрэр дуу киһи баар дуо?
-Аҕам, ийэм, орто эдьиийим суруйаллар. Ийэм – саха тылын уонна литературатын учуутала. Биллэн турар, сурукка-бичиккэ олус чугас. Аҕам уонна эдьиийим идэлээх сурунаалыстар. Суруйалларын олус сөбүлүүллэр. Төрөппүттэрим кэккэ хаһыаттарга бэчээттэнэллэр. Аҕам хоһоон, ыстатыйа, ийэм эмиэ ыстатыйа, кэпсээн суруйаллар.
-Биллэр киһи буоларыҥ эйиэхэ көмөлөһөр дуу, мэһэйдиир дуу?
-Биллэр киһибин дэммэппин. Үйэбэр биирдэ, иккитэ, иһэ хайдыбыта үстэ билэн дорооболоспуттара. Ол эрээри, чахчы биллэр киһи буоларым буоллар, көмөлөһүө эбитэ буолуо.
-Бүтүн өрөспүүбүлүкэҕэ барытыгар тахсар киһи көрүнэриҥ, тас көрүҥҥүн тупсарынарыҥ буолуо? Спорду төһө сэҥээрэҕин?
-Улаханнык көрүммэппин. Косметикам эҥин олох аҕыйах. Бэркэ диэн кырааскаланары да сатаабаппын. Ол эрэн таҥаспын-саппын көрүнэбин. Ыраас баттах, ыраас таҥас-сап – инники күҥҥэ. Сарсыарда сууммакка-тарааммакка, спортивнай, куул курдук таҥаһынан, кирдээх атах таҥастаах дьиэбиттэн тахсыбаппын. Спорду туораттан эрэ убаастыы көрөбүн.
-Үлэ күнэ хайдах ааһарый? Ити ааҕар тиэкискин өйгөр хатыыгын дуу биитэр экрантан ааҕаҕын дуу?
-Мин ыытааччы уонна корреспондент быһыытынан үлэлиибин. Ордук корреспонденынан. Ыытааччы буоллахпына, хаска эфирдээххинэн көрөн эрдэ кэлэн визажистка, парикмахерга сылдьабын. Салгыы шеф-редакторы кытта биэриигэ туох тахсарын наардаан, үгус элбэх тиэкиһи тылбаастаан, улуустааҕы уонна бэйэбит корреспонденнарбыт матырыйаалларын бэйэҕэр сөп түбэһэр гына оҥорон, эфири бэлэмниибит. Салгыы эфир буолар. Ол кэннэ иккис, үһүс эфир буолар түгэнигэр, аны ону бэлэмнээн саҕалыыгын. Олус чэпчэкитэ суох үлэ. Онтон корреспондент буоллаххына тэрээһиннэргэ сылдьаҕын, операторы кытта үлэлиигин. Кэлэн сып-сап матырыйаалгын суруйан, ааҕан, хартыынатын талан монтажтыыгын. Эфиргэ ыытаҕын. Уһун-киэҥ, эмиэ сылаалаах соҕус буолар.
Тиэкиһи өйбөр хатаабаппын. Барыта суфлер диэн экраҥҥа көстөр. Ону ааҕан кэпсиигин. Суфлеру эфир кэмигэр бэйэҥ атаххынан салайаҕын. Бэйэҕэр сөп гына түһэрэҕин, таһаараҕын, тохтотоҕун.
-Аһаҕас эфиргэ олорон мүччүргэннээх сырыы буолар дуо?
-Сороҕор суфлер сүтэн хаалааччы. Оччоҕуна, дьэ, моһуок. Оннук түгэҥҥэ ыксаабакка, уолуйбакка, лиискиттэн ылан ааҕыахтааххын. Биирдэ, иккитэ бырагыраама харан, эфирбит саппаас мүнүүтэлэрэ сиэнэн хаалбыттара. Оччоҕо тыын ыла түспэккэ, автомат курдук, мүнүүтэттэн мүнүүтэҕэ баран иһиэхтээххин. Эфир барыта суот-учуот, аҕыйах да сөкүүндэ таһынан барара көҥүллэммэт. Бириэмэҕиттэн көрөн бытаараҕын, түргэтиигин. Чаһыны көрө, бириэмэҕин суоттуу олорор ирдэнэр. Ыксаллаах быһыыга сирэйиҥ, куолаһыҥ туох буола турарын биллэриэ суохтаах. Эбии хос тыл тахсыа суохтаах.
-Күнүҥ хайдах саҕаланар?
-Үлэ күнүгэр сарсыарда эрдэ сэттэҕэ эҥин турабын. Музыка холбуубун, суунабын, таҥаспын бэлэмниибин, өтүүктүүбүн, кырааскаланабын, кофе иһэбин, ас баар буоллаҕына аһыыбын уонна үлэбэр барабын. Йога, сэрээккэ эҥин билиҥҥитэ көрүллүбэт.
-Иллэҥ кэм эһиэхэ көрүллэр дуо? Баар буоллаҕына, хайдах атаараҕын?
-Иллэҥ кэм баар. Дьиэбэр сытарбын, сынньанарбын сөбүлүүбүн. Кинигэ ааҕабын, киинэ көрөбүн, музыка истэбин. Ким да тыыппат. Ол миэхэ саамай сүрүнэ. Улахан тыаһы-ууһу сөбүлээбэппин, ким эрэ баарыгар наһаа мэһэйдэтэбин. Сороҕор тугу эмит астыыбын. Ардыгар кафеҕа, киинэҕэ, тыйаатырга сылдьабын, көннөрү куорат устун күүлэйдиибин.
-Аныгы цифровой үйэҕэ көрөөччүнү, истээччини куоттарыы кыһалҕата баар буолан эрэр. Ону эн туох дии саныыгын?
-Цифровизация кимэн истэҕин аайы туох барыта уларыйа турар. Бүгүн, сарсын, өйүүн араас барыта айыллан киирэр. Олоҕу кытта тэҥҥэ хаамыахха, сүүрүөххэ-көтүөххэ наада. Мин санаабар, бу билиҥҥи кэм ирдэбилэ. Баары солбуйар көстөн иһэр. Солбуллубат диэн суох.
-Лиза, биһиги хаһыаппытын суруналыыстыкаҕа туттарсыан, үөрэниэн баҕалаах ыччат ааҕар. Кинилэргэ СУРУНАЛЫЫС диэн кимин уонна хайдах буолуохтааҕын быһаар эрэ.
-Суруналыыс диэн, бастатан туран, үөрэхтээх, өйдөөх, профессиональнай этиканы тутуһар, үгүһү-элбэҕи ааҕар, түргэн-тарҕан, барытын бары анааран толкуйдуур, үлэтигэр, дьыалатыгар олус бэриниилээх, ыарахан түгэни уйар, кэпсэтинньэҥ, саҥаттан саҥаны билэр, истэр, көрөр, кыах баарынан элбэх сиринэн тэлэһийэр, дьону кытта үгүстүк кэпсэтэр, өрөспүүбүлүкэ, куорат, улуус туһугар сүрэҕинэн-быарынан ыалдьар буолуохтаах!
Суруналыыс диэн сытыы бөрүөлээх, ураты буочардаах, көрүүлээх, бэйэтэ психолог курдук, социальнай кыһалҕалары, боппуруостары ис иһиттэн билэр, барытын кырдьыгынан сыана быһар, кэм ирдэбилинэн күнтэн күн сайдан иһэр, сөп түбэһэр киһи буолуохтаах диэн тус бэйэм саныыбын.
Кэпсэтии түгэҕэ кэҥээн, төһө баҕарар сэлэһэ олоруох курдук буолла. Эдэр суруналыыс толкуйа, санаата үгүс. Лизаҕа үрдүккэ дабайыылары, этэҥҥэ буолууну баҕарабын!
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
'''Эргис (Гермогенов) Георгий Иустинович''' (03.04.1908—09.06.1968) — Саха фольклориһа, лингвист, этнограф, философ; филология билимин хандьыдаата, Саха АССР билимин үтүөлээх диэйэтэлэ (үлэһитэ?).
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Афанасий Федотович Дьокуускай куоракка Марина Егоровна, Федот Константинович Андросовтарга күн сирин көрбүтэ. Дьоно дойдуларыгар Баайаҕаҕа төннөн кэлэн олохсуйбуттара. 5 кылаас үөрэхтээх. "Кутаама" холкуос туруу үлэһитэ. Онтон «Калинин» аатынан холкуоска , «Петр Алексеев» аатынан сопхуоска биригэдьиир. заправщик, кыладыапсык. Үтүө майгылаах,үгүс доҕордоох-атастаах, үлэтигэр олус бэриниилээх этэ. Коммунистическай үлэ ударнига. " Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр килбиэннээх үлэтин иһин" мэтээллээх. Мария Егоровна Таскиналыын ыал буолбуттара. Мария аҕата Таскин Егор Семенович кырачаан утуйа сытар оҕолорун хаалларан сэриигэ ыҥырыллыбыта уонна дьиэтигэр да төннүбэккэ аармыйаҕа барбыта уонна төннүбэтэҕэ. Афанасийдаах Мария 40- ча сыл бииргэ иллээхтик олорон 9 оҕону төрөтөн атахтарыгар туруорбуттара. Оҕолоро дьоһун дьоннор. Афанасий, Мария олохторун салгыыллар оҕолоро, үгүс сиэннэрэ, хос сиэннэрэ.
|
oscar
|
Скрыбыкина Мария Софроновна (16.05.1929 - 2002 сс.), Таатта оройуонун Саһыл нэһилиэгин "Жданов" холкуоска сэрии сылларыгар дьонноругар күүс-көмө, өйөбүл буолбут, "Аҕа дойду Улуу сэриитин 1941-1945 сс. Килбиэннээх үлэтин иһин" 01..08.1948 с. мэтээлинэн наҕараадаламмыт.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Билигин хааннарын баттааһына халбаҥныырыттан эрэйдэнэр дьон элбэх. Онуоха халлаан туруга, планеталар алтыһыылара, магнитнай буурҕалар уонна да атын киһи күннээҕи олоҕор көрсөр түгэннэрэ кытта дьайаллар.
Хаан баттааһынын биир таһымҥа тутар туһугар быраас анаабыт эмин иһиэхтээхпит. Оттон күннэтэ бэйэни хонтуруолланарга тонометр диэн тэрил туһалыыр.
Бу туһунан невролог Артем Науменко (@dr_naymenko) маннык суруйар:
Үлэлии сылдьар, хаан баттааһынын уларыйыытыттан үөскүүр ыарыылары, инсулу 10 сыл эмтээбит невролог быраас быһыытынан кэпсээтэхпинэ, миэхэ кэлбит хас иккис ыарыһах: “Мин дабылыанньабын күн аайы бэрэбиэркэлиибин. Курутуой тонометрдаахпын. Үчүгэй дабылыанньаны көрдөрөр этэ, ол иһин таблеткаларбын испэтэҕим. Илии тонометрынан сатаан туттубаппын даҕаны...”, – диир. Онуоха мин: “Эн билигин балыыһаҕа кэллиҥ ээ”, – эрэ диибин.
Билигин ханнык баҕарар аптекаҕа киирдэххитинэ, тонометр арааһын булаҕыт. Олох чэпчэки сыаналаахтан саҕалаан олус ыарахан сыаналаахха тиийэ бааллар.
Билигин оннооҕор суотабай төлөпүөҥҥэ сүрэх тэбиитин ааҕыахха, хааҥҥа кислород таһымын кытта билиэххэ сөп. Омук сирдэригэр суотабайга оннооҕор ЭКГ түһэрэллэр. Сайдыы барара үчүгэй. Ол эрэн тонометр стрелкатын уонна кулгааххытынан истэргитин ханнык да аныгы технология солбуйар кыаҕа суоҕун өйдүөххэ наада.
Электроннай тонометргытын дьиэҕитигэр бэрэбиэркэлээн көрүҥ:
Хайдах олоруохтааххытынан, быраабыланан олорон кээмэйдэниҥ.
Хамсаабакка эрэ 10-чата дабылыанньаҕытын мээрэйдээҥ.
Көрдөрүүлэрин тэҥнээн көрүҥ.
Наар биири көрдөрөр буоллаҕына, тонометргыт үчүгэй. Сыыппаралар уларыйа сылдьар буоллахтарына, бу тэрили туттар кэриэтэ саамай боростуой илии тонометрыгар көһүҥ.
Билиҥҥи үйэ дьоно аныгы технологиялары баһылыырга күһэллэбит, син биир барытыгар үөрэнэбит, ылынабыт. Ол аата илии да тонометрынан тутта үөрэниэххэ сөп.
Чэгиэн буолуҥ!
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьааҥы улууһун Адыаччы бөһүөлэгиттэн олохтоох библиотека үлэһитэ Любовь Горохова тобохтон туһалааҕы оҥорон таһаарар биир дойдулааҕын Гаврил Слепцов туһунан суруйбут: “Гаврил Петрович 15-с сылын хаарынан, 4-с сылын балбааҕынан арааһы оҥорон, Саҥа дьылга түөлбэтин дьонун үөрдэр, бэйэтэ айар киhи дуоhуйуутун ылар ураты умсулҕаннаах дьарыктаах. Саҥа дьылга 900-тэн тахса нэhилиэнньэлээх бөhүөлэкпитигэр күүтүүлээх солбуллубат Тымныы оҕонньор оруоллаах. Иллэҥ кэмигэр спорт көрүҥнэриттэн: уhун дистанцияҕа сүүрүүнэн, волейболунан, хабылык, хаамыска оонньуунан дьарыктанар. Сыанаттан түспэт ырыаhыт. Оройуоннааҕы «Аҕа күрэҕин» түөрт төгүллээх кыттыылааҕа уонна кыайыылааҕа. Кэргэннээх, 4 оҕолоох, 2 сиэннээх.
«Тобоҕу – туһаҕа» хаартысканан күрэххэ «Нэhилиэк, улуус, куорат экологиятыгар туhалаах оҥоhук» диэн көрүҥҥэ ыраах Дьааҥы Адыаччытын Хоту түөлбэтигэр турбут балбааҕынан 2020 сыл символларын хаартыскатын ыытабыт.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
"Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан" сокуон 30 сылын чэрчитинэн ыытыллар тэрээһиннэри торумнаатылар - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Маны аах
«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон 30 сылын чэрчитинэн ыытыллар тэрээһиннэри торумнаатылар
Маны аах Үөрэх уонна наука
«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон 30 сылын чэрчитинэн ыытыллар тэрээһиннэри торумнаатылар
09:20 22.09.2022 16:35 22.09.2022
Надежда Егорова
«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» өрөспүүбүлүкэ сокуонун ылыныы 30 сылын чэрчитинэн кэккэ дьаһаллар ыытыллыахтара.
edersaas.ru
Балаҕан ыйын 21 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» өрөспүүбүлүкэ сокуонун ылыныы 30 сылыгар аналлаах дьаһаллары бэлэмнииргэ уонна ыытарга хамыыһыйа үһүс мунньаҕа буолла. 16 киһилээх хамыыһыйа састаабыгар СӨ Судаарыстыбаннай мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жирков — хамыыһыйа бэрэссэдээтэлэ, СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников -– бэрэссэдээтэли солбуйааччы. Александр Николаевич үгүс ахсааннаах тэрээһиннэртэн сүрүннэри ойуччу тутан бэлиэтээтэ уонна былааннары торумнаата.
Бастатан туран, “Тыллар тустарынан” сокуон ылыллыбыта 30 сылынан Саха сирин тылларыгар СӨ Ил Дарханын иһинэн сэбиэтин мунньаҕа ыытыллара былааннанар. Манна дьаһалталар баһылыктара уонна үбүлүөй кыттыылаахтара ыҥырыллыахтара.
Иккиһинэн, өрөспүүбүлүкэ парламена тыллар тустарынан сокуонҥа мониторинг ыытыахтаах уонна киирэр этиилэри, сокуоҥҥа көҕүлээһиннэрин учуоттаан анаалыс оҥоруохтаах.
1992 сыллаахха ылыллыбыт «Саха Өрөспүүбүлүкэтин тылларын туһунан» СӨ сокуонугар уларыйыылар киллэриллиэхтэрэ. Кинигэ быыстапката тэриллиэҕэ.
Сэтинньи 24-25 күннэригэр саха тылын учууталларын II сийиэстэригэр саха тылын сайыннарарга үөрэх былаанын саҥардыыны дьүүллэһиэхтэрэ. Санатан эттэххэ, 2017 сыллаахха саха тылын учууталларын көҕүлээһинин СӨ Үөрэххэ уонна наукаҕа министиэристибэтэ өйөөн, саха тылын учууталларын бастакы сийиэһэ буолбута.
Ону таһынан, Хотугулуу Илиҥҥи федеральнай университет былаһааккаларыгар «төгүрүк остуоллар», мунньахтар сийиэс кыттыылаахтарын болҕомтотун тардыахтара.
Национальнай бибилэтиэкэ базатыгар Саха сирин норуоттарын тылга уонна култуураҕа нэһилиэстибэлэрин сыыппаралааһын киинэ аһыллыаҕа. Судаарыстыбаннай уонна официальнай тыллары сайыннарарга аналлаах кэмпэриэнсийэлэр, сэминээрдэр тэриллиэхтэрэ. Александр Жирков ону таһынан Лидия Петровна Шамаева дириэктэрдээх «Айыы кыһата» национальнай гимназияны сийиэс кыттыылаахтарыгар көрдөрөр, сырытыннарар курдук көрсүһүүлэри ыытарга эттэ. Сийиэскэ өрөспүүбүлүкэ оскуолаларын саха тылын учууталлара, култуура, наука, литература, айар интэллигиэнсийэ, үөрэх, култуура тэрилтэлэрин, уопсастыбаннас бэрэстэбиитэллэрэ, баһылыктар ыҥырыллыахтара. Учууталлар сийиэстэрэ өрөспүүбүлүкэҕэ Олоҥхо декадатын аһыллыытыгар (сэтинньи 25 күнүгэр) сөп түбэһэр. Онон сибээстээн, ыалдьыттары куорат бары култуурунай тэрээһиннэригэр, тыйаатырдарга сырытыннарыыны хааччыйарга, тыйаатырдар кинилэргэ анаан саамай улахан испэктээктэрин туруоралларыгар эттэ.
Александр Жирков түмүккэ «Тыллар тустарынан» сокуон саха тылыгар эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ бары тылларыгар (ол иһигэр нуучча, төрүт омуктар тылларыгар) сыһыаннааҕын санатта.
«Тыллар тустарынан” сокуон ылыллыбыта 30 сылын туолуутун үбүлүөйдээх тэрээһиннэрэ өрөспүүбүлүкэ таһымнаах биир улахан уонна бэрэстэбиитэллэх пуорумунан буолуоҕа. Пуорум хас да күн ыытыллыаҕа, улахан суолталаах тэрээһинин чопчу быһаарыылары ылыныаҕа.
Хамыыһыйа үлэтэ бу дьаһаллар ыытыллар сэтинньи ыйдарынан эрэ түмүктэнэн хаалыа суоҕа. Ылыллыбыт быһаарыылары олоххо киллэрэргэ үлэлиэхпитин наада”, — диэн Саха сирин парламенын бастакы вице-спикерэ тоһоҕолоон эттэ.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru
0
0
Навигация по записям
Айсен Николаев: “Байыаннай үөрэхтээх, уопуттаах дьон ыҥырыллыахтара”
“Саха сирэ” хаһыат” бүгүн туох туһунан суруйда?
Маны ааҕыҥ
Сахалыы саҥарар ойуулуктар
Дойду хааһынатыттан көрүллэр хапытаалынай өрөмүөн хайаста?
Үөрэх саҥардыллыбыт ыстандаарта уонна төрөөбүт тыл туһунан
Саха тылын учууталларын учууталлара
Александр Гоголев: “Оҕолорбут дойдуларыгар бэриниилээх буола улааталларыгар болҕомтобутун ууруохтаахпыт»
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Саха Автономиятын үөлээннээҕэ
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
«Битва хоров. Во имя Победы» — МБОУ "Ытык-Кюельская средняя общеобразовательная школа №2 имени Д.А. Петрова" МР "Таттинский улус" РС (Я)
ShowShow
Skip to content
МБОУ "Ытык-Кюельская средняя общеобразовательная школа №2 имени Д.А. Петрова" МР "Таттинский улус" РС (Я)
«Битва хоров. Во имя Победы»
25.11.2019 Posted in Новости школы.
Сэтинньи 23 күнүгэр ЫКСОШ-2 музыка учуутала Горохова А.Е. проегынан «Битва хоров» курэх иккис тегулун ыытылынна. Быйылгы курэх темата Улуу Кыайыы 75 сылыгар ананна. Алын сүһүөх үөрэнээччилэрэ уонна кинилэр төрөппүттэрэ бары бэлэмнэнэн анал военнай танас тиктэн куустээх бэлэмнэнии тэриллэн курэх урдук таһымнаахтык ааста. Дьууллуур субэ СР уерэгириитин туйгуна, олохтоох мелодист, Таатта лицейин музыка учуутала Новгородова А.А. салайда, чилиэннэринэн оскуола учууталлара Самсонова Е.Е .уонна Спиридонова Ф.А. улэлээтилэр.
|
oscar
|
'== Күрэс == Бырайыакпытыгар иккис күрэһи ыытан эрэбит. Саҥа ыстатыйата с…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
|
oscar
|
Балаҕан ыйын 19 күнэ –Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Хоту оройуоннарга балык булдугар күүс өттүнэн көһөрүүгэ баран өлбүт Чурапчы дьонун кэриэстиир күн. Бу күн А.А.Саввин аатынан Чурапчытааҕы история уонна этнография музейыгар бэрт дьоһун быыстапка арылынна. «Үтүө санаа үрдүккэ сирдиирэ» диэн Сэбиэскэй партийнай салайааччы, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ тыатын хаһаайыстыбатын, судаарыстыбаннай сулууспатын, телевидение уонна радио туйгуннара, Чурапчы уонна Булуҥ улуустарын, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Доллу нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Агафия Семеновна Птицына олоҕун кэпсиир быыстапка үгүс киһини түмтэ.
Быыстапкаҕа Агафия Семеновна тус бэйэтэ тутта сылдьыбыт маллара, наҕараадалара уонна кинигэлэрэ, араас докумуоннара, рукописьтара турдулар. Бу тэрээһини көҕүлээччинэн кини бииргэ төрөөбүттэрэ буолаллар. Быыстапка аһыллыытыгар бииргэ төрөөбүттэрэ: Птицына Татьяна Семеновна – партийнай, государственнай сулууспа бэтэрээнэ, сурдьа Птицын Петр Семенович – саппааска олорор милииссийэ подполковнига, Ис дьыала министерствотын бэтэрээнэ кэргэнинээн Лена Прокопьевналыын – налоговай сулууспа бэтэрээнэ, СӨ үтүөлээх экономиһа, балта Константинова Екатерина Семеновна – СӨ тыатын хаһаайыстыбатын туйгуна, оскуолаҕа бииргэ үөрэммит доҕоро Слепцов Дмитрий Дмитриевич – Мэҥэ Хаҥалас улууһун Доллу нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо кыттыыны ыллылар. Ону тэҥэ Чурапчы улууһун депутаттарын Сэбиэтин председателэ Захаров Афанасий Афанасьевич, СӨ Ил Түмэн государственнай Мунньаҕын депутата Пинигин Павел Павлович, Чурапчы нэһилиэгин баһылыга Сивцев Владимир Дмитриевич, өр сылларга бииргэ үлэлээбит коллегата, Хайахсыт нэһилиэгин баһылыга Тарасов Тарас Лукич, улуус ветераннара, Хоту көһөрүллүү кыттыылаахтара кыттыыны ыллылар.
Агафия Семеновна 1984 сылтан 1991 сылга диэри ССКП Чурапчытааҕы райкомун секретарынан үлэлээбитэ, «Чурапчы алдьархайынан” ааттаммыт Хоту көһөрүллүү сабыылаах дьыалатын арыйааччы уонна үйэтитээччи дьонтон биирдэстэрэ буолар. Оччолорго кини үлэлиир сылларыгар олох укулаата уларыйар, араас уустуктардаах кэмнэр этилэр. Бу кэмҥэ өр сылларга санаа аалыыта буола сылдьыбыт, ыар сүтүктээх Хоту көһөрүллүү дьыалата сабыылаах этэ. Ол туһунан кэпсэтэр да табыллыбат этэ. Бу ыарахан уонна уустук боппуруоһу сүрүннээһиҥҥэ уонна үлэни сөптөөх хайысханан ыытарга ылсыбыт, хорсун уонна үтүө санаатынан үрдүгү ситиспит Агафия Семеновна Птицына буолар. Ол түмүгэр 213 №дээх 1942 сыл атырдьах ыйын 11 күнүнээҕи Обком бюрота таһаарбыт Чурапчы оройуонун 41 колхоһун Кэбээйи, Эдьигээн, Булун оройуоннарыгар көһөрөр туһунан уодаһыннаах уураах 1991 сыл тохсунньу ый 29 күнүгэр көтүллэрин ситиһиллибитэ.
Мантан салҕыы Агафия Семеновна өссө да үгүс үлэни үйэтитиигэ ыыппыта. Чурапчыны кытары сибээһин быспакка ханнык баҕарар көрсүһүүлэргэ, үөрүү, кутурҕан да күннэригэр өрүү бииргэ буолара, сүбэлиирэ-амалыыра. Саха сирин тыйыс тымныытыгар сэрии кэмигэр үүрүллэн кэлэн, Чурапчы көһөрүллүүлээхтэрин кытары балыктааһыҥҥа сылдьыбыт литовецтары уонна кинилэр сыдьааннарын кытары сибээһи олохтообута. Ити курдук, олохторун биир саамай ыарахан кэмнэригэр, бэйэ-бэйэлэригэр өйөбүл буолбут табаарыстары булуһуннарбыта, эдэр көлүөнэ ыччат умнубаттарыгар, билсэ туралларыгар олук уурбута.
Быыстапка аһыллыытыгар Агафия Семеновна тус бэйэтэ тутта сылдьыбыт малларыттан Хатылытааҕы Көһөрүллүү музейыгар бэлэхтиирин туһунан балта Татьяна Семеновна эттэ. Тэрээһиҥҥэ кэлбит дьон кини туһунан истиҥ иһирэх ахтыылары оҥордулар, Чурапчы дьоно-сэргэтэ бу улахан салайааччыга, кэрэ киһиэхэ махтаналларын, киниэхэ сүгүрүйэллэрин туһунан долгуйан туран эттилэр.
Навигация по записям
Предыдущая записьАгафия Семеновна «Чурапчы алдьархайа» диэн бэйэтэ салайан таһааттарбыт көһөрүллүү туһунан бастакы кинигэтин аан тылыгар суруйбут ахтыытынан видеоСледующая запись“Умнуллубат чахчылар, үйэлээх өйдөбүллэр” өрөспүүбүлүкэтээҕи форум
Официальный сайт "Чурапчинского музея и истории этнографии им.А.А.Саввина"
Найти:
О нас
Адрес учреждения:
678670, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Чурапча,
ул. Горького, 16
Телефон: +7(41151)41551
Email: churmuseum@yandex.ru
Мы в социальных сетях:
Хатылынский филиал “МУЗЕЙ ПЕРЕСЕЛЕНЦЕВ”
Адрес учреждения:
678685, Республика Саха (Якутия),
Чурапчинский улус, с. Харбала 1,
ул. Партизанская, 17
Свежие записи
Дьыссаакка олоҥхоҕо уһуйар ииттээччилэр семинар-быыстапкалара буолла
“Чурапчылар сахалартан бастакынан” экспозицияны оҥоруу
LED экраны туруоруу түгэннэриттэн
#маастаркылаас
“Оҕо олоҥхо киэҥ киэлитигэр” оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолору олоҥхоҕо уһуйааччыларга аналлаах семинар-быыстапка
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сирин олохтоохторун сылаас уонна сөҥүүтэ суох сайын күүтэр - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Айылҕа харыстабыла
Саха сирин олохтоохторун сылаас уонна сөҥүүтэ суох сайын күүтэр
Айылҕа харыстабыла
Саха сирин олохтоохторун сылаас уонна сөҥүүтэ суох сайын күүтэр
15:56 27.05.2022
Женни Стрюкова
Ааспыт сылларга Саха сиригэр кураан уонна куйаас күн-дьыл ойуур балаһыанньатын биллэрдик уустугурдубута. Үгүс оройуоннарга салгын температурата нуорматтан үрдүк этэ, оттон Халымаҕа бары рекорду куоһаран, ыам ыйын устата күнүскү температура +13-18 кыраадыс буолбута. Быйылгы сайын эмиэ сорох сиринэн кыра сөҥүүлээх, сылаас буолар чинчилэннэ. СИА-ҕа быйыл сайыҥҥы күн-дьыл туһунан ЯУГМС начаалынньыгын солбуйааччы Татьяна Маршалик кэпсээтэ.
“Гидрометкииҥҥэ баһаартан кутталлаах кэми хаар уулунна да ааҕан барабыт. Сааскы шкаланан бу олус түргэнник кэлбитэ. Тоҕо диэтэххэ, олус кураан этэ, үгүс оройуоннарга, киин улуустартан уратыларга, нуорматтан үрдүгэ: арҕаа, холобура, 5-6°-нан, Халыма-Индигиир оройуоннарыгар олус сылаас. Чопчу Халымаҕа салгын температурата бары рекорду куоһаран, ыам ыйын устата күнүскү температура +13-18° турбута”, — диэтэ Маршалик.
Кини быйыл хайдах сайын буоларын туһунан кэпсээтэ, маныаха уһун болдьохтоох сабаҕалааһыны биэрэр уустугун уонна үксүн күн туруга үгүс чахчыларга олоҕуран уларыйарын бэлиэтээтэ.
«Тыа хаһаайыстыбатын киин институтун агрометеорологтарын сорох ньымалара бааллар. Манна олоҕурдахха, сүрүннээн сайыммыт кураан уонна сылаас буолуоҕа, температура – нуорма иһинэн уонна үрдүк. Уһук Илиннээҕи гидрологическай институт биһиэхэ ааҕар Свинухов ньыматынан үгүс оройуоннарга температура нуормаҕа сөп түбэһэр уонна үрдүк буолара күүтүллэр. Онон сайын олох кураан буолуо диир кыахпыт суох”, — диэтэ Маршалик.
Маны сэргэ ЯУГМС начаалынньыгын солбуйааччы Татьяна Маршалик билигин айылҕа хаамыытыгар дьон орооһорун эттэ, ол эбэтэр сөҥүүнү искусственнайдык ыҥырар зондировщик-сөмөлүөт үлэтин санатта.
Саамай аныгы тэрилинэн сэбилэммит Як-42 сөмөлүөт өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар бэс ыйыгар диэри үлэлиэҕэ, онтон ону Ан-30 диэн лаборатория-сөмөлүөт солбуйуоҕа. Саха сиригэр быйыл дьоһун суолталаах хардыынан гидрометеорология көстүүлэригэр дьайыыны уонна сөҥүүнү искусственнайдык сүрүннээһини кытта сибээстээх көстүүлэр буолаллар. Бу ландшафка баһаартан куттал суоһуур кылааһын аччатыаҕа. Ону тэҥэ тыа хаһаайыстыбатыгар кураантан дурда-хахха буолуоҕа.
УГМС лаборатория-сөмөлүөт хамаандатын кытта ыкса үлэлэһэр. Тупсаҕай күн-дьыл турбутунан сөмөлүөт нэдиэлэҕэ хаста да көттө. Холобура, өрөспүүбүлүкэ киин оройуоннарыгар түһэн ааспыт бастакы сайыҥҥы ардаҕы бу сөмөлүөт былыкка дьайан күүһүрдэн биэрбитэ. Сорох сирдэргэ, бэл, этиҥ эппитэ.
“Уһун кэмнээх сабаҕалааһыҥҥа тохтуур буоллахха, сайыммыт нуормаҕа сөп түбэһэр уонна кыра сөҥүүлээх буолуоҕа. Чопчу сабаҕалааһыны уон суукка иннинэ оҥоробут, тоҕо диэтэххэ, биир ыйга ханнык баҕарар сабаҕалааһын 60-70 бырыһыан сөп түбэһэр. Бу балачча кыра. Холобура, сабаҕалааһын быһыытынан бу сыл бэс ыйа 2020 сыл бэс ыйыгар сөп түбэһэр. Ону олус үчүгэйдик өйдүүбүт, Хотугулуу-Илин олус куйаас этэ, Дьааҥыга +38°-таах рекорд турбута. Оччолорго элбэх баһаар тахсан турар. Киин өттүгэр барытыгар олус сылаас уонна куйаас этэ, сөҥүү кыралаан түспүтэ”, — диэн түмүктээтэ Маршалик.
СИА-тан
Хаартыска: тустаах саайтан
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова
0
1
Навигация по записям
“Тыгын Дархан” киинэ Лондоҥҥа Кылаан бирииһи ылла!
Эти хайдах минньигэстик буһарабыт?
Маны ааҕыҥ
“Бэйэ үүтэ, этэ баара үчүгэй!”
Куйаастан харыстаныы
Дьокуускайга бу нэдиэлэ лаппа куйаарар
Хааччахтыыр миэрэлэр олохтоннулар
33 кыраадыс куйаас буолара күүтүллэр
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Былаас уорганнара уонна уопсастыбанньыктар биир сүбэнэн үлэлииллэр
Сонуннар
Анжелика Иванова: «Амма Эмиһэ сэттэ олоҥхоһуттаах айар куттаах нэһилиэк»
Сонуннар
Семен Черноградскай биэс омук тылынан олоҥхолуур!
Сонуннар
Николай Бугаев: «Уолаттарбытын өйүүр үлэни тиһигин быспакка ыытыахпыт»
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Хаххан эбэтэр куйбаҥкы (нууч. бородатая неясыть, лат. Strix nebulosa) — мэкчиргэлэр кэргэннэригэр, хахханнар уустарыгар киирэр бөдөҥ (кынатын далааһына 1,5 м тиийэр) тыҥырахтаах көтөр.
Хаххан
Өлүөхүмэ өрүскэ. 2013 сыл ыам ыйын ортото
Этин-сиинин уһуна — 65 см кэриҥэ (80 см тиийэр), ыйааһына 0,7-1,2 кг. Кынатын далааһына 1,5 м тиийэр. Төбөтө улахан. Харахтара араҕастар, хараҥа тиэрбэстэрдээхтэр. Тумсун анныгар хара түүлээх. Хабарҕатыгар үрүҥ саҕа курдуктаах. Кынатын аллараа өттө эриэн.
|
oscar
|
Лех Вале́нса (пол. Lech Wałęsa, [ˈlɛx vaˈwɛ̃sa]; балаҕан ыйын 29, 1943, Попово, Тлухово) — Польша политическэй диэйэтэлэ, киһи быраабын көмүскээччи, тутулуга суох «Солидарность» идэлээх сойуус урукку салайааччыта, идэтинэн электрик.
Lech Walesa (2009)
ОлоҕоПравить
1943 сыллаахха балаҕан ыйын 29 күнүгэр Германия аннексиялаабыт Помор бойобуодустубатыгар болуотунньук дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Гданьскай судоверфигэр электриктаабыта. 1980 сыллаахха Илин Европаҕа бастакы судаарыстыбаҕа бас бэриммэт «Солидарность» диэн ааттаах идэлээхтэр сойуустарын олохтообута.
Биир сыл кэриҥэ хайыыга сыппыта. 1983 сыллааҕы Нобель эйэ бириэмийэтин Лауреата. 1990 сыллаахха Польша бэрэсидьиэнинэн талыллыбыта. 1995 сыллаахха Александр Квасьневскайга хотторбута уонна бэрэсидьиэннээн бүппүтэ.
|
oscar
|
'{{Сыллар|1894}} '''1894''' сыл. == Туох буолбута == == Төрөөбүттэр == == Өлбүттэр == [[…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
00:27, 8 Кулун тутар 2009 барыл (уларыт)
Timir2 (ырытыы | вклад)
('{{Сыллар|1894}} '''1894''' сыл. == Туох буолбута == == Төрөөбүттэр == == Өлбүттэр == [[…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
|
oscar
|
Улуус улуус уратылаах оһуохайын сэҥээрдибит - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Интэриэһинэй
Улуус улуус уратылаах оһуохайын сэҥээрдибит
Интэриэһинэй
Улуус улуус уратылаах оһуохайын сэҥээрдибит
10:43 24.03.2022 12:22 24.03.2022
Надежда Егорова
Кулун тутар 20 күнүгэр Дьокуускай куоракка ыытыллыбыт ыччат оһуохайын түһүлгэтиттэн бэйэм туох толкуйдаах кэлбиппин суруйуохпун баҕардым.
Эдэр ыччаттарга аналлаах оһуохай күрэҕэ буоларын истэн, бэлэмнэнэн, ох курдук оҥостон, кэтэһэн-кэтэһэн, дьэ, икки оһуохайдьыты, биир кынаттыыр кыыһы бэлэмнээн Дьокуускай куоракка кэлбиппит. Урукку өттүгэр Тааттаҕа оһуохай элбэхтик ыытыллыбат буолан, оһуохайы барытын видеоҕа уонна хаартыскаҕа устар гына оҥостубуппут. Ол устубуппутун барытын оҕолору оһуохайга уһуйарбытыгар туттар баҕалаахпыт.
Маннык улахан күрэххэ хаһан да кытта илик буолан, оҕолорбут олус долгуйдулар. Батсаап үйэтигэр хас биирдии улахан нэһилиэк дьоно-сэргэтэ кэтэһэ, сэргии олордо. Биһиги туох ханнык буола турарын тута биллэрэ, хаартысканан, видеонан кэпсии олордубут. «Арчы дьиэтигэр» оһуохай ыытылла турар кэмигэр Алгыс хоһугар Култуура духуобунай кииниттэн анаан-минээн кэлэн таатталыы оһуохайы устан бардылар.
Оһуохайы толорорго оҕолорбут барахсаттар оһуохай ис тутулун барытын тутуһан, кыахтара төһө тиийэринэн кытыннылар. Ол түмүгэр Александра Зыкова «Хомоҕой тыллаах этээччи» аатын ылла. Онтон Лариса Попова Үһүс үрдэлгэ тиксэн, үөрүүтэ улаатта. Кынат буолбут кыыһым тэрийээччи Антонина Алеексеева-Күн Күлүмэ сакаастаан оҥорторбут үрүҥ көмүс харысхалын ылан: «Таах кэлбэтэх эбиппин, өйдүү-саныы сылдьар гына сырыттым. Эһиилгиттэн бэлэмнэнэн аны оһуохайга кыттар эбиппин», — диэн үөрэн-көтөн кэллэ. Өссө биир үчүгэйэ диэн биһиги нэһилиэк оҕото Роман Иванов Мэҥэ Хаҥаластан кэлэн оһуохайга кыттан, Иккис үрдэл буолан, барыбытын үөртэ.
Оҕолор икки төгүл босхо аһылыгынан күндүлэтэннэр, махталлара улахан. Тэрээһин бэркэ табыллыбыт, итиччэ элбэх кыттааччыны аттаран, арааран, биир күн иһигэр истэн бүтэрии — мээнэ дьыала буолбатах.
Мин оҕолорум аатырбыт оһуохайдьыттардаах Сунтаар, Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Бүлүү оҕолорун илэ чахчы көрөн-истэн, тэҥҥэ хаамсан, оһуохайдаан санаалара биир харыс үрдээн, үөрэн-көтөн кэллилэр.
«Оһуохай» түмсүү маны иилэ хабан ылан, сыл аайы ыытара буоллар, оһуохай сайдыытыгар улахан күүс көмө буолуо эбит. Аны туран, бүтэһигэр оҕолорго аналлаах маастар-кылаас буолбута наһаа үчүгэй. Сахаайта Мойтохонова бэркэ ыытта. Мин Таатта оһуохайын көрдөрбүппүн сөбүлээтилэр. Ити курдук, улуус улуус тус туһунан оһуохайын көрдөрөр киһи Сахабыт сирин киэҥ устуоруйалаах, кэрэ хамсаныылардаах, ураты дьикти кэрэ мелодиялардаах оһуохайа сайдыа, күүһүрүө эбит. Бу күрэхтэһиигэ оҕолор бары бүлүүлүү таттаран оһуохайдаатылар, ол иһин ити суруйдум.
Аны таҥас-сап туһунан эттэххэ, бары да бэркэ таҥныбыттар. Уолаттар барытын тутустулар диэн көрдүм. Оттон орох кыргыттар баттахтарын ыһан, былаат бааммакка, бастыҥа кэппэккэ киирдилэр. Эбэтэр харысхал кэтэн киирбиттэрэ буоллар дии саныыбын.
Оһуохай этиитин туһунан эттэххэ, дьэ чахчы, оһуохай сайдан иһэрэ көстөр. Бары да олус кыһалыннылар. Кыайыылааҕы быһаарар ыарахан этэ. Биир бэйэм аһара астынным. Бүтэһигэр тута хоһуйууга үгүстэр бэлэмнэрэ, таһымнара да үчүгэй эбит, биир-икки оҕо эрэ кыайбата дии санаатым. Онон, оһуохайга тута хоһуйуу да сайдар кыахтаах эбит.
Саха сирин ыччаттарыгар аналлаах оһуохай түһүлгэтин үрдүк таһымнаахтык тэрийэн ыыппыт Антонина Саввична Алексееваҕа улахан махтал.
«Саха сирэ», edersaas.ru саайтка анаан Афанасий ПОПОВ, СӨ оһуохайын үтүөлээх этээччитэ, Таатта.
0
0
Навигация по записям
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (кулун тутар 24-31 күннэрэ)
САССР 100 сылыгар документальнай киинэлэр тахсыахтара
Маны ааҕыҥ
«Арчы дьиэтэ» 20 сыллаах үбүлүөйүгэр Туймаада ыһыаҕын кинигэтин сүрэхтээтэ
Оһуохай 35 сыллаах түһүлгэтэ
Сотору Үс Хатыҥҥа оһуохай кыайыылааҕа биллиэҕэ
Саха оһуохайа иһиллиэ, олоҥхото эйээриэ, оҥоһуктара тарҕаныа
«Күн төгүрүк алаадьыта» күрэскэ кытын
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
“Айархаан” бөлөх Турцияҕа Арассыыйа култууратын күннэригэр кытынна
Сонуннар
Дойду үрдүнэн саҥа дьиэни атыылаһыы түспүт
Сонуннар
Нерюнгри оройуонугар киһи өлүүлээх суол быһылаана буолла
Сүрүн
Паром сырыыта сарсыҥҥыттан тохтуур
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: edersaas@mail.ru, gazetasakhasire@mail.ru
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Алтынньы 15 күнэ, Аан дойду үрдүнэн «Үрүҥ торуоска» күнэ бэлиэтэнэр. Доруобуйаларынан хааччахтаах ааҕааччыларбытын эҕэрдэлиибит! Баҕарабыт доруобуйаны уһун дьоллоох олоҕу!Көрбөт поэт Егоров И.Н.- Горнай кэриэһигэр, кэтэхтэн бүтүн Россиятааҕы хоһоон ааҕыытыгар биһиги ааҕааччыларбыт Тимофеева Б.Р уонна Григорьев С.А. кыттыыны ыллылар.
|
oscar
|
Аармыйаҕа хомуур үгэс быһыытынан күһүн ыытыллыахтааҕа, быстах мобилизация биллэриллэн, болдьоҕо көспүтэ, ол иһин бу күннэргэ саҥа саҕаланна. Итиэннэ ахсынньы 31 күнүгэр диэри салҕанан барыаҕа.
Дьокуускай куораттан аармыйа кэккэтигэр 600-тэн тахса киһи сулууспалыы барыахтаах. Бу туһунан куорат байыаннай хамыһаара Евгений Крупенков кэпсээтэ.
Кини иһитиннэрбитинэн, мантан аармыйаҕа ыҥырыллан барбыт дьон үксүлэрэ Уһук Илин байыаннай чаастарыгар сулууспалыахтара.
“Быйылгы хомуур үгүс албын сурах тарҕанар буолан ыараата. Срочник-саллааттары байыаннай дьайыыга ыытыахтара диэн туох да оруна суох иһитиннэрии тарҕанар. Сулууспалыы барбыт дьон Донецкай, Луганскай өрөспүүбүлүкэлэргэ, Запорожскай уонна Херсонскай уобаластарга ыытыллыбаттар диэн эрэннэрэбин. Маны тэҥэ кинилэри байыаннай дьайыыларга кытыннарбаттар”, – диэтэ Евгений Крупенков.
ДОСААФ тэрилтэлэригэр байыаннай-учетнай идэни баһылаабыт эдэр дьон ханна сулууспалыылларын талар кыахтаахтар. Байыаннай комиссариат ыытыытынан суоппар идэтин баһылаабыттар 2022 сылга суоппар дастабырыанньатын ылалларыгар госпошлинаттан босхолоноллор.
Призывниктары хомуйар пууннарга бары наадалаах малынан хааччыйаллар, аһаталлар, сим-каарта уонна баан каартатын оҥороллор.
Болдьохторо ааспыт байыаннай сулууспалаахтары увольнениеҕа ыытыы алтынньы 1 күнүттэн саҕаламмыта.
Болдьоҕо көһөрүллүбүт призыв комиссариаттарга ноҕоруусканы үөскэттэ эрээри, Дьокуускайга хомуур хамсааһына былаанынан баран иһэр.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бу сайын бэс ыйын 14-от ыйын 15 күннэригэр Арассыыйа 11 куоратыгар 12 стадиоҥҥа Футбол аан дойдутааҕы чөмпүйэнээтэ буолаары турар.
Москуба, Санкт-Петербург, Казань, Сочи, Екатеринбург, Самара, Саранск, Казань, Доннааҕы Ростов, Волгоград, Нижний Новгород куораттарга футболу сэҥээрээччилэр тоҕуоруһа мустуохтара. Чөмпүйэнээт үөрүүлээх арыллыыта уонна долгутуулаах финал Москубаҕа “Лужники” стадиоҥҥа буолуохтара.
Куораттар, билиҥҥи туругунан, төһө бэлэмнэрий? Туох үлэ барарый?
Саранск
Чөмпүйэнээт кэмигэр хонор-өрүүр иһин сыана үрдээһинэ бу куораттан саҕаламмыта. Турнир официальнай саайта манна 6 көстүүнэй баар диэн көрдөрөр. Төлөбүр орто курдук эрээри, миэстэ аҕыйах хаалбыт. Ростуризм чааһынай дьон дьиэ-уот арендатын сыанатын бэйэлэ быһалларын көҥүллээбит. Куорат соҕуруулуу-арҕааҥҥы өттүгэр “палаточнай городок” аһыллыаҕа. Манна оронноох палаткалар, суунар-соттор уонна аһыыр сирдэр баар буолуохтара.
Саранск стадионугар ис өттүн ситэрэр-хоторор үлэлэр, көрөөччүлэр кириэһилэлэрин туруорар үлэ барар. Олунньу бүтэһик күннэриттэн аренаҕа үлэлиэхтээх көмөлөһөөччүлэри үөрэтии саҕаламмыт.
Самара
Куорат сүрүн кыһалҕата – стадион. Тургутук матч хайыы үйэ муус устарга ыытыллар. Онтон стадиону тутуута түмүктэммитин туһунан кулун тутар 30-гар биллэриэхтээхтэр. Ахсынньы бүтүүтэ куорат салалтата стадион тутуутун 65 %-ҥа сыаналыыра. ФИФА уонна мундиаль оргкомитета “Самара аренаны этиллибит болдьоххо бүтэриэ – хайыыр да кыах суох” дииллэр. Сүрүнэ – ыксаан тутуу хаачыстыбата “доҕолоҥнооботугар”.
Өссө биир кыһалҕа – аэропортан стадиоҥҥа диэри 40 км. Стадион куораттан добуочча тэйиччи буолан, биир сүрүн суолунан, Москубалыыр шоссенан эрэ тиийиэххэ сөп. Манна аны айан кыһалҕата тирээн кэлэр. Салалта “дьону Волганан өрүс тырааныспарынан тиэрдиэхпит” диир. Ыалдьааччылар сорохторун теплоходка олохтуур туһунан эмиэ толкуйдууллар.
Доннааҕы Ростов
Олохтоох былаас муус устарга Театральнай болуоссаты (ЧМ-2018 кэмигэр ыалдьааччыларга анаан “фан-зона” олохтонор) сабарга быһаарбыт. Маны “суоппардар саҥа маршрукка үөрэниэхтээхтэринэн” быһаараллар. Олохтоохтор фан-зонаҕа анаммыт сир-уот табыгаһа суоҕун, айан суолун мэһэйдиирин бэлиэтииллэр. Ол да буоллар, ФИФА саайтыгар барыта бигэргэммит.
Ону тэҥинэн, куорат иһинээҕи таксилары икки төгүл аҕыйаппыттар. ЧМ-2018 кэнниттэн “куһаҕан туруктаахтары” өссө аҕыйатарга былаанныыллар. Маршрут көлөлөрүн киэҥ-куоҥ, улахан тырааныспарга уларыталлар. Ростовтааҕы СМИлэр ахсынньыга уобаласка эрчиллэр базалары өрөмүөннээһин хойутаан иһэрин биллэрбиттэрэ. Ол оннугар стадион хайыы сах былырыын үлэҕэ киирбитэ.
Нижний Новгород
Нижний Новгородка сүрүн боппуруос: Москубалыыр тимир суол вокзалын өрөмүөнэ Чөмпүйэннээккэ диэри бүтүө дуо? Былаастар “сайын саҕаланыыта түмүктэниэхтээх” диэн болдьохтообуттара. Тутааччылар икки сменанан үлэлииллэр. Олунньу 19-гар бэлэм 71 % эбит. ЧМ-2018 кэннэ Ока уонна Волга өрүстэр силбэһиилэригэр – Стрелкаҕа – паарка арыллара күүтүллэр. Манна туристар сөбүлээн сылдьыахтара, ол эрээри олохтоохторго бобуллуо.
Эбэн эттэххэ:
-Чөмпүйэнээт кэмигэр 91 кафе үлэлиэ;
-Нижний Новгород бүддьүөтүн ороскуота, чөмпүйэнээтинэн сибээстээн, 1 млдр үрдүө;
- Суол-иис сабыллан, куорат таһынааҕы лааҕырдарга оҕолор аһа суох хаалар кутталлаахтар.
Калининград
Дойду арҕааҥҥы куоратыгар стадион боппуруоһа ыарахаттардаах. Манна “Балтика” уонна “Шальке” киирсиэхтээхтэрэ. Ол эрээри, тымныыттан сылтаан газон алдьаныа диэн тохтотуллубута. Стадиону муус устар 11 күнүгэр биирдэ аһыахтара.
Иккиһинэн, куорат салалтата сэрэхэдийэн 25 мөл. солк. эбии сири атыыласпыта. Инньэ гынан, спорт тэрилин уонна газон иһин ороскуотун 33,7 мөл. солк. 41,7 мөл.солк. улаатыннарда. Былаастар кыһалла сатаабыттар.
Екатеринбург
Екатеринбург стадионун дьон-сэргэ “таһынан барбыт” трибуналарынан биллэ-иһиттэ. ЧМ-2018 кэннэ бу трибуналары хомуйуохтара. Олохтоохтор “куорат Чөмпүйэнээккэ улахан бырааһынньыкка курдук көхтөөхтүк бэлэмнэммэт” дииллэр. Тэрээһин чугаһаабытын туһунан стадион, волонтердары хомуйуу уонна “обратный отсчет” эрэ чаһыта санаталлар. Манна сорох сирдэргэ банк картатын ылбаттар уонна англиялыы билбэттэр. Мэрия 459 араас өҥнөөх уурунаны атыыласпыт.
Волгоград
Манна баар «Красный Октябрь» тимир собуотугар бары үҥсэргииллэр. Экологтар уонна олохтоохтор кэмиттэн кэмигэр собуот саһархайдыҥы буруону (“смог”) халлааҥҥа таһаарар дииллэр. Оттон собуот оробуочайдара – хамнаһы хойутатыыга уонна кыччатыыга. ЧМ-2018 кэмигэр собуот үлэтэ тохтотуллуо. Омук СМИлэрэ саһархайдыҥы буруону хаартыскаҕа түһэрэн таһаарыа суохтара.
Суол-иис кыһалҕатын быһаарыахтара -- тротуар оҥоһуутугар 24 мөл. солк. ороскуоттаныа. Муус устарга үлэтэ түмүктэниэ.
Волгоград кытылыгар фан-зона тэриллиэ. Ол эрээри, толору хааччыллыы боппуруоһа быһаарылла илик.
Сочи
2014 с. Олимпиаданы көрсүбүт куорат Чөмпүйэнээти сарсын да көрсөр кыахтаах. Ханна да буоларын курдук, тохтуур-түһэр сир иһин төлөбүр үрдүүр. Саамай сүрүн кыһалҕа – Арассыыйа Минсельхоһа “аһыҥа туруо” диэн сэрэтиитэ. Бу газоҥҥа сэрэхтээх.
Казань
Чөмпүйэнээккэ толору бэлэмнээх куораттартан биирдэстэрэ. Манна спорт үгүс тэрээһинэ ыытыллар, онон инфраструктура өттүгэр кыһалҕа турбат. Эбии оптуобустары атыылаһыахтара. Казань Чөмпүйэнээт ыытыллар атын куораттарыгар барыларыгар чугас, ортоку турар. Онон оргкомитет атын куорат ыалдьыттарын манна түһэрэр туһунан толкуйдуур.
Санкт-Петербург
Крестовскай островка баар стадиоҥҥа тиийэр суолу толкуйдууллар. Суоллар уонна саҥа күргэлэр бэлэмнэрэ – 85%. Тутуу өттүгэр ыксал баар буолан, кыра кыһалҕалар үөскүүллэр. Холобура, олохтоохтор устуоруйа уонна архитектура сыаннаһа буолбут тутуулар көстүүлэрин алдьаппат курдук үлэлииргэ модьуйаллар. “Метроҕа икки станцияны муус устар 29 к. киллэриэхпит” диэн эрэннэрэллэр.
Москуба
МГУ иннигэр фан-зона туга-ханныга быһаарылла илик. Устудьуоннар бырачыастыыллар, онтон ректор кинилэри кытта быһаарсартан аккаастанар. Тиһэх уһугар Владимир Путиҥҥа 4686 устудьуон уонна преподаватель илии баттааһыннаах официальнай суругу суруйбуттар. Докумуону Бэрэсидьиэн администрациятыгар уонна Москуба бырабыыталыстыбытыгар ыыппыттар. 25 тыһ. киһи батар атын сири булар ыарахаттардаах буолуо.
Источник: «Чемпионат»
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Футбол күнүн туруорсаллар
Футбол, футбол... Өрө күүрдэр гол!
Германия эбэтэр Соҕуруу Кэриэйэ?
Арассыыйа-Уругвай киирсэллэр
Футбол тутуулара
Бойкуоттууллар
Марко Ройс: “Доруобуйа туһугар ханнык да харчыны кэрэйиэм суох этэ”
Аны футболунан киирэллэр...
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : kyymgazeta@gmail.com
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Орто Халыма — Саха Сирин улууьа. Административнай киинэ – Орто Халыма куорат. Саха Өрөспүүбүлүкэтин кииниттэн сиринэн – 2664 км, ууннан — 3940 км, салгынынан — 1485 км ыраах баар. Улуус баһылыга Слепцов Евгений Михайлович.
Орто Халыма улууһа
Гиэрбэтэ
Дойду Арассыыйа Арассыыйа
Регион Саха Өрөспүүбүлүкэтэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Орто Халыма
Ленскэй
Улуус баһылыга Слепцов Василий Олексеевич
Улуус буолуута 1930 с.
Иэнэ 125 200 км²
Климата тосту-конт
Олохтоох дьонун ахсаана
• Чиҥэ
• Омуктара ↘7332 (2020)
(0,75 %) киһи
0,08 киһ./км²
саха, нуучча, эбээн
Официальнай ситим-сир
Ис хоһооно
1 Историята
2 Географията
3 Демография
4 Администрацияларынан араарыы
5 Экэниимикэтэ
6 Үөрэҕирии
7 Култуура
8 Тыраанспар
9 Сигэлэр
Историята[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Улуус ыам ыйын 25 күнүгэр 1930 сыллаахха төрүттэммитэ.
Географията[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Орто Халыма улууһа полярнай эргимтэ таьыгар, өрөспүүбүлүкэ хотугулуу-илиҥҥи өттүгэр олохтонон турар. Хоту Аллараа Халыма, арҕаа Абый, хотугулуу-арҕаа Аллайыаха улуустарын кытта, соҕуруулуу-илин Магадаан уобалаһын уонна илин Чукотскай автонмнай уокуругу кытта кэккэлэһэр. Сирин иэнэ: 125,2 тыһ. км2. Улууска дэхси сир ньуура баьыйар. Үгүс өттүгэр Халыма намтал сирэ сабардыыр. Онтон арҕаа Алаьыай платота, илин Юкагирскай хаптал хайалара бүрүйэллэр. Улуус устун Халыма уонна Алаьыай өрүстэр сүүрэллэр. Березовка, Каменка диэн улахан салаалардаахтар. Элбэх күөлэттэрдээх. Ол иһигэр Бабылыан, Балыма, Уулаах о.д.а. Улуус хотугулуу-илин өттүгэр «Халыма» айылҕа паарката баар. Ону кытары элбэх ресурснай резерваттар уонна кэтэниллэр айылҕа кэрэ сирдэрэ бааллар. Тохсунньу орто температурата: -38ºС; от ыйын орто температурата: +12ºС. Сылга ортотунан хоту 115-тэн 200 мм, онтон илин 250-тан 300 мм кэринэ соҥүү түһэр.
Демография[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Биэрэпис ыытыллыбыт сыллырга уонна 2007 сылга нэһилиэнньэ ахсаана
2002 сыллааҕы биэрэпис түмүгүнэн омуктар өлүүлэрэ
Нэһилиэнньэ хойуута - 0,08 киһи/км2. Урбанизация. Орто-Халыма куоракка улуус 46,3% олохтоохторо олороллор. Национальнай сатааб. Березовка бөһүөлэгэр олохтоох эбээннэр олороллор.
Администрацияларынан араарыы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Улуус 10 олохтоох салалталаах, ол иһигэр 9 бөһүөлэк: «Бастакы Мээтис» Сылгы-Ыытар, «Иккис Мээтис» Сыбаатай, «Алаһыай» Арҕахтаах, «Бастакы Хаҥалас» Өлөөкө-Күөл, «Иккис Хаҥалас» Эбээх, «Сиэн күөл» Ойуһардаах, «Байды» Налимскай, Березовка, Хатыҥнаах уонна Орто Халыма куората. 01.01.2014 сылга улууска уопсайа 7535 киһи олорор. Куоракка 3486 киһи, онтон нэһилиэктэргэ 4049.
Орто Халыма улууһун каартата
Улуус иһинээҕитэ
#
Куорат
уонна нэһилиэктэр
Кииннэрэ
Кыра сэлиэнньэлэр
Улуус
кииниттэн, км
Почта
индекса
Нэһилиэнньэ
ахсаана
(2007 сыл)
1 Орто Халыма куорат улуус киинэ Лобуйа 0 3 407
2 Иккис Мээтис Сыбаатай Суччун 146 657
3 Бастакы Мээтис Сылгы Ыытар 97 561
4 Алаһыай Арҕахтаах 140 560
5 Бастакы Хаҥалас Өлөөкө Күөл Суойуҥу 218 560
6 Сиэн Күөл Ойууһардаах Роман 169 523
7 Иккис Хаҥалас Эбээх 228 488
8 Байды Налимскай 18 471
9 Березовка Березовка Уродан 185 367
10 Хатыҥнаах Хатыҥнаах 64 678797 293
Барыта 7 887
Экэниимикэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Тыа хаһаайыстыба – улуус нэьилиэгин олохтоохторун сүрүн дьарыга буолар. Орто Халымаҕа уопсайа 12 тыа хаһаайытыбатын кооператива, 2 хааһына тэримньи, 54 крестьянскай хаһаайыстыба уонна 500-тэн тахса көмө хаһаайыстыба баар. Суруннээн тыа хаһаайыстыбата ынах, сылгы, таба иитиитинэн, балыктааһынынан, бултааһынынан дьарыктанар. Ону кытары үүтү уонна балыгы уларытан оҥорор. 2014 сыл түмүгүнэн туора муостаах ахсаана 2005 төбөҕб тиийбит, ол иһигэр – 860 ынах сүөһү. Сыл устата 860 төбө ынах 638 ньирэйи төрөөбүт (74,2%). Улуус үрдүнэн 16 сылгы иитэр база баар. 2015 сылга барыта 4051 төбө сыспай сиэллээх баара. Онтон 1898-һа биэ. Таба иитиитигэр 1 хааһынай тэримньи, 1 кооператив уонна 2 крестьянскай хаһаайыстыба баар. 2015 сылга 2172 төбө таба баар этэ. Ол иһигэр 635 тыһы таба. Улууска 1 кыылы иитэр крестьянскай хаһаайыстыба Сыбаатай нэһилиэгэр баар. Онно кырса иитиитинэн дьарыктаналлар. 2014 сылга 64 кырса ааҕыллара, ол иһигэр 50 тыһы кырса.
Үөрэҕирии[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бүгүҥҥү күҥҥэ Орто Халыма улууһугар 26 орто үөрэх кыһалара уонна уһуйааннар үлэлииллэр: 12 уһуйаан, 11 орто үөрэх кыһата уонна 3 эбии уорэхтээһин кыһата.
Сүрүн ыстатыйа: Орто Халыма улууһун үөрэх тэрилтэлэрэ
Култуура[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Улууска култуураны уонна өскүүстүбэни "Орто Халыматааҕы култура упураблыанньата" муниципальнай хааһынай тэрилтэ салайар. Орто Халымаҕа 9 араас нэһилиэккэ уонна куоракка 10 кулууп, 4 краеведческай музей , 12 билибэтиэкэ баар.
Тыраанспар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Улуус киинигэр, Орто Халыма куоракка сайын котор аалынан эрэ, онтон кыһын кыһыҥҥы суолунан тиийиэххэ сөп. Сайын, күһүн ууннан таһаҕас, чох-мас таһаллар. • Орто Халыма аэрапорда; • Орто Халыма – Березовка, Орто Халыма – Налимскай – Сыбаатай – Эбээх, Орто Халыма – Арҕахтаах, Орто Халыма – Өлөөкө Күөл, Орто Халыма – Сылгы-Ыытар – Ойуһардаах, Орто Халыма – Хатыҥнаах маршруттарынан кыһыҥҥы суол; • Халыма өрүс бириистэнэ.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Орто Халыма инбэстисионнай пааспара [1] Орто Халыма сайта Орто Халыма куорат сайта, Среднеколымск
Саха Сирин улуустара
Куораттааҕы уокуруктар: Дьокуускай | Жатай
Улуустар: Абый улууһа | Алдан улууһа | Аллайыаха улууһа | Аллараа Халыма улууһа | Амма улууһа | Анаабыр улууһа | Булуҥ улууһа | Бүлүү улууһа | Горнай улууһа | Кэбээйи улууһа | Ленскэй улууһа | Мирнэй улууһа | Муома улууһа | Мэҥэ-Хаҥалас улууһа | Нам улууһа | Нүөрүҥгүрү улууһа | Ньурба улууһа | Орто Халыма улууһа | Өймөкөөн улууһа | Өлөөн улууһа | Өлүөхүмэ улууһа | Сунтаар улууһа | Таатта улууһа | Томпо улууһа | Усуйаана улууһа | Уус-Алдан улууһа | Уус-Маайа улууһа | Үөһээ Бүлүү улууһа | Үөһээ Дьааҥы улууһа | Үөһээ Халыма улууһа | Хаҥалас улууһа | Чурапчы улууһа | Эбээн-Бытантай улууһа| Эдьигээн улууһа
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Орто_Халыма_улууһа&oldid=388943»
Категория:
Саха сирин улуустара
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Azərbaycanca
Нохчийн
Cebuano
Deutsch
English
Eesti
فارسی
Suomi
Magyar
Հայերեն
Italiano
Lietuvių
Русский
Српски / srpski
Українська
Tiếng Việt
中文
Bân-lâm-gú
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 18:35 20 Алтынньы 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Аҕабыт, аҕабыыт – (нуучч. киирбитинэн – Баачыка, Тээтэ) – православнай таҥара дьиэтин үлэһитэ: таҥараны итэҕэҕэтэргэ дьону үөрэтэр, саҥа ыал буолбуттары бэргэһэлиир, төрөөбүт оҕону сүрэхтиир, мэлиибэн ыллыыр о.д.а. оҥорор.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Үрдүк үөрэх кыһатыгар бииргэ үөрэммит кыыһым кэпсииринэн, күөгэйэр күнүгэр сылдьан бииргэ үлэлиир биэс сыл аҕа коллегатынаан Учууталлар сынньанар дьиэлэригэр соҕуруу көппүттэр.
Сүүрбэттэн тахса хонукка эр киһи оруолун толорон дьахтар хобулугун анныгар киирбит мөлтөх эр дьону аһынан-харыһыйан, санаарҕаан, кыһыйан-абаран аҕай кэлбит. Оччотооҕу остолобуойдарга уһун уочарат, кини икки подноһу кыбынан баран турар, дьахтара олорор. Көтөр аалынан, тимир суолунан, оптуобуһунан айаннаары билиэт атыылаһарга кассаҕа эмиэ кини уочараттыыр, дьахтара лаглаччы олорор.
Маҕаһыыннарынан, ырыынагынан сылдьыбыттар, атыыласпыт малын киниэхэ түргэн баҕайытык туттара охсон кэбиһээт дьахтара холкутук көтө-дайа хаамар үһү. «Форточканы ас, форточканы сап», – диэн дьаһайа сыппыт. Күннэтэ 40 кыраадыстаах итиигэ, аргыһа баҕарар буоллаҕына, муораҕа сөтүөлүү киирдэхтэринэ бэйэтин аттыттан отой тэйиппэт, өссө ууга соһо сылдьан оонньотуохтаах эбиккин, кураанах улахан сотторунан сотон таҥыннараҕын. Түргэнник хаамтыҥ, бытааннык хаамтыҥ, киһини буксир курдук анньан иһэҕин, сирэйгин иннин хоту туттан баран хаама тураҕын диэн хотуна кыыһырара, кыйаханара элбэх үһү ээ. Оннооҕор туалекка соҕотоҕун барбата бу абатын, тиийэн чособуой курдук ааҥҥа харабыллаан тураахтаабыт.
Айылҕа кэрэтин кэрэхсээтэҕинэ, оҕуруот аһа арааһын сэҥээрдэҕинэ, ол-бу ыытыллар тэрээһиннэри хайҕаатаҕына, халаатынан олбуор иһигэр таҕыстаҕына барытыгар мөҕүллэн, сэрэтиллэн испит.
Биирдэ үс эр киһи, биир дьахтар муора кытыытынан баҕадьы соһон балыктыылларын умсугуйа көрөн турбутугар коллегата мөҕөн, үөҕэн кэһэппит. Сирэйэ көнөн, настарыанньата түһэн, хараҕын умса көрөн, саҥата суох уон биэс хонугу аһарбыт, ол аайы дьахтарга баттаппыт сир эргийэр киинэ, дьиэ кэргэн эрэнэр эркинэ, тутаах киһитэ, дурда-хахха буолуохтаах мөлтөх эр дьону аһынара ааспатах, күүһүрэн испит.
Дьахтара биир тылы утары саҥардыбакка, айаҕын утары бүөлүү анньан испит. Ыраах сиргэ ороскуотуран туран сынньана тиийбит киһини кэмсиннэрбит, тыынын хаайбыт. Кэргэнэ барахсан төһө эрэ баһыйтаран үүрүүгэ-сорудахха сылдьыбыта буолла. Дьахтар үрдүк хобулугун анныгар симиллибит эр эрчимнэр олоххо туох да улахан ситиһиитэ суох буолаллар, ойохторун сирэйин-хараҕын кэтээн, мөҕүө диэн куттанан кини настарыанньатынан, былаанынан, өйүнэн олороро – дьэ бу куһаҕанын!
Кэпсээнтэн кэпсээн, арай икки сыллааҕыта кинигэбин атыылыы олордум. Сымнаҕас майгылаах, аар айылҕа талааны хатаҕалаабыт, 70 саастаах билэр киһим тайахтанан киирэн 150 солк. утары уунан атыылаһа туран этэр: «Дьиэбэр тиийэн мөҕүллэбин», – диэхтээтэ. Ол үйэ аҥаара олорбут кэргэниттэн көҥүлэ суох кинигэ ылбытын иһин олох туллар тутааҕа, бигэ тирэҕэ, тулхадыйбат тулааһына, дьиэ кэргэн тойоно буолуохтаах киһини аһына, хомойо иһиттим.
Онтон биир уһун, хатыҥыр, хара көстүүмнээх, хаалтыстаах оҕонньор кэлэн ымсыырбыт курдук тутан-хабан, эргитэн-урбатан баран төттөрү уура туран этэр: «Харчы эмээхсиҥҥээ, мин сиэбим кураанах, кини көҥүлэ суох тугуу да ылбаппын», – диэтэҕэ үһү.
Хара нуорка саҕынньахтаах, кэргэнин тоҥолоҕуттан ыга тутуһа сылдьар орто саастарын ааһан эрэр дьон чугаһаан кэллилэр. Эр киһи ылаары сыанатын ыйыта туран эмискэ хаһыытыы, өрө холоруктуу түстэ! Кэргэнэ ылыма диэн имнэнээри аһара туттан, тойон тарбаҕын чэрин үрдүк хобулугунан быһа үктээбит.
Аны далааһыннаах аартыктардаах аҕа баһылык наһаа баттаабыт дьахтара эмиэ баар буолааччы – үрүҥ хараҕын өрө көрдөрбөккө, оҕо төрөтө-төрөтө, ас астыы-астыы дьиэтин үлэтинэн, оҕуруотунан дьарыктаныахтаах диэн. Дьиэ кэргэн тойоно, муҥур ыраахтааҕыта бу орто туруу бараан дойду олоҕуттан эдэрчи сааһыгар урутаан араҕастаҕына дьахтарбыт өрө холоруктуу түһэр, сиппэтэҕин ситэ сатыыр, кэпсэтинньэҥэ, аламаҕайа дьэ киирэр. Ыытыллар тэрээһиннэргэ кытта сатыыр, остуол тардан дьахталлары мунньан чэйдиир, олорор бөһүөлэгин олоҕун-дьаһаҕын, хобун-сибин олус сэҥээрэр, эбэн-сабан биэрэр.
Кэргэннии олоххо ортотунан олоруохха наада, баттаабакка, баттаппакка. Олоҥхо Айыы бухатыырыгар майгынныыр хайа да эр киһи өйө-санаата, инники көрүүлэрэ, толкуйа, сатабыла быдан ордук, күүстээх. Манна даҕатан аҕыннахха эр киһи туругурар, өрө тутуллар кэмэ ордук күһүн, кыстыкка киириигэ тыа сиригэр көстөөччү.
Анна КОЗЛОВА,
РФ Суруналыыстарын
сойууһун чилиэнэ.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Баайар, иистэнэр буоларбыт
23 Авг 2020 tuymaada
Дьээбэ 90 саастан да куоппат эбит
30 Июн 2022 tuymaada
Сайын сүөһү көрө сылдьан
17 Июл 2020 tuymaada
Навигация по записям
“Былаас партията” диэн суох!
Польша и Германия ужесточат санкции против Белоруссии
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Салат «Мальдивы», ему нет равных
20 Ноя 2022
Карельская отшельница о будущем России. Какой совет она дала всем россиянам?
19 Ноя 2022
Как за минуты в СССР исчез с лица земли целый город
18 Ноя 2022
Социальный налоговый вычет за взносы в НПФ могут отменить
17 Ноя 2022
При обстреле Шебекино в Белгородской области погибли два человека
16 Ноя 2022
СМИ: Польша национализирует долю «Газпрома» в своей части газопровода «Ямал — Европа»
15 Ноя 2022
Шольц выразил сожаление из-за решения Путина не ехать на саммит G20
14 Ноя 2022
Бэбиэскэ
13 Ноя 2022
Судаарыстыбаннай өйөбүл методиката
12 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/wiki/Аналлаах:MobileLanguages/Категория:1786_сыллаахха_төрөөбүттэр»
|
oscar
|
Өрөспүүбүлүкэҕэ оҕо поликлиникалара уонна отделениелара Арассыыйа Президенэ Владимир Путин көҕүлээбит «Доруобуйа харыстабыла» национальнай бырайыагынан тустаах оборудованиенан хааччыллыбыттар.
Сүрүннээн УЗИ, офтальмологическай оборудование, ЭКГ, ЛОР-комбайн, эндоскопическай уонна реабилитационнай оборудованиелар аппарааттара туруоруллубуттар. Бу сыалга
2020 сылга 18 медицинскэй тэрилтэҕэ 128,97 мөлүйүөн солкуобай суума көрүллүбүт, ол иһигэр хоту улуустар эмиэ бааллар.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Санитарнай ыраастаныы үс ыйын чэрчитинэн киин куорат суолларын намыһах сирдэриттэн, кыбаарталлар территорияларыттан халаан уутун хачайдаан оботтороллор. Бу туһунан Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
«Жилкомсервис» МУТ информациятынан, билиҥҥи туругунан куорат суолларыгар ууну хачайдааһыҥҥа күн аайы 4-5 ассенизаторскай массыына үлэлиир. Наада буоллаҕына, тиэхиньикэ ахсаана элбиэхтээх.
Муус устар 11 күнүгэр Сэргэлээхтиир шоссеҕа 3-с №-дээх поликлиника оройуонугар, Пирогов уулуссатыгар, Октябрьскай уонна Ойуунускай уулуссаларын быһа охсуһуутугар, Хабаров уулуссатыгар 40 кубометр уу хачайданна. Оботторуллубут ууну Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уулуссаҕа баар ыстаансыйаҕа сүөкүүллэр.
Күн аайы «Жилкомсервис» МУТ уу мустар сирдэрин кэтээн көрөр уонна бэдэрээтчит тэрилтэлэр ууну оботтороллорун хонтуруоллуур. Кыбаарталлар тиэргэннэриттэн ууну салайыы территориальнай уорганнара, салайар хампаанньалар уонна ТСЖ хачайдыыллар.
«Якутдорстрой» АУо күн ахсын турбалары паардыыр, халаан уутун ыытар, уу сүүрэр лотуоктарын ыраастыыр, өрөмүөннүүр, чөлүгэр түһэрэр.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Уһун кыһыны быһа тымныы саба бүрүүкээн турбут хотугу туундараҕа сандал саас барахсан салаллан кэлэн иһэрэ биллэр буолбут. Уйаара-кэйээрэ биллибэт киэҥ нэлэмэн туундара сырдаабыт, ырааһырбыт. Ону соторутааҕыта түспүт туус маҥан кыраһа хаар үрүҥ чөмчүүк уотунан чаҕылыйа, дьиримнии оонньуура өссө ордук тупсаран, ситэрэн-хоторон биэрэр.
Итинник дьикти-кэрэ эйгэ улуутуйан, саҥата-иҥэтэ суох утуйа сытар чуумпутун бураан айаннаан иһэр тыаһа-ууһа аймаата. Бу кэмҥэ ото-маһа суох остуол ньуурун курдук иэннээх туундараҕа баар хамсыыр-харамай барыта ытыска уурбуттуу ыраахтан харааран көстөөччү. Онон кураанах кэриэтэ сыарҕаны соспут сыыдам сырыылаах бураан Сыалаах үрэҕин төрдүн көрбүтүнэн айаннаан дыыгынатан иһэрэ ала-чуо көһүннэ. Бу — Дьүкээгир национальнай (көс олохтоох) нэһилиэгин дьаһалтатын баһылыга Федор Горохов уонна туундара сорсуннаах сонордьута, Үлэ Кыһыл Знамята уонна Ленин уордьаннар кавалердара Иван Ребров иһэллэр. Кинилэр күн-дьыл үчүгэй туруктааҕынан туһанан, кырдьаҕас булчут Кыталыктаах диэн күһүҥҥү муус аннынан балыктаабыт сириттэн чугас, үрэх кытылыгар кырсаҕа ииппит хапкааннарын бэрэбиэркэлиир санаалаахтар. Бу дьон, көстөн турар кэриэтэ чугас баар Сүүрүктээх үрэҕин төрдүгэр барар буолан, сааларын-сэптэрин ылбатахтара. Өрүүтүн араарбакка илдьэ сылдьар, өттүктэригэр иилиммит кыыннаах быһахтарыттан ураты биилээх-уһуктаах тэриллэрэ суоҕа.
Иван Климентьевич, 75 сааһын туолан, урукку курдук үрдүк дьайымтыалаахтык бултуур-алтыыр кыаҕа суох да буоллар, балыктыыр сирин чугаһыгар кырсаҕа хапкаан иитэр идэлээх уонна табыллыбыт кэмигэр хастыы эмэ күндү түүлээҕи бултуур. Кини ол сиэринэн быйыл кыһын эмиэ атыыга кыайан барбат муор-туор балыгы мунньан, кырса тоҕуоруйан аһыыр-сиир анал миэстэлэрин оҥорбута уонна олорго хастыы да хапкааны ииппитэ. Бу бүгүн олору бэрэбиэркэлии анаан-минээн айаннаан иһэллэр.
Кинилэр үрэх сыырын үрдүгэр турар аһылык мунньуллубут сиригэр тиийэн эрдэхтэринэ, онно тохтоон өр кэм устата олохсуйан, аһаан-сиэн күөнэхтии сылдьыбыт киис, мотуор тыаһыттан-ууһуттан үргэн, аллараа диэки ыстанна. Иһэ төһө ыларынан ыгыччы аһаабыт кыракый адьырҕа кыыл, туораттан көрөн олордоххо, бытаана сүрдээх, сүрэҕэлдьээбит курдук, аа-дьуо сүүрэн мөлбөрүҥнүүр. Федор Иванович, ону кэнниттэн эккирэтэргэ сананан иһэн, бу сарсыарда бураана бөтө-бөтө үлэлээбитин, хаста да умулла сылдьыбытын өйдөөн, тохтоото. Булчуттар, улам тэйэ сүүрэн, ыраатан эрэр күндү түүлээх кыылы кыһыйбыттыы, батыһыннары көрөн хааллылар.
— Дьэ, доҕоор, Байанайбыт барахсан биһиги сирбитигэр-уоппутугар анаан-минээн үүрэн-түрүйэн аҕалан биэрбит күндү түүлээҕиттэн саата-сэбэ суох буолан, көрбүтүнэн олорон маттыбыт! Дьэ, сүрдээх кыһыылаах-абалаах дьыала буолар эбит! — Ф.И. Горохов киис барбыт суолун тонолуппакка одуулуу туран хомойбут куолаһынан тыл ыһыгынна.
— Чэ, ити туох буолуой, этэҥҥэ сырыттахха, Байанай уон оччону биэриэҕэ. Хата, үрэх сыырын анныгар ииппит хапкааннарбытын көрө барыахха. Баҕар, олорго туох эмэ иҥнибитэ буолуо! — кырдьаҕас булчут И.К. Ребров сааһынан лаппа эдэр доҕорун алы гынардыы бытааннык сыыйан саҥарда.
Нэһилиэк баһылыга үлэлээн тигинии турар көлөтүн уруулун барар сирин хайысхатын диэки хайыһыннарда уонна гааһын эбэн биэрдэ. Чэпчэки сыарҕалаах бураан сыыр аннын туһаайыытынан ыппыт охтуу сыыйылынна. Сотору кэминэн булчуттар икки хара ыт баайыллан туран, өрүтэ мөхсөн талаһа турар сирдэригэр тиийэн кэтилиннилэр. «Хайа, бу эмиэ туох ыттара бачча ыраах сиргэ кэлэн хаалбыттарый?» — диэн санаа Горохов төбөтүгэр чаҕылҕанныы охсуллан ааста.
— Бэйи, бэйи... доҕоор, тохтоо, тохтоо!.. Ити туундара адьырҕалара — сиэгэннэр хапкааҥҥа ылларан олороллор эбээт! — диэн Иван Климентьевич ыксаабыт куолаһа иһилиннэ.
Федор, тимир көлөтүн тохтотон баран, аргыһыгар эргилиннэ, онтон хараҕа хапкааҥҥа иҥнэн олорор кыылларга хатанна. Бэлэм аска-үөлгэ иҥсэрэн, сэрэхтэрин сүтэрэн, былдьаһа-тарыһа аһыы-сии сылдьан кэлин атахтарынан кырса хапкааныгар хаптарбыт ардай аһыылаах адьырҕалар, дьон тиийэн кэлбиттэрин көрөн харса суох мөҕүстүлэр, тоҥ буорга хам хараҕаланан сытар сыабы быһа тардаары дьулустулар.
— Ити мин тугу эппиппиний, Байанай уон оччону биэриэҕэ диэн! Кырдьаҕас булчут мээнэ хаалары тылласпат буоллаҕа эбээт! — сыарҕаҕа олорор И.К. Ребров үөрбүт-көппүт куолаһынан дьаһайда.
— Бэйи эрэ, кырдьаҕас, оттон биһиги чугас сиргэ айанныыр буолан бэйэбитин кытта анньыыны даҕаны, сүгэни даҕаны ылбатахпыт эбээт...
— Оо, дьэ, кэм биһиги буолан истэхпит! Ити бэйэлээх күндү түүлээх кыыллартан эмиэ көрбүтүнэн олорон матыахпыт дуо? Туох эрэ ньыманы тобуллахпытына сатанар! — диэтэ сорсуннаах сонордьут сорунуулаах куолаһынан уонна сыарҕаттан туран кэллэ.
Федор Иванович, кэтэҕин тарбана-тарбана, сыарҕаны эргийэ хаамта, онтон тугу эрэ өйдөөбүттүү тохтуу түстэ уонна үлэлээн тигинии турар бурааныгар сүүрэн кэлэн олорор сирин хаппаҕын арыйа баттаата. Онно баар дьааһыгы хасыһан иһэн уһун уктаах тимир өтүйэни ороон таһаарда: «Хайа, кырдьаҕас, бу сэп хайдах буолуой, ыарахана киһи илиитигэр биллэр курдук».
— Чэ, ити даҕаны барсыан сөп! Ол эрээри эн адьырҕаларга сэрэнэн чугаһаар, ардай аһыылаах тиистэрэ сүрдээх сытыы буолааччылар. Сиэгэн саамай кэбирэх миэстэтэ мунна буолар. Ону таба охсо сатаар... — Иван Климентьевич тэйиччи туран сүбэ-ама буолла.
Федор, уҥа илиитигэр өтүйэтин охсордуу бэлэм туппутунан, сиэгэннэргэ бытааннык чугаһаата. Хапкааҥҥа ылларбыт адьырҕалар олохторун бүтэһик төгүл көмүскэнэргэ бэлэмнэнэн, көхсүлэрин иһигэр ырдьыгынаан кырдьыгынаатылар, ардай аһыылаах тиистэрин килэттилэр. Ол эрээри туундара хоһуун булчута кинилэртэн чаҕыйбата. Түргэн-тарҕам туттуулаах эдэр киһи урутаан хамсанна уонна өрө ыстанаары түүрүллэ түспүт сиэгэни өтүйэнэн муннуга саайда. Итини күүппэтэх адьырҕа саамай уйан миэстэтигэр таптаран тиэрэ таралыйа түстэ. Иккис кыыл эмиэ итинник дьылҕаланна. Федор, сиэгэннэр дөйөн сыттахтарына, лаппыйан, төбөҕө охсуталаан биэрдэ.
— Оо, ол да иһин, оҕом барахсан, баай Байанайдаах булчут бэрдэ эбиккин! Мин, кырдьаҕас киһи, хапсаҕайдык хамсаммыккыттан улаханнык астынным! — Иван Климентьевич махтанарын биллэрэн доҕорун илиитин кытаанахтык ыга тутта.
Бүөтүр МОХСУНУОХА.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : kyymgazeta@gmail.com
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Ленин проспегын хапытаалынай өрөмүөнүнэн сибээстээн, алтынньы 27 күнүттэн Дзержинскэй уулуссатыттан («ЛОРП» ПАУо дьиэтэ) Хабаров уулуссатыгар диэри учаастак сабыллар диэн «Главстрой» МХТ иһитиннэрдэ.
«Главстрой» МХТ суол тутуутугар салаатын начаалынньыга Владимир Макаров бэлиэтээбитинэн, алтынньы 28 күнүгэр бэдэрээтчит тэрилтэ «Дорстрой» ХЭТ сир оробуочай дьапталҕатын уларытыыны саҕалыахтара.
«Дзержинскэй уулуссатыттан Хабаров уулуссатыгар диэри учаастагы түһүмэҕинэн, буорун уларытыы бүтүөр диэри сабабыт, үлэ быһа холоон 2023 сыл от эбэтэр атырдьах ыйдарыгар түмүктэниэҕэ», - диэтэ Владимир Макаров.
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Балаҕан ыйын 30 күнүттэн алтынньы 7 күнүгэр диэри Дьокуускай куоракка «Открытое образование – пространство возможностей» диэн XIV өрөспүүбүлүкэтээҕи учууталлар уонна педагогическай уопсастыбаннас сийиэһэ буола турар. Учуутал күнүгэр аналлаах балаһабытыгар бу тэрээһин делегата – Дьокуускай куорат уокуругун Марха 1-гы №-дээх оскуолатын физикаҕа учуутала, “Дети Саха-Азия” норуоттар икки ардыларынааҕы пуонда стипендиата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэхтээһинин туйгуна, Арассыыйа үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ Лилиана Ивановна Антонова ыалдьыттыыр.
Олохпор суолбун арыйбыттара
– Лилиана Ивановна, бэйэҥ тускунан билиһиннэр эрэ.
– Мин 1968 сыллаахха ыам ыйын 27 күнүгэр Бүлүү куоратыгар Надежда Егоровна уонна Иван Иванович Сивцевтэр дьиэ кэргэннэригэр бастакы оҕонон күн сирин көрбүт дьоллоохпун. Бииргэ төрөөбүт төрдүө этибит: икки уол, икки кыыс. Кыра эрдэхпититтэн дьоммутун кытта тэҥҥэ сылдьан хайыһардаан, оттоон, айылҕаны кытта алтыһан көҥүл буола иитиллибиппит. Төрөппүттэрбит дьоҥҥо сыһыаннарын көрөн, бары да амарах сүрэхтээх, дойдубутугар бэриниилээх буола улаатан, ыал ийэтэ-аҕата буоллубут.
Балтым Туйара Ивановна, быраатым Егор Иванович иккиэн Бүлүү улууһун Сосновка сэлиэнньэтигэр Кэт Марсден аатынан интэринээт-дьиэҕэ үлэлииллэр. Бу күннэргэ коронавируһу утары ситиһиилээх үлэлэрин иһин анал бэлиэнэн наҕараадаланнылар. Ийэбит Надежда Егоровна үйэтин тухары уһуйааҥҥа иитээччинэн, методиһынан үлэлээбитэ, Саха АССР, РСФСР норуодунай үөрэхтээһинин туйгуна, Учууталлар учууталлара, Бүлүү куорат бочуоттаах олохтооҕо, өрөспүүбүлүкэтээҕи учууталлар XI сийиэстэрин делегата, Саха сирин стипендиата. Боростуой уһуйаантан 1996 сылга прогимназия тэрийэн, оҕолор оскуолаҕа үрдүк таһымҥа киирэн үөрэнэллэригэр улахан үлэни ыыппыта. Аҕабыт Иван Иванович өрүү хаалан турар тэрилтэлэри өрө тардар салайааччы этэ: Чочуга управляющайынан, Бүлүүтээҕи быткомбинакка дириэктэринэн, Кыргыдайга управляющайынан, арболит сыахха маастарынан, ОДьКХ эйгэтигэр кытары үлэлии сылдьыбыта. Кинини улууска билбэт киһи суоҕун кэриэтэ. Билиҥҥи кэмҥэ “антикризисный управленец” диэхтэрин сөбө буолуо. Ол да иһин мин олохпор төрөппүттэрим дьон туһугар кыһаллалларын көрөн, кинилэр үлэлэригэр бэриниилээхтик үлэлииллэрин иҥэринэн, учуутал идэтин таларбар суол арыллыбыта буолуо.
– Ханна үөрэммиккиний, хантан куорсун анньыммыккыный?
– 1985 сыллаахха Бүлүү 1 №-дээх орто оскуолатын туйгуннук бүтэрээт, Дьокуускайдааҕы Доҕордоһуу уордьаннаах судаарыстыбаннай университет физическэй факультетыгар киирбитим. 1990 сыллаахха Марха 1 №-дээх орто оскуолатыгар үлэбин саҕалаабытым, быйыл 33 сылым. Үлэм киниискэтигэр үлэҕэ киирбитим туһунан биир эрэ бэлиэтээһин баар. 1992 – 1999 сылларга завучтаабытым, онтон кэлин сылларга естественно-математическай предметтэр учууталларын түмсүүтүн салайааччыта, профком бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, социальнай педагог да үлэтин толорор этим. Дьокуускай куорат кытыы нэһилиэктэрин оскуолаларын физик учууталларын координаторабын. Итинник араас хайысханан уһаарыллан, учуутал идэтин баһылаатым дии саныыбын.
Учуутал идэтин ыларбар тутаах дьонум диэн физикаҕа учууталбын Сивцева Людмила Ивановнаны, преподавателлэрбин Раиса Иннокентьевна Петрованы, Валерий Гаврильевич Сыромятниковы, бастакы учуутал быһыытынан практикаларбын салайбыт Римма Васильевна Романованы, Виктор Филиппович Потаповы, бастакы дириэктэрдэрбин Аравиди Алла Викторовнаны, Степанова Наталья Романовнаны ааттаталыахпын баҕарабын. Кинилэр инникини көрүүлэрэ, киэҥ билиилэрэ, куруук креативнай усулуобуйаҕа үлэлиирбит олус диэн интэриэһинэй этэ.
Саҥа ФГОС туһунан
– Билиҥҥи ФГОС ирдэбиллэрин биһиги 90-с сылларга ааспыппыт диэтэхпинэ, улаханнык сыыһыам суоҕа. Алла Викторовна оскуола дириэктэрин быһыытынан оҕо бэйэтэ айан таһаарар эйгэтин, үөрэхтээһин сонун хайысхатын тэрийэн, сүдү үлэни ыыппыта. Билигин ол бириинсибинэн куораттааҕы 33-с оскуола, Техническэй лицей сайда тураллар. Ол курдук аан маҥнайгынан “погружение”, “уровневай оценка” диэн өйдөбүллэри туһанан, бөлөҕүнэн үөрэтиини, инклюзивнай үөрэхтээһини киллэрбиппит, физикаҕа эрдэ үөрэтиини саҕалаабыппыт. Хохлунова Нина Степановна, оччолорго физмат предметтэригэр үөрэхтээһин салалтатын исписэлииһэ, 2-с кылааска эксээмэҥҥэ оҕолор хоруйдуулларын көрөн олус сөхпүтэ. Физика тулалыыр эйгэни үөрэтэр предмет буоллаҕа дии. Онон алын сүһүөххэ «Естествознание», «Окружающий мир» предметтэригэр физика боппуруостара киирэ сылдьаллар. Аны оҕо сайдыыта биир сиргэ турбат, отой түргэнник барар.
– Үөрэнээччилэр тугу ыарырҕаталлар диэн көрөҕүнүй? Тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Биһиги курдук кумааҕы кинигэни аахпаттар, электроннай кинигэни ордороллор. Илиинэн-атаҕынан тутан-хабан үлэлииллэрэ аҕыйах. Кэлиҥҥи кэмҥэ лабораторнай үлэлэрбит, практикумнарбыт саҥа ФГОС киирбитигэр сорох хайысха үөрэнээччилэрбитигэр ыытыллыбат. Ол суотугар биир чаастаах базовай физикалаах оҕо үөрэххэ туттарсарыгар БКЭ алын баалын ылбат түгэннэрэ баар. Анал үөрэхтээһиҥҥэ талбыт предметтэригэр 10-12 чаас толору үөрэннэхтэринэ эрэ ситиһии кэлэр.
Үгүс оҕо физика предметэ саҕаланыаҕыттан репетитор көмөтүнэн үөрэнэр, билиини ылар кыахтанна. Аныгы цифровизация үйэтигэр интэриниэт нөҥүө кими баҕарар кытта дьарыктаныан сөп. Оннук анал канааллар баар буоллулар.
Саҥа ФГОС-ка үөрэнээччи предметнэй билиини эрэ буолбакка, бэйэтин туругун сайыннарарыгар, практикоориентированнай буоларыгар үөрэтии, айылҕаттан бэриллибит дьоҕурун сайыннарыы курдук ирдэбиллэрдээх. Учебниктарбытыгар олоххо туһалаах билиилэр киирэн тураллар, оҕо сайдыытыгар сөп түбэһэр ыйытыктардаах. Сүрүн хайысхата – төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буоларга иитии. Быйылгыттан хас бэнидиэнньик аайы оскуолаларга Арассыыйа, Саха сирин өрөгөй ырыалара ылланар, «Разговоры о важном» кылаас чаастара ыытыллаллар.
Үөрэҕи таһынан үлэ элбэҕи биэрэр
– Оскуолаҕыт иһинэн анал истипиэндьийэ туттарар үтүө үгэстээх эбиккит. Сүрүн бырайыактаргыт, атын оскуолалары кытта үлэҕит туһунан сырдатыаҥ дуо?
– 2016 сылтан Алла Викторовна Аравиди, Георгий Дмитриевич Аравиди, мин буоламмыт математикаҕа, информатикаҕа, физикаҕа ситиһиилэрин иһин бастыҥ үөрэнээччилэргэ анал истипиэндьийэ туттарабыт.
Оскуолабытыгар «Интеллектуальные игры в семье» диэн бырайыагы үлэлэтэн, кэллиэгэлэрбин кытта оскуолаҕа араас тэрээһиннэри – алын сүһүөх оҕолоругар математикаҕа дьиэ кэргэн олимпиадатын (сал. Данилова В.Г.), “Читающая семья” (сал. Огудова К. А.), бэйэм 1-11 кылаастарга "Самый умный" интеллектуальнай куонкурустары тэрийэн ыыппыппыт.
Дьокуускай кытыы нэһилиэктэрин оскуолаларын икки ардыларыгар сылын ахсын "Юные Ломоносовцы" уокуруктааҕы турниры тэрийэбит, быйыл онус сылын ыытабыт.
Ону таһынан быйыл Марха микрооройуонугар Баишева Лена Матвеевна салайааччылаах "Трезвость – норма жизни" диэн Арассыыйа бэрэсидьиэнин гранынан үлэбитин түмүктээн эрэбит. Манна сүрүн тэрийээччи быһыытынан баарбын.
Онон үөрэнээччилэр сайдыыларыгар үөрэҕи таһынан тэрээһиннэр элбэҕи биэрэллэригэр саарбаҕалаабаппын.
– Сыралаах үлэҥ таһынан, уопсастыбаннай олоххо көхтөөххүн билэбин.
– Киһи олоҕор уопсастыбаннай үлэ суолтата улахан. Ол курдук, Дьокуускай куорат 763 нүөмэрдээх быыбардыыр учаастагын бэрэссэдээтэлэ, 1985 сыллаахха оскуоланы бүтэрбиттэр түмсүүлэрин кыттыылааҕа, Мархатааҕы уопсастыбаннай сэбиэт чилиэнэ буолан, күннээҕи олоҕум бэрт чаҕылхайдык ааһар. Элбэх киһини, биир үөлээннээхтэрбин кытта дуоһуйа алтыһан, эдэрдии эрчимнээх санаабытын ыһыктыбаппыт, барыны бары кыайабыт.
Быйылгы култуурунай нэһилиэстибэ сылыгар уонна Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаан, биһиги “ВЫПУСК-85” иккис бырайыакпытын балаҕан ыйыгар Былатыан Ойуунускай төрөөбүт сириттэн – Тааттаттан саҕалаатыбыт. Бу төрөөбүт дойдубут историятын, үтүө үгэстэрин үөрэтэн, билэн, истэн оҕолорбут, инники көлүөнэбит сайдыытыгар ыҥырыы буолар.
Биир сомоҕо буолар кэммит кэллэ
– Учуутал билигин көннөрү предмети эрэ биэрээччи буолбатах, уопсастыба сайдыытыгар улахан оруоллаах киһи. Кини билиитэ-көрүүтэ, тутта-хапта сылдьара, ис-тас туруга былыр-былыргыттан үөрэнээччилэригэр холобур буолар. Билиҥҥи кэмҥэ идэлээх эрэ учуутал буолбакка, учуутал буолуон баҕарар атын да идэлээх киһи учууталлыан сөп. Анал куурустарга үөрэнэн, хайа баҕар предмеккэ практикоориентированнай уруогу таһынан үлэ быһыытынан да тус бэйэтин көрүүтүн биэрэр кэмэ үүннэ.
Дьон барыта билигин долгуйуу, уолуйуу уонна кэтэһии туругар сылдьар. Онон учууталлар буола турар дьайыылары хайдах баарынан көнөтүнэн ылынан, бэйэбит сыһыаммытын уларытан, судургутук өйдүүргэ дьаныһыахтаахпыт. Саамай сүрүнэ – күннээҕи түбүккэ болҕомто ууруу, ол эбэтэр оҕоҕо, дьиэҕэ-уокка, үлэҕэ. Уопсайынан, билиҥҥи ыарахан кэмҥэ бэйэ-бэйэни өйдөөн, өйөөн биир сомоҕо буолуохтаахпыт.
Билиҥҥи бассаап үйэтигэр кими баҕарар кытта санааҕын үллэстэн, кэҥии быһыытыйыаххын сөп. Ол эрэн бигэргэммэтэх сонуннары үрүт-үрдүттэн ыытыһар сыыһа дии саныыбын. Бэйэҥ дьиҥ чахчы истибиккин-көрбүккүн дьоҥҥо тириэрдэр ордук. Хас биирдии тыл бэйэтэ ис хоһоонноох, туолар айылгылаах. Онон өрүү үчүгэйгэ угуйар, кэскиллээх кэпсэтиилэр буолуохтаахтар дии саныыбын.
– Буола турар сийиэс сүрүн тосхоллорун кэпсии түс эрэ.
– Бу күннэргэ «Открытое образование – пространство возможностей» диэн өрөспүүбүлүкэ учууталларын уонна педагогическай уопсастыбаннаһын XIV сийиэһэ буола турар. Манна үөрэхтээһиҥҥэ саҥа сүүрээннэри киллэрэн, 2030 сылга диэри үөрэҕирии систиэмэтин сайыннарыыга туһуламмыт Стратегия олоххо киирэригэр былаан бигэргэниэҕэ. СӨ Ил Дарханын иһинэн Төрөппүт сэбиэтин бастакы мунньаҕар оҕону иитиигэ баар кыһалҕалар быһаарыллыахтаахтар, соруктары ситиһиигэ табыгастаах ньымалар тобуллуохтаахтар. Аҥаардас сийиэс күннээҕи бырагыраамаларынан көрдөххө, киэҥ далааһыннаах үлэ барара көстөр.
– Тус ситиһиигинэн тугу ааттыаҥ этэй?
– Тус ситиһиим, күннээҕи олоҕум төрөппүттэрбин үөрдэргэ ананар. Ол курдук өрөспүүбүлүкэтээҕи «Семья года-2010» куонкуруска «Куорат бастыҥ ыала» номинацияҕа кыайыылааҕынан тахсыбыппыт. Бу Антоновтар дьиэ кэргэн саамай киэн туттар ситиһиибит. Эһиил быр-бааччы олорбуппут номнуо 30 сыла буолар.
– Ааҕааччыларбытыгар баҕа санааҥ?
– Хаһыат ааҕааччыларыгар, билэр дьоммор эйэ дэмнээх олоҕу баҕарабын, толкуйдаабыккыт туолан истин, чөл, чэгиэн олохтонуҥ, үрдүктэн үрдүк чыпчаалга тахсан иһиҥ, эрэллээх, тапталлаах буолуҥ, төрөөбүт дойдубут сайда, үүнэ турарыгар төһө кыайаргытынан үлэлэһиҥ!
– Лилиана Ивановна, Учуутал күнүнэн эҕэрдэлиибин, дириҥ хорутуулаах кэпсэтииҥ иһин махтанабын. Үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри баҕарабын!
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Биики_Домох сурунаалларын уопсай испииһэгэ. Сурунаал көрүҥүнэн, кыттааччы аатынан (улахан-кыра буукубата учуоттанар) эбэтэр сирэй аатынан (эмиэ улахана-кырата учуоттанар) наардыаххытын сөп.
Сурунааллар
Көстөр сурунааллар барытаUser merge logАан бырааптар сурунааллараАат уларыйыытын испииһэгэБырайыактар ыккардыларынааҕы бобуу сурунаалаБэрэбиэркэ сурунаалаЖурнал TimedMediaHandlerЖурнал глобальных переименованийЖурнал массовых сообщенийЖурнал создания страницИмпорт сурунаалаИһинээҕитин киэбин уларытыы сурунаалаКыттааччылар ааттарын уларытыыларын сурунаалаКыттааччылары бэлиэтиир сурунаалКыттаачы бырааптарын сурунаалаМахтаныы сурунаалаОмсо сиидэтин сурунаалаСилбэһиилэр сурунааллараСотуу испииһэгэСүрүн ааттары (Global account) салайар сурунаалТиэк сурунаалаТиэктэр сурунааллараУларытыы устуоруйатаХааччахтааһын/бобуу сурунаалаХарысхал сурунаала (көннөрүүттэн көмүскэммит билэлэр испииһэктэрэ)
Толорооччу:
Сыал (тиэкис эбэтэр Кыттааччы:кыттааччы аата):
С даты (и ранее):
Бэлиэлэр фильтрдара:
blankingdiscussiontools (скрытый тег)discussiontools-added-comment (скрытый тег)discussiontools-source-enhanced (скрытый тег)SWViewer [1.3]SWViewer [1.4]wikieditor (скрытый тег)Атын сиргэ утаарыыКодМобиил барылын нөҥүө уларытыыМобиилаттан уларытыыОтветСаҥа утаарыыСолбуллубутСотуллубут утаарыыТута көрөн уларытыыТөннөрүүдоставка MassMessageотмененорасширенная мобильная правкаредактор вики-текста 2017ручная отменаыраастааһын
Эбии сурунааллары көрдөр:
Журнал благодарностей
Ботурууллааһын сурунаала
Тиэк сурунаала
Журнал регистрации участников
Көрдөрүү
(саамай саҥа | саамай эргэ) Көр (саҥа 50 | аҕа 50) (20 | 50 | 100 | 250 | 500).
10:11, 24 Атырдьах ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Диана Вриланд ('Диана Вриланд – Вог сурунаал тутаах эрэдээктэрэ. * Харах айанныахтаах. Категория:Дьон алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:50, 17 Атырдьах ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Нибур Рейнгольд ('Рейнгольд Нибур (1892-1971) {{Q|Айыы-таҥара, уларыйбаты баарынан ылынарбар Киэҥ көҕүстэ биэр дуу, Уларыйары уларытарбар эр санаата биэр дуу, Уонна бастакыны иккистэн араарарбар, өйдө биэр дуу.|Ааптар=Киэҥ көҕүс туһунан малыыппа}} Категори...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
16:08, 3 Атырдьах ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Бертран Рассел (''''Бертран Рассел''' — бөлүһүөк, математик. {{Q|Либерализм уон кэс тыла 1. Тугу да бүтэһиктээх чахчы курдук ылынымаҥ 2. Чахчылары кистиир туһалаах дии санаамаҥ, чахчылар хайаан да сырдыкка тахсыахтара. 3. Толкуйдууру хаһан да тохтото сатаа...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
16:41, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Бэрдьигэс (''''Бэрдьигэс''' — кыра, улаата илик бэс. {{Q|Уончалаах оҕолор Оонньуу сылдьалларын курдук, Бэйэбэриспит быһыылаах Бэһиккэй эттээх Бэрдьигэс мастардаах...|Ааптар=Оготоев Петр Васильевич, Элэс Боотур: Олоҥхо, Дь. 2002. - 1228 с., С. 21}} Катего...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
16:38, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Иирэ (''''Иирэ''' — талах мас. {{Q|Эт тута илик, Этэ-этэ күлэр, Эмньик, имигэс Эдэр кыргыттар курдук, Иирэ талахтардаах...|Ааптар=}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:42, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Лермонтов Михаил Юрьевич (''''Лермонтов Михаил Юрьевич''' {{Q|Аньыылаах-харалаах аан дойдум үрдүнэн Диэмэн1 диэн сордоох тыын дапсыҥныы көппүтэ; Кыраайтан - кыраайга кый-бырах үүрүллэн, Кырыыска барбытын толкуйдаан көрбүтэ. Үчүгэй күннэрэ, урукку дьоллоро Өйүгэр-...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:24, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Категория:От-мас ('Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:39, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Үөт (''''Үөт''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх мас. == Үөт айымньыларга == {{Q|Сэттэ уоннарын сиппит Симэхсин эмээхситтэр: "Иннибит кылгаатаҕа, Кэннибит уһаатаҕа, Кырдьар сааспытыгар, Өлөр үйэбитигэр", — дэһэннэр Үөрүүгэ-көтүүгэ Өкчөкөйдө...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:35, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Бэс (''''Бэс''' — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх мас, элбэх ырыаҕа, хоһооҥҥо хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар. == Бэс айымньыларга == {{Q|Сэргэх көрүҥнээх Сиэнчэр дьоннор Сэҥээрэн сэгэйэн туралларын курдук, Бэртээхэй баҕайы Бэс маста...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:59, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Төҥүргэс (' == Төҥүргэс айымньыларга == {{Q|Тылбын ылынаҥҥын, Унаар буруобун умуруорбакка, Өтөхпөр төҥүргэс буолан Хааларыҥ эбитэ буоллар, Аан дойдуттан Арахсар даа күммэр Астынан арахсыам этэ...|Ааптар=Алтан Сарын, Омоҕойдоох Эллэй. Тоҕус этиҥ т...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:23, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Харыйа (''''Харыйа''' — Саха сиригэр үүнэр инньэлээх мас, элбэх ырыаҕа, хоһооҥҥо хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар. == Өс хоһоонугар == * Харыйаны таҥнары соспут курдук (киһи) — өһөс, хадаар киһини инньэ дииллэр == Харыйа айымньыларга == {{...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:19, 27 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Тэтиҥ (''''Тэтиҥ''' — Саха сиригэр үүнэр сэбирдэхтээх мас, элбэх ырыаҕа, хоһооҥҥо хоһуйуллар, айымньыга ахтыллар. == Тэтиҥ айымньыларга == {{Q|Тыала да суохха Тылыбырыы турар Тэлибирэс-илибирэс сэбирдэхтээх Тэтиҥ мастардаах.|Ааптар...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:56, 26 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Волков Геннадий Никандрович (''''Волков Геннадий Никандрович''' — этнопедагог, билим дуоктара {{Q|Хайа баҕарар омукка бэйэтин бэлиэ ытык өрүттэ баар буолар. Сахаларга үс төгүл үс диэн ытык өрүтү мин мэлдьи льүөрэлии кэлимсэ ылан көрөбүн: 1. сэргэ. чороон, хомус; 2. олоҥ...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:39, 26 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Сокуон (''''Сокуон''' — {{Q|Дойду бүттүүнүн сокуонун суруйарбытыгар сүнньүнэн манныгынан салайтарыахтаахпыт — өйдөөх уонна кыахтаах дьоҥҥо анаан суруйуохтаахпыт, итирик уонна мөлтөх дьоҥҥо буолбатах.|Ааптар=Столыпин Петр Аркадьевич}} Ка...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:31, 20 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Вальтер Беньямин (''''Вальтер Беньямин''' — ньиэмэстэртэн күрээн иһэн, ол сатамматаҕар Испанияҕа бэйэтигэр тиийинэн өлбүт дьэбириэй төрүттээх Германия бөлүһүөгэ. {{Q|Варварство докумуона буолбатах биир да култуура докумуона суох.|Ааптар=Нет ни одного до...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:23, 20 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Гегель (''''Гегель''' {{Q|Омуктар устуоруйалара устуоруйа омуктары туохха үөрэппэт диэн үөрэтэр|Ааптар=}} Категория:Дьон алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:09, 17 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Бөлөһүөк (Утаарыы: Бөлүһүөк) Тиэк: Саҥа утаарыы
15:31, 15 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Ключевскай Василий Осипович (''''Ключевскай Василий Осипович''' - "Нуучча устуоруйатын кууруһун" ааптара. {{Q|Акаарылар бары да, ол эрээри ордук биһиэннэрэ, тугу эрэ салайалларын наһаа астыналлар|Ааптар=}} Категория:Дьон алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
15:13, 15 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Льюис Кэролл (''''Льюис Кэролл''' {{Q|Барытыгар бары наһаа суолта биэрэр улахан алҕас. Оттон олох диэн суолталаах дуо? Оо, олох суолталаах бөҕө буоллаҕа! Ол эрээри наһаа буолбатах. «Серьёзное отношение к чему бы то ни было в этом мире является роковой ош...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
07:26, 15 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Мартин Лютер Кинг (''''Мартин Лютер Кинг''' — {{Q|Дьиксинии ыйытар — бу куттала суох дуо? Соруктаах ыйытар — бу оттомноох дуо? Киһиргэс (албан аат) ыйытар — дьон төһө өйүүрүй? Сиэрдээх буолуу ыйытар — бу сөптөөх дуо? Онтон куттала суох даҕаны, отомноох д...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:40, 5 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Фридрих Энгельс (''''Фридрих Энгельс''' (1820-1895) — ньиэмэс бөлүһүөгэ, суруналыыс. немецкий философ, политический журналист {{Q|Атын омугу баттыыр омук көҥүл буолуон сатаммат. Кини атын омугу баттыыр күүһэ тиһэх уһугар куруук кини бэйэтин утары туһуланар. |...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:34, 5 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Категория:XVIII үйэ дьоно ('Категория:Дьон олорбут кэмнэринэн' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:34, 5 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Карл Людвиг Бёрне (''''Карл Людвиг Бёрне''' (1786-1837) — ньиэмэс дьэбириэй суруйааччыта уонна публициһэ. {{Q|Атын омукка сиэрэ суох сыһыаннаһан бэйэ омугар туһалаабаккын. Судаарыстыба эгоизма син биир киһи эгоизмын курдук куһаҕан буолбатах дуо? Сиэрдээх сыһыа...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
12:15, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Майя Анжелу (''''Майя Анжелу''' — суруйааччы {{Q|Дьон тугу эппиккин умнуохтара. Тугу гыммыккын умнуохтара. Ол эрээри эйиэхэ сыһыанарын хаһан да умнуохтара суоҕа. |Ааптар=Майя Анжелу, «Люди забудут ваши слова; забудут ваши действия. Но они никогда не...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
12:01, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Стивен Хокинг (''''Стивен Хокинг''' — учуонай, билиини тарҕатааччы. {{Q|Интеллект диэн уларыйыыга түргэнник сөп түбэһэр дьоҕур.|Ааптар=Стивен Хокинг, «Интеллект — это способность быстро приспосабливаться к изменениям».}} Категория:Дьон алпаабытына...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:57, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Батыныы (''''Батыныы''' (сорох дьон ''аккаас'' диэн нууччаттан киирбит тылы тутталлар) — этиини киэр анньыы, сөбүлэспэт буолуу, өйөөбөт буолуу {{Q|Бүгүҥҥү "суох" сарсыҥҥы батыныы буолбатах.|Ааптар=Ивонн Орджи. «Сегодняшнее "нет" не означает завтраш...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:51, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Элеонора Рузвельт (''''Элеонора Рузвельт''' {{Q|Бэйэҥ сөбүлэспэтэххинэ, эйигин ким да итэҕэс сананарга күһэйэр кыаҕа суох.|Ааптар=«Никто не может заставить вас чувствовать себя неполноценным без вашего согласия».}} Категория:Дьон алпаабытынан Категори...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:07, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Саахымат (''''Саахымат''' {{Q|Саахымакка харалар уонна үрүҥнэр кыр өстөөхтөр, ол эрээри оонньуур дьон үксүн атастыы буолаллар.|Ааптар= В шахматах белые и черны фигуры злейшие враги, но те кто передвигает фигуры - обычно хорошие друзья (биллибэт киһи...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:02, 3 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Крылов Иван Андреевич (''''Крылов Иван Андреевич''' — нуучча аатырбыт үгэһитэ. {{Q|Күүстээхххэ куруук мөлтөх буруйдаах. |Ааптар=У сильного всегда бессильный виноват. ("Бөрө уонна хой оҕото" үгэ)}} Категория:Дьон алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:24, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Арассыыйа (''''Арассыыйа''' — Дьобуруопа илин өттүнэн, Аасыйа хоту өттүнэн тайаан сытар бөдөҥ дойду, судаарыстыба. {{Q|Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Арассыыйа киэн туттуута, Өркөн өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун!|Аап...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:38, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Альберт Эллис (''''Альберт Эллис''' ({{lang-en|Albert Ellis}}) — АХШ уйулҕаны чинчийээччитэ, уйулҕа кэһиилэрин эмтиир ''рациональнай терапия'' диэн салаа олохтооччута. {{Q|Дьиҥ — биһиги олохпутугар буолар түгэннэр буолбатах, бу биһиги буола турар туһунан санаабыт....' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:32, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Дьиҥ (''''Дьиҥ''' — баар эйгэ, сыһыан, туох эрэ ({{lang-ru|реальность}}) {{Q|Дьиҥ — биһиги олохпут бэйэтэ буолбатах, бу биһиги буола турар туһунан санаабыт. Ол аата хас биирдиибит олорор дьиҥин бэйэтэ айан-тутан таһаарар|Ааптар=Альберт Эллис}} Кате...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:24, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Түөрэх (''''Түөрэх''' {{Q|Ааспыт кэммит айхаллаах суола Арчылыыр аар алгыһын биэрдэ. Сахабыт сирэ дьоһун, дуолан Сайдыы аартыгар түөрэҕэ түстэ.|Ааптар=Саха Өрөспүүбүлүкэтин Өрөгөйүн ырыата}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:21, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Быйаҥ (''''Быйаҥ''' {{Q|Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Арассыыйа киэн туттуута, Өркөн өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун!|Ааптар=Саха Өрөспүүбүлүкэтин Өрөгөйүн ырыата}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:17, 2 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Кустук ('{{Q|Сахам сирэ дьоллоох тускуга Саһарҕалыы ыҥыра ыллыыр. Илинтэн арҕаа ол кустуга Алмаас таас курдук сандаара сырдыыр.|Ааптар=Саха Өрөспүүбүлүкэтин Өрөгөйүн ырыата}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:32, 1 От ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Муттуххай Бороҥ (''''Муттуххай Бороҥ''' — суруйааччы, бэйиэт, суруналыыс, учуонай, Үөһээ Бүлүү улууһун "Үөдүгэй нэһилиэгэ" муниципальнай тэриллии баһылыга. == Айымньыларыттан быһа тардыылар == == Интевьюларыттан == == Кини туһунан этиилэр == Категория:Дьон...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
10:20, 16 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Джеки Чан (''''Джеки Чан''' — Гонконгтан төрүттээх киинэ артыыһа, режиссера, каскадера, продюсера. {{Q|- Джеки, олоххунан астынаҕын дуо? - Биирдэ наһаа мындыр тыллары истибиттээхпин: Эн уустук үлэҥ — ханнык баҕарар үлэтэ суох киһи ырата; Эн мэ...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
18:35, 8 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Өһүргэтии (''''Өһүргэтии''' — ким эрэ дьоһунун түһэрии, ытыктаабаккын биллэрии. {{Q|Хаһан эмит алҕас доҕоргун эбэтэр билэр киһигин мээнэ тыллаһан кэбиһэн өһүргэппиккин санаа эрэ. Толкуйдаа, кини тоҕо өһүргэннэ? Өскөтө ол кэнниттэн сыһыаҥҥыт мөлтөө...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
17:54, 8 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад Николай Тихонович Абрамов сирэй аатын маннык Абрамов Николай Тихонович уларыппыт
15:07, 7 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад Күөх Өндөрөй XIX сирэй аатын маннык Күөх Өндөрөй уларыппыт
09:22, 7 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад Улахан Бүөтүр - Таатта олонхоһута сирэй аатын маннык Улахан Бүөтүр (Таатта олонхоһута) уларыппыт
09:20, 7 Бэс ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад Константин Григорьевич Оросин сирэй аатын маннык Оросин Константин Григорьевич уларыппыт
18:46, 24 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Өлүөнэ (''''Өлүөнэ''' {{Q|өҥ уулаах, өнөр мастаах, үлүскэннээх үс үөстээх Өлүөнэ өрүс|Ааптар=Исторические предания и рассказы якутов. М. Изд-во АН СССР, 1960. - Ч.2, С.59}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:20, 23 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Шарль Перро (''''Шарль Перро''' — Франция остуоруйаһыта. * Туох да диэбиттэрин иһин үтүө санаалаах акаарылар диэн суохтар. Акаары үтүө санааламмат, үтүө киһи акаары буолбат... Категория:Дьон алпаабытынан Категория:Суруйааччылар' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
08:15, 23 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Джанни Родари (''''Джанни Родари''' — Италия оҕо суруйааччыта. {{Q|Бу киинэни оҕолорго көрдөрөр табыллыбат. Хайдах ону өйдөөбөккүтүй? Бу киинэҕэ оҕолор дьону өллөрөр дии!|Ааптар="Неуловимые мстители" киинэни оҕо киинэтин бэстибээлигэр кыайыылаах оҥоро...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
16:05, 17 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Элбэх (''''Элбэх''' * Ыам бырдаҕын курдук (элбэх) Категория:Тиэмэлээх ыстатыйалар алпаабытынан Категория:Ахсаан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
16:01, 17 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Көмө (''''Көмө''' * Күн-ый буол! — абыраа, көмөлөс' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
19:20, 9 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Сэн Сань (''''Сэн Сань''' — VI үйэҕэ Кытайга олорбут дьиэн үөрэх түһэ. {{Q|Дьиҥ көҥүл итэҕэстэн-быһаҕастан сылтаан аймаммат буолууга сытар.|Ааптар=}}' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
19:17, 9 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Һиэмин Суниим (''''Һиэмин Суниим''' — буддьуус манаах, {{Q|Өскөтө ким эрэ эйигиттэн тугу эрэ көрдөстөҕүнэ, батынар кыахтааххын умнума: "Эйиэхэ көмөлөһүөхпүн баҕарбытым иһин, сатаммат, баалаама дуу," – диэххин сөп. Хайаан да көмөлөһүөхтээх буолбатаххын....' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
11:07, 5 Ыам ыйын 2022 HalanTul ырытыы вклад создал страницу Абаҕыыныскай (''''Абаҕыыныскай''' === Кини туһунан === {{Q|Абаҕыыныскай — этигэн хомус курдук...|Ааптар=Былатыан Ойуунускай}} Категория:Дьон алпаабытынан' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
|
oscar
|
Дьиэрэҥ (нууч. дальневосточный кроншнеп, лат. Numenius madagascariensis) — үгүрүөтүҥүлэр кэргэннэригэр (Scolopacidae) киирэр бадараан көтөрө.
|
oscar
|
Саха сиригэр коронавирус ааспыт сылга кэлбитэ. Туох-ханнык балаһыанньа үөскүөхтээҕин ким даҕаны билбэт этэ. Икки атахтааҕы таҥнары баттыыр ыарыыбыт уоскуйар санаата суох. Бу дьаҥы утары охсуһар биир саамай көдьүүстээх тэрилинэн салгыны ыраастыыр рециркуляторы ааттыахха сөп. Саха сиригэр биир бастакынан олоххо киллэрбит киһинэн «Якутия» технопаарка резиденэ Иннокентий Уран буолар.
Иннокентий Уран Чурапчы улууһун Бахсытыттан төрүттээх. Оскуола кэннэ СГУ-га, онтон култуура уонна искусство коллеһыгар этно-художественнай салааҕа үөрэммитэ. Эдэр киһини Арчы дьиэтигэр мэтэдьииһинэн ылбыттара. Ол үлэлии сылдьан, хомус оҥорор норуот маастара Павел Николаевич Михайловтыын билсибиттэрэ. Онтон ыла талаанын таба таайан, уһуйуллан, хомус оҥорон барбыта. Иннокентий бэйэтэ кэпсииринэн, төрдүгэр уус дьон элбэхтэр эбит.
Uran Machines производственнай тэрилтэ «Якутия» технопарка сыаҕыгар үлэлии турар. Кинилэр Саха сиригэр биир бастакынан салгыны ыраастыыр Air Rec диэн ааттаах, сабыылаах, кварцевай лаампалары оҥороллор. Бу лаампалар технологиялара, алгоритмнара өрдөөҕүтэ интэриниэт ситимигэр хараллан киирбитэ. Ол эрээри, баҕалаах барыта туһанар, олоххо киллэрэр кыаҕа суоҕа чахчы. Тоҕо диэтэххэ, манна элбэх сыра-сылба, дьиссипилиинэ, тулуур уонна чугас дьонуҥ өйүүр эрэ буоллахтарына табыллар.
Харантыын биллэриллибитигэр хас иккис тэрилтэ онлайн үлэҕэ көспүтэ. Производственнай тэрилтэлэри вируһу утары охсуһарга ыҥырбыттара. Ким эрэ мааска, көстүүм тикпитэ, арыый таһымнаахтар антисептик кытта айбыттара.
Ол кэмҥэ миэхэ хамнастаах үлэһиттэрдээх этим. Бары ыаллар, оҕолоох-уруулаах дьон. Ыарахан кэмҥэ үлэһиттэрбэр хамнастарын быыстала суох биэрэр инниттэн, кварцевай ультрафиолетовай лаампалары оҥорон саҕалаабыппыт.
Рециркулятордарбыт сабыылаах тииптэргэ киирсэллэр, ол иһин тулалыыр эйгэҕэ буортута суохтар. Вируһу өлөрөрүн таһынан өссө кини куһаҕан сыты-сымары суох оҥорор. Холобура, мин лаампам бааннабар турар. Түүнүн холбуубут, сарсыарда турбуппут ыраас салгын сыта саба биэрэр.
Биһиэхэ тимири уонна маһы быһар анал лазернай, плазменнай, фрезернэй сыахтаахпыт. Рециркулятор оҥорорбутугар маҥнай лиистэри быһабыт, онтон листогибь көмөтүнэн сөптөөх форматын оҥоробут. Дьэ ол кэннэ кичэллэн кырааскалыыбыт уонна хатардар камераҕа угабыт. Үчүгэйдик хаппытын кэннэ хомуйталыыбыт.
Ультрафиолетовай лаампа радиацияны көтүппэт, ыстаал куорпус иһигэр баар. Вентилятор лаампа нөҥүө салгыны үрэр. Прибор дьайыыларын бириинсибэ ультрафиолетовай тыҥааһыннаах эффектэригэр олоҕураллар. Стандарт ирдэбилинэн рециркулятордар салгыны 99 %- ҥа диэри ыраастыахтаахтар. Киһи рециркулятор үлэлиир кэмигэр дьиэ иһигэр холкутук сылдьыан сөп. Лаампаны 30 мүнүүтэҕэ холбуугут, онтон 15 мүнүүтэ тохтобул оҥороҕут, онтон эмиэ холбуугут. Биһиэнигэр эбии таймер баар. Ол көмөтүнэн бэйэтэ арахсар уонна холбонор.
Дьэ бу, комплектациятын хантан ылаҕыт, сэрэйдэххэ, Саха сиригэр суоҕа буолуо?
Европа уонна Азия собуоттарыттан сакаастаан ылабыт. Тимирбитин Дьокуускайтан булабыт. Манна куорпуһун оҥоробут, уотун тардабыт, кырааскалыыбыт. Биһиги линейнэй производствонан дьарыктанабыт, хас биирдии тутаах түһүмэххэ тустаах исписэлиис турар, кэтиир, оҥорон таһаарар.
Uran Machines тэрилтэ 8-тан 40 Вт кыамталаах рециркулятордары оҥорор. Иннокентий дьиэ иэниттэн көрөн кыамтатын улаатыннарабыт диир.
Күннээҕи оборот төһө буолан турар?
Биир күҥҥэ 100-кэ тиийэ рециркуляторы оҥоруохпутун сөп. Барыта сакаасчыттан тутулуктаах.
Кимнээх ылалларый? Хайдах батараҕыт?
Бастатан туран, тэрилтэлэр ылаллар. Социальнай ситимнэр нөҥүө үлэлэһэбит, ону тэҥэ килийиэннэрбит бородууксуйабытын аймахтарыгар уонна доҕотторугар сүбэлииллэр. Бастакы баартыйалары балыыһалар хамаҕатык атыыласпыттара. Онтон улуустарынан барбыппыт. Ону тэҥэ оскуолалар, тыа дьаһалталара, маҕаһыыннар, киоскалар, чааһынай хампаанньалар, куорат уонна тыа сирин олохтоохторо ылбыттара.
Хас үлэһиттээххиний?
Сүрүн састааппыт 5 киһиттэн турар: бырайыак таҥааччылар, сварщиктар, ыстаансыйалар оператордара. Маны таһынан, хас да киһини кытта дуогабарынан үлэлиибит. Кинилэри сакаас элбээтэҕинэ, үлэ-хамнас кээмэйэ улааттаҕына ыҥырабыт.
ЫРЫЫНАК ИРДЭБИЛИГЭР ТОЛОРУ ЭППИЭТТИИР
Түгэни сөптөөхтүк туттубут эбиккин, ол да буоллар ааспыт сыл ыарахан этэ. Бизнес-идиэйэҥ эрдэттэн баара дуо?
Рециркулятодары оҥорон таһаарыыны саҕалааһын, уопсастыба ирдэбилэ диибин. Аныгы сайдыылаах олоххо дьон, чуолаан урбаанньыттар ырыынак бары ирдэбилигэр түргэнник эппиэттиир буолуохтарын уонна түргэнник хамсаныахтарын наада. Төбөҕө ханнык баҕарар идиэйэ кэллэҕинэ, олоххо төһө тулуктаһарын тута бэрэбиэркэлиэххэ наада. Бизнескэ, ордук производствоҕа, барыта уопуттан кэлэр. Чыпчаал уонна түгэн диэҥҥэ олус итэҕэйэр буоллум.
Иннокентий тэрилтэтигэр «Якутия» технопаарка салалтата анал көмүскэллээх экраннары (маскалары) оҥорорго этии киллэрбитэ. Тэрилтэ ааспыт сыл муус устарга бастакы экраннары оҥорон, тустаах сертификацияны ааспыта. Бастакы улахан баартыйаны өрөспүүбүлүкэ бары обсерватордарыгар тиэрдибиттэрэ.
ӨБҮГЭ ҮГЭҺИН УТУМНААЧЧЫ
Үөһээ этэн аһарбытым курдук, дьоруойум хомус маастара буолар. Хомус – дириҥ суолталаах, өйдөбүллээх ураты инструмент.
Сахалыы куттаах киһи буоламмын, төрдүм-ууһум илдьэ кэлбит хомуһун билигин даҕаны оҥоробун. Миэнэ барыта илии үлэтэ, чехолун фрезернэй станокка быһабын. Ол гынан баран, чехол бырайыагын маҥнай анал бырагыраамаҕа толору бырайыактаан, ол аата саҥа технологиялары туһанан оҥоробун. Кэпсииргэ судургу курдук да, маҥнай ис хоһоонун, хомус тугу этиэхтээҕин, дизайнын кытта толкуйдуубун. Биир кнопканы баттаатыҥ да, станок барытын бэйэтэ толкуйдуур диэн буолбатах. Ол гынан баран маннык технологиялары туттуу маастар иннигэр улахан кыаҕы арыйар дии саныыбын.
Хомус тыаһын илиинэн оҥороҕун дуо?
Оннук! Илиинэн уһаардаххына эрэ, тыаһа дуораһыйар, дириҥиир, киһи уйулҕатын хамсатар буолар.
Бэйэҥ эмиэ хомустуур эбиккин дии?
Оонньуубун. Хомустаатахпына ыраастанабын, дууһалыын чэпчиибин, санаам кытта уоскуйар. Ханнык баҕарар түгэҥҥэ хомус тыаһа көмөлөһөр, эмтиир дииллэр. Ол кырдьык эбит!
АРАССЫЫЙАҔА ТАХСЫАХХА СӨП ДУО?
Дьиҥинэн, биһиги балачча кэскиллээх регионнар ахсааннарыгар киирсэбит. Чуолаан Арассыыйа Илин уонна Арҕаа өттүн холбуубут. Ол эрээри биһиги саамай улахан итэҕэспит – логистика. Онтон сылтаан ханнык баҕарар өҥө сыаната ыарыыр. Дойду салалтата бу боппуруоска быһаччы сыһыаннаах буоларыгар ис сүрэхпиттэн баҕарабын.
Пандемия быстах көстүү буолбатах. Биһиги дойдубут ыраах сытар, дэриэбинэҕэ кэлбэт дии санаабыппыт да, билигин коронавируспут улуустарынан тарҕанна, элбэх киһи ыарыыга сутулунна. Аны туран, дьон-сэргэ сылын ахсын тас дойдуга тахсан сынньанар, үгүстүк айанныыр үйэтэ үүннэ.
Иннокентий Уран этэринэн, салгыны ыраастыыр рециркулятордар билигин хас биирдии ыалга баар буолуохтара. Онон саха уола оҥорбут медицинскэй тэрилэ бэйэтин көдьүүһүн дакаастаабыта быданнаата. Хампаанньа эдэр салайааччыта инники былаана үгүс, бэрт сотору кэминэн кини чочуйан таһаарбыт эбийиэктэрин көрүөхпүт турдаҕа.
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
'''Тайах''' ({{lang-la|Alces alces}}) - бөдөҥ кыыл. Ыыраахтаах туйахтаахтар [[Табатыҥылар кэргэннэрэ|Табатыҥылар кэргэннэрин]] Тайахтар уустарыгар киирэр.
Этэ-сиинэ бөдөҥ, модьу-таҕа. Төбөтө улахан, атахтара уһуттар, сиһэ этигэр-сиинигэр тэҥнээтэххэ кылгас. Тыһыта муоһа суох.
Саха сирин ойуурдаах сирдэригэр барытыгар баар, сайын сорох сиринэн туундараҕа кытта киирэр. Ахсаана 1960-70 сс. 50 тыһ. кэриҥэ этэ, 1976 - 78 тыһ., 1992 - 60 тыһ., 1999 - 40-50 тыһ.
== Тайах ааттара ==
Сааһын туола илик тайах оҕотун ''ньаргы'' диэн ааттыыллар<ref>Саха тылын быһаарыылаах улахан тылдьыта.VII туом, Новосибирскай, Наука, 2010</ref>.
Аараҕай тайах (аар тайах) - кырдьаҕас улуу кыыл. Буур тайах - баараҕай атыыр тайах. Дуул тайах - дуолан тайах. Лөкөй тайах - сиппит атыыр тайах. Ойдоох буурай тайах - адаархай улахан муостаах тайах. Үөҥэс тайах - үс-түөрт саастаах тайах<ref>Булчут кинигэтэ. В.Н. Сивцев. Дь. Бичик, 2017, С.51</ref>.
|
oscar
|
Мунньахха «Дьокуускай куорат» куорат уокуругун муниципальнай бырагыраамаларынан 2022 сыл 9 ыйыгар бүддьүөт туолуутун уонна быйылгы сыл төрдүс кыбаарталыгар баар былааннарынан информацияны Олохтоох дьаһалта Экэниэмикэҕэ уонна стратегическай былааннааһыҥҥа департаменын начаалынньыга Любовь Кузьмина иһитиннэрдэ.
Олохтоох дьаһалта Үпкэ департаменын начаалынньыга Ольга Максимова 2022 сыл 9 ыйыгар куорат уокуругун бүддьүөтүгэр киирбит нолуоктаах уонна нолуога суох дохуот уонна быйылгы сыл төрдүс кыбаарталын былааннарын, итиэннэ 2023 уонна былааннаммыт 2024-2025 сылларга куорат уокуругун бүддьүөтүн бэлэмнээһин хаамыытын туһунан сырдатта.
Итини таһынан, мунньахха «Ууттан быыһааһын Бүтүн Арассыыйатааҕы уопсастыбата» СӨ салаатын уопсастыбаннай быыһыыр пуостары үбүлээһин боппуруоһунан этиитэ көрүлүннэ. Тэрилтэ сэрэтэр үлэҕэ кинилэри үбүлээһиҥҥэ, чуолаан 203-с дьоҕус оройуоҥҥа, сатанар буоллаҕына «Петуховка» диэн сиргэ эмиэ, быыһыыр пуоһу арыйарга куорат бүддьүөтүттэн сириэстибэ көрөргө этии киллэрдэ.
«Гражданскай оборона уонна ыксаллаах быһыы-майгы дьыалаларынан уонна баһаартан сэрэхтээх буолууну хааччыйар управление» МХТ салайааччыта Николай Егоров информациятынан, 2023-2027 сылларга муниципальнай бырагыраама бырайыага оҥоһуллубут. Бырайыак чэрчитинэн 2023 сылга, «Ууттан быыһааһын Бүтүн Арассыыйатааҕы уопсастыбата» СӨ салаатын оросчуотугар олоҕуран, үс пуос икки ыйдаах үлэтигэр 2,1 мөл солкуобай кээмэйдээх сириэстибэ көрүлүннэ.
Мунньахха сис хамыыһыйа бэрэссэдээлэ Сергей Черных бэлиэтээбитинэн, ити боппуруоһунан этиилэр «Дьокуускай куорат» куорат уокуругун 2023 сыллааҕы бүддьүөтүн дьүүллэһии уонна ылыныы чэрчитинэн көрүллүөхтэрэ.
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Лөгөй нэһилиэгин олоҥхоһута. «Суорун» алааска 1 Лөгөй нэһилиэгэр дьадаҥы ыалга Бурнашев Буөтур-Оломпо оҕонньордооххо үһүс оҕоннон төрөөбүт. 40 сааһыттан дьиҥнээх олоҥхоһут аатырбыт. Оччотооҕу кэм улахан олоҥхоһуттара Нам улууһун ырыаһыта Чогдооруйа уола Мэхээлэ, Таатта улууһуттан олоҥхоһут Маарыйа, биир дойдулааҕа Наара Суох Охлопков олонхолорун истэн үөрэммитэ.
1936 с. П.А. Ойуунускай Чараҥ ыһыаҕар тахса сылдьан аатырбыт олонхоһуттары мунньан ыллатан истибит. Ол кэнниттэн Саха автономиятын 15 сылын бэлиэтиир үөрүүлээх үбүлүөйүгэр Боодьоҕос кыттыыны ылан радиоҕа уһуллан, патефон бэлэхтээх дойдутугар төннүбүт.
Олоҥхолоро:
«Орто дойду буойуна Оҕо Дуолан бухатыыр;
«Үс курдаах Уөлэн Хардааччы»;
«Тумул тыал кэтэҕиттэн быстан иһэрин курдук, туус маҥан аттаах уолларбаай тойон;
«Үтүө киһи көхсүн хаана үктэллээ хөттук Молдьой бухатыыр»;
«Күлүгүнэн оонньуур көҕө нэлэмэс аттаах, күүстээх уохтаах Күскэм Даадар»;
«Баай киһи Баһымньы Баатыр»;
«Кыргыс кэм ииниллэр кыһыл буур аттаах Кыыс Дэбилийэ бухатыыр»;
1947 с. Дьяконов Степан Константинович балтараа ый ыллатан Боодьоҕос Кыыс Дэбилийэ Хотун олонхотун суруйбута. 1997 с. бу олонхо кинигэ буолан тахсыбыта.
2002 сыллаахха «Кыыс Дэбилийэ» олонхо-спектакль «Кыһыл көмүс мааска» фестивальга театральнай кириитиктэр анал бириистэринэн наҕараадаламмыта. Туруорааччы режиссер Андрей Борисов.
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
1953 сыллаахха алтынньы 1 күнүгэр Кэбээйи улууһун Куокуй нэһилиэгэр төрөөбүтэ. «Аан дойду – Саһыл Сыһыы» диэн бастакы ырыатын 1977 сыллаахха С. Данилов тылларыгар айбыта. Барыта 100-тэн тахса ырыалаах, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Кэбээйи улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
Биллэр ырыалара: «Оҕо сааһым сарсыардата», «Барыта үчүгэй», «Нарыйаана», «Эдэр сааспын миэхэ хааллар», «Субуллар суһуох», «Дьэргэлгэн» уо.д.а.
Алексей Кириллович Калининскай ырыалара
1953 сыллаахха алтынньы 1 күнүгэр Кэбээйи улууһун Куокуй нэһилиэгэр төрөөбүтэ. «Аан дойду – Саһыл Сыһыы» диэн бастакы ырыатын 1977 сыллаахха С. Данилов тылларыгар айбыта. Барыта 100-тэн тахса ырыалаах, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, Кэбээйи улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
Биллэр ырыалара: «Оҕо сааһым сарсыардата», «Барыта үчүгэй», «Нарыйаана», «Эдэр сааспын миэхэ хааллар», «Субуллар суһуох», «Дьэргэлгэн» уо.д.а.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Быйыл үөрэх дьыла хаһааҥҥытааҕар да уратытык түмүктэннэ. Бүтэһик чиэппэр дистанционнай буолан, оҕолор дьиэҕэ олорон үөрэннилэр, тиһэх чуораан онлайн чугдаарда. Консультациялар эмиэ оннук буоллулар. Ыксаллаах быһыы-майгы тирээн, БКЭ хайдах ыытыллара хойукка диэри биллибэккэ, оҕолор, учууталлар, төрөппүттэр ыгылыйан ыллылар.
“Куһаҕан үчүгэйдээх” дииллэринии, БКЭ болдьоҕо сыҕарыйбыта эмиэ да үчүгэй, бэлэмнэнэргэ эбии бириэмэлэннибит диэн үөрэнээччилэр үөрэллэр. Аны туран, үөрэх министиэристибэтэ уустук балаһыанньаны өйдөөн, оҕолорго утары барда. Онон быйыл “чэпчэтиилээх” соҕус буолла. Ол эбэтэр үрдүк үөрэххэ эрэ туттарсааччылар БКЭ тургутуктарын ааһаллар.
Сыыппаралары ылан көрдөххө, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн уопсайа 200 пуун үлэлиэҕэ. Холобур, Аллайыаха оҕолоро 1 эрэ пууҥҥа, ол эбэтэр Чокурдаах орто оскуолатыгар икки аудиторияҕа эксээмэни туттарыахтара. Амма улууһугар – 5 пуун, ол иһигэр – 22 кэбиниэт.
Үөһэ этэн ааспытым курдук, быйыл БКЭ-ни туттарааччы ахсаана аҕыйаата. Ол эбэтэр 7968 выпускниктан 5991 киһи биир кэлим эксээмэни туттарарга сөбүлэспит. Горнай улууһугар 150 оҕо оскуоланы бүтэрэриттэн 104-дэ эрэ туттарар. Оттон Аллайыахаҕа – 9.
Эксээмэннэр от ыйын 3 күнүттэн саҕаланнылар. География, литература, информатика, нуучча тылын предметтэригэр БКЭ түмүктэннэ. Киин куорат үөрэнээччилэрин ылан көрдөххө, литератураны 308, информатиканы 470, географияны 46 оҕо талбыт.
УРАТЫ УСУЛУОБУЙА
Быйыл эксээмэн ыытыллар пууннара хаһааҥҥытааҕар даҕаны эрдэттэн бэлэмнэммиттэрэ, Роспотребнадзор бары ирдэбилигэр эппиэттиир туһугар ох курдук оҥостубуттара. Ол курдук, оҕолор киирэн иһэн температураларын бэрэбиэркэлэтэллэр. Бэрчээккилээх, мааскалаах буолаллара – сүрүн ирдэбил. Хас биирдии пууҥҥа социальнай тэйиччи туттуу анал бэлиэлэрэ бааллар. Салгыны ыраастыыр, анал сириэстибэлээх дозатордар тураллар. Көрүдүөрдэргэ уулаах кулердар, биирдэ туттуллар ыстакааннар тураллар. Онон эксээмэн туттарааччыларга усулуобуйа барыта олохтонно.
ИККИ КҮННЭЭХ ЭКСЭЭМЭН
От ыйын 6-7 күннэригэр нуучча тылыгар БКЭ туттардылар. Саамай элбэх оҕо туттарар эксээмэнэ икки күн ыытылынна. Бастакы күн 4994, оттон иккис күн 713 киһи (уопсайа 5707) нуучча тылыгар билиитин тургутта.
Киин куорат орто оскуолаларыгар уопсайа 19 биир кэлим эксээмэн ыытыллар пууна үлэлээтэ. Уопсайа 1799 киһи эксээмэн сорудахтарын толордо. Нуучча тылыгар БКЭ түмүгэ от ыйын 20 күнүгэр диэри биллиэҕэ.
ЫСПЫРААПКА ЫКСАЛА СУОХ
Соторутааҕыта интэриниэт ситимигэр, бассаапка оскуоланы бүтэрээччилэр ыспыраапка ылаары, уочаракка туралларын туһунан сурах, хаартыска тарҕаммыта. Үөрэх уонна наука министиэристибэтэ иһитиннэрэринэн, быйыл абитуриеннартан 086 формалаах ыспыраапка, ФЛГ түмүгэ ирдэммэт. Үөрэх дьыла саҕаланнаҕына туттарыахтарын сөп.
ОҔОЛОР САНААЛАРА
Наташа Слепцова Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей 11 политехническай кылааһын бүтэрдэ:
– Мин нуучча тылыгар БКЭ-ни туттардым. Математика (профильнай), обществознание хаалла. Экономика эбэтэр менеджмент өттүнэн барыахпын баҕарабын. Киин куорат үөрэхтэрин кыһаларыгар туттарсыам.
Нуучча тылыгар бэйэм кыахпынан этэҥҥэ туттардым дии саныыбын. Сүрүн болҕомтобун быраабылалары хатылааһыҥҥа уурбутум. Туохха ордук сыыһарбын, өйдөөбөтөх эбэтэр ыарырҕатар тиэмэлэрбин хос көрүммүтүм.
3 ч.30 мүн. холкутук тиийэр.
Быраабыла элбэх, ону барытын билиэхтээххин. Үрдүк баалга суруйуоххун баҕарар буоллаххына үчүгэйдик бэлэмнэниэхтээххин.
Обществознание ордук ыарахан дии саныыбын. Элбэх матырыйаалы билиэххин, ааҕыаххын, хасыһыаххын наада. Ону барытын өйгөр хатыахтааххын.
Нуучча тылыгар уонна математикаҕа umschool.net, обществознаниеҕа “Шаг к сотке” диэн онлайн оскуолаларга дьарыктаммытым.
Дистанционнай үөрэхтээһин туһунан санаабын ыйытар буоллаххытына, оҕо син биир оскуолаҕа үөрэнэрэ, учуутал илэ бэйэтинэн быһаарара ордук. Арай биир үчүгэйдээх – ол сатаан аттарар буоллаххына, бириэмэҥ элбэх буолар. Бастаан ыарахан соҕус этэ. Эрдэ турарга, күннээҕи былааммын көрүнэргэ үөрэммитим. Төрдүс чиэппэргэ эксээмэннээх предметтэргэ ордук кыһаллыбытым, туох баар күүспүн, кыахпын ууран үөрэнним.
Оҕо ханнык хайысхаҕа барарын эрдэттэн быһаарынара, толкуйданара ордук. Син биир ханнык эрэ предмеккэ күүстээх, сэргиир-сэҥээрэр эйгэлээх буолар.
Бэйэҥ кыаххар, билиигэр эрэллээх буоллаххына, БКЭ-ни долгуйбакка, холкутук туттарыаххын сөп. Хас да сылы быһа үөрэппит билиигин тургутаҕын. Онон эйигиттэн тутулуктааҕы, төһө кыайаргынан оҥордуҥ дии саныахтааххын. Барыта этэҥҥэ ааһыа диэн бырагыраамаланыахтааххын.
Кыра эрдэхпиттэн оскуоланы туйгуннук бүтэриэм диэн сыал-сорук туруоруммутум. Учууталларым сорудахтарын барытын кэмигэр оҥорорум, тугу эппиттэрин толорорум. Эбии дьарыктанарым, хатылыырым.
Оскуоланы бүтэрэрбиттэн, үөрэххэ туттарсарбыттан, устудьуон буоларбыттан, биллэн турар, кыратык долгуйабын. Миигин саҥа уопсастыба, саҥа билсиһиилэр, атын эйгэ күүтэр.
Оскуоланы кыһыл көмүс мэтээлинэн бүтэрэр өссө үрдүк эппиэтинэс буолар. Наташаҕа эксээмэннэрин этэҥҥэ туттарарыгар, баҕалаах үөрэҕэр киирэригэр, үлэһит үтүөтэ буоларыгар баҕарабын.
Павел Мокрощупов Дьокуускай куорат 12-с №-дээх оскуолатын 11 “Б” кылааһын бүтэрдэ:
– Информатикаҕа, нуучча тылыгар БКЭ-ни туттардым. Сарсын профильнай математикам эксээмэнэ хаалла. ХИФУ информатика, математика институтугар туттарсар санаалаахпын.
Кырдьык, бүтэһик чиэппэр уратытык түмүктэннэ. Дистанционнай үөрэхтээһини соччо сэҥээрбэтим.Биир кылааска үөрэнэр, учууталы илэ көрөн олорор ордук эбит. Оҕолор араас күчүмэҕэйдэри көрүстүбүт. Холобур, сорох оҕо микрофона суох буолуон, интэриниэтэ бытаан буолуон сөп.
Информатикаҕа ордук күүскэ бэлэмнэммитим. Син үрдүк баалы ылыам диэн эрэнэбин. Бэйэм суоттуу сылдьыбыт садаачаларбынааҕар атын соҕус этэ. Ыарахан да буоллар, үчүгэйдик оҥоро сатаатым. 1-кы чааһыгар олус элбэх бириэмэни бараатым. Бүтэһик үс садаачаҕа өр олордум. Ол иһин 2-с чааска ыгым буолан хаалла. 3 чаас 55 мүнүүтэ олус түргэнник бүтэр эбит.
“Решу ЕГЭ” диэн сайтарга эбии дьарыктаммытым. Киһи бэйэтэ онлайн олорон билиитин хаҥатыан сөп эбит.
Социальнай тэйиччи туттуу быраабылаларын барытын тутустубут. Бары мааскалаах, бэрчээккилээх кэлбиппит, уочаратынан киирбиппит. Бастаан элбэх оҕолоох оскуолалар үөрэнээччилэрин, онтон биһигини кэнники аһарбыттара. Хонтуруол кытаанаҕа. Илиигин антисептигынан ыстараллар, мааскаҕын уларыттараллар. Аудиторияҕа иккиэ эрэ этибит.
Эһиил туттарааччыларга эксээмэҥҥэ эрдэттэн бэлэмнэниҥ, аҕыйах күн хаалбытын кэннэ түбүгүрэр туһата суох диэн этиэхпин баҕарабын.
Ыйыт – хоруйдуохпут
От ыйын 6-12 күннэригэр кытта онлайн көрсүһүүлэр буолуохтара. Орто үөрэх кыһаларын үлэһиттэрэ үөрэххэ туттарсааччылар ыйытыыларыгар хоруйдуохтара.Онлайн-конференцияҕа кыттарга бу сыылканан киирэн https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScNU8QZlAK3XznEbCHzH_PD1Ci-Kht0MYKdWmF8DnSw962FSQ/viewform сайаапка толороҕут. Онтон тэрийээччилэр ыҥырыы сурук ыытыахтара. Табылыыссаҕа ханнык үөрэх кыһалара кытталлара, күннэрэ, билсэр төлөпүөннэргит сурулла сылдьар.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
От ыйын 3 күнүгэр биһиэхэ педагогическай наука кандидата, АГИКИ дассыана, РАЕ РФ профессора Евдокия Степановна 5 устудьуоны илдьэ кэлэн ыалдьыттаан, түмэли көрөн-истэн, сэргээн бардылар.
Евдокия Степановна дириҥ билиилээх, ураты көрүүлэрдээх, олус интириэһинэй сэһэннээх киһи эбит. Экспонаттары ымпыктаан-чымпыктаан көрөн, олус үчүгэй наадалаах сүбэлэри биэрэн барда. Ордук мас, туос оҥоһуктарга болҕомтотун уурда. Экспонат уһун үйэлэнэрин наадатыгар итии-оргуйа сылдьар ынах арыытын кутан сотор наадатын сүбэлээтэ. Сорох экспонаттар олус сыаналаах былыргылар эбит диэтэ.
Кини илдьэттии кэлбит оҕолоро 2021 сыллаахха арыллыбыт музееведение салаатын бастакы устудьуоннара буолаллар эбит. Оҕолор хаартыскаҕа түһэрэр ньымаларга, экспонат былыргытын быһаарарга үөрэнэ сылдьар эбиттэр. Түмэлбитин олус интириэһиргээн, көрөн-билэн бардылар.
Евдокия Степановна устудьуоннарыгар үчүгэйдик өйдөнүмтүө буоларын курдук, лоп баачы быһааран биэрэр, хайдах быһыылаахтык хаартыскаҕа түһэрэри ыйан-кэрдэн биэрэр.
Аатырбыт Сата уустарыгар ананан оҥоһуллубут памятникка сылдьан сөҕөн-махтайан көрдүлэр.
Евдокия Степановна 2023 сылга улахан проект бэлэмнии сылдьарын кэпсээтэ уонна сатаннаҕына Ньурбатааҕы К.Д. Уткин аатынан Доҕордоһуу түмэлин кытта үлэлиир былааннааҕын билиһиннэрдэ. Оччоҕо биһиги В.А. Петрова аатынан кыраайы үөрэтэр түмэлбит, Ньурбаҕа филиал буоларын быһыытынан,тэҥҥэ үлэлэһиэхпит диэн барда.
В.А. Петрова аат. Кыраайы үөрэтэр түмэл
Опубликован admin - 04.07.2022 04.07.2022
Навигация
« Участники педагогической ярмарки в музее Мастер-класс приуроченный ко Дню семьи, любви и верности »
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат дьаһалтатын пресс-сулууспата биллэрбитинэн, ыам ыйын 20 күнүгэр Дьокуускай куорат гидропоһугар уу таһыма түспүтэ бэлиэтэнэр. Ол курдук, уу таһыма 594 см буолбут (уу таһымын кутталлаах кэрдииһэ – 827 см). Сарсыарда 10 чаастан 3 см намтаабыта бэлиэтэнэр.
12 чааска Табаҕа гидропоһугар уу таһыма 810 см (уу таһымын кутталлаах кэрдииһэ – 970 см), Кангалаас микрооройуонугар 942 см (уу таһымын кутталлаах кэрдииһэ – 1000 см).
4 чаас иһигэр Табаҕа сэлиэнньэтин аннынан уу таһыма 6 см, онтон Кангалааска 11 см намтаабыт. Табаҕаҕа муус устара орто, Кангалааска уонна Дьокуускайга сэдэх.
«Ыам ыйын 20 күнэ үүнэр түүнүгэр уу таһыма 603 см тиийэ сылдьыбыта, сарсыарда 597 см диэри түспүтэ. Билиҥҥи туругунан уу намтаан иһэр. Сорох тиэргэннэр ууга бардылар», – диир Промышленнай уокурук салайааччытын эбээһинэһин толорооччу Евдокия Сидорова.
Бу иннинэ Даркылаах микрооройуон тиэргэннэрэ ууга барбыттара. Бүгүҥҥү туругунан Дьокуускайдааҕы промышленнай техникум дьиэтигэр (Сэбиэскэй Аарымыйа 50 сыла уул., 86/1) арыллыбыт быстах кэмҥэ олорор пууҥҥа 8 киһи регистрацияламмыт.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.